Latynnyń 26 tańbasyn ǵana qoldanýdyń bir artyqshylyǵy qazaqshany tehnıkanyń kez kelgen jerinde  jazý múmkindigin beredi. Tek 26 áripti qoldansaq dáıekshe apostrof qoldanýmen birge qosarlanǵan áripterdi de laıyǵynda qoldanǵan jónbe eken, aǵylshyndarda sonyń arqasynda 40 tan asa dybysty 26 árippen órnekteıdi. Latyn jazýyn qoldanamyz desek, bizde muny aınalyp óte almaımyz. Ahmet Baıtursyn jasaǵan álipbıde úndes áripterge «jińishkertý»  belgisin  qoldanǵan. Qazirgi jańa nusqadaǵy « ‘» belgisi sony eske salady. Ol jaǵy quptarlyq, biraq onyń kompúterlik  programmalaýda  komanda kodymen almasyp tehnıkalyq qıyndyq týdyrmaý jaǵyn eskerý kerek. Ol másele týdyrmasa, onda bul belgini qoldaný oryndy. Alaıda muny sózdiń barlyq jerinde árip túrlendirgish  retinde qoldaný jazýǵa oqýǵa jáne jazý kórkinede keri áser etedi.

Bul belgini az qoldanýdyń jolyn  taǵy  ǵalym Ahmet Baıtursyn kórsetip ketken. «Dáıekshe» belgisin árip ózgertýshi emes, sáıkes jýan daýysty dybysty jińishke daýysty dybysqa ózgertý úshin qoldanǵan. Qazirgi jobada bul apostrof jińishkertýshi ári árip ózgertýshi bolyp  qoldanylǵan. Ózgergen dybystardaǵy úndestik jaqyndyq eskerilmegen deýge bolady. Úndestik qaǵıdasy boıynsha jińishkertý belgisinen keıin «O» dybysy jińishkerse «Ó» bolsa, «Y» dybysy jińishkerip «İ» bolyp dabystalady. Ol qazaq tiliniń ózindik dybys úndestik zańdylyǵymen dybystyq jaqyndyǵyna saı keledi. Ahmet Baıtursyn sol negizde jazý qaǵıdalarynyń negizgi erejelerinde jasap ketken. Mysaly: sóz jińishke daýysty dybystan bastalsa ol sózde jýan daýysty dybys  aıtylmaıdy .keıingi daýysty dybystar úndesip jińishkerip aıtylady. «‘»  belgisi árip ózgertkish emes tek jińishkertý belgisi bolyp qana qoldanys tabýy durys.

Mysaly:   İnisiniń isi  ( İnysynyń emes )  jazylý inysynyń bolsada oqylý inisiniń.  

«I»  dybysyn qosarlanǵan árip retinde berý qolaısyz sebebi ol kóp qoldanylatyn  dybys. Aınalaın aıaýlym  - Ai’nalai’n ai’ay’lym

 Úndestik zańyna saı bylaı jazýǵa bolady :  Aynalayin ayawlim    qaısy jazý kózge yqsham uǵynyqty kórinedi ?

 İńkár   (İńkar  emes)  jazýda  İńkar bolsada oqylý  İńkár.

 Jińishke ( jińyshke emes)   jazýda  jińyshke  oqylýda jińishke

Ekinshi jaǵdaı:

    Sóz quramynda  K , G  , E dybystary bolǵanda sózge jińishkertý belgisi qoıylmaıdy.

      Mysaly :  Kók ( Kok bolyp eshqashan aıtylmaıdy)    Kóbelek- kobelek. «O» dybysy «K» ǵa úndesip jińishkerip «Ó» dybysyna aınalyp oqylady. «O» bolyp oqylýy qazaq tiliniń dybys úndestigine jat.

Gúl (Gul  emes)  Gul bolyp jazylsada Gúl bolyp oqylady.

Kúndiz  -Ku’ndiz  ;  Kundiz. Kúrek eshqashan kurek bolyp oqylmaıdy. Sondyqtan  Kurek dep jazý oqýmen jazýda qıyndyq týdyrmaıdy.

    Joǵarydaǵy  Baıtursynov jasaǵan erejeni qoldansaq kóptegen útirdi jazyp otyrmaı  sáıkes erejemen qaltyryp ketý, oqýmen jazýdy jeńildetedi. Jazý kórkide durystalady. Kompúterde jazýǵada jeńil, oqýda dybys úndestik zańy saqtalady.

Basqada bir qansha áripterdi tańbalaýda útirden aırylǵan áripterdi tómendegideı tańbalasaq.

     Ǵ  dybysyna   G  alsaq  sebebi bul joǵary jıilikti qoldanylatyn dybys, ony qosarlaǵannan jeke árip etý utymdyraq.    Al   onyń enshisindegi  G  dybysyn  C  bersek latynsha K bolypta dybystalatyn bul árip kórinisi jaǵynan  G ge de jaqyn. Ári budan

N , G árpi qatarlasqanda Ń dybysynyń oqylý qıyndyǵy máselesin sheshedi. Mysaly Tangens – Tangens.

Gúl-Sul   .   Ǵylym –Gilim

«Y» dybysyn  «Y» emes «I» tańbasyn qoldanýdy usynamyn. Sebebi,  «Y» Qazaqtilinde eń jıi qoldanylatyn áriptiń biri , ol yqsham jınaqy bolmasa jazýdyń kórkimen oqýǵada qolaısyzdyq ákeledi.

Mysaly:   Tyǵyzdyǵynyń      Tigizdigining   , Tygyzdygynyn’            Yryzdyǵy      Irizdigi,    Yryzdyg’y.

Qarańyz qaısy tańbalaný yqsham retti kórinedi.

«I» dybysyna  «Y» dybysyn qoldaný ońtaıly sebebi ol «Y» dybysyna qaraǵanda salystyrmaly azdaý qoldanysta  latyn tilindede «I» dybysyna sáıkes keledi.

Abaı -  Abay    , Aına   -  Ayna .   

Sh dybysy X   .  Shashý  -  Xaxw

Qosarlanǵan áripterdide oryndy paıdalanýǵa bolady, aǵylshyndarda 26 áripten 40 tan asa dybystalýdy ártúrli joldar arqyly júzege asyrady.

CH-  Ch  bulaı qoldaný halyqaralyq qoldanysta bar nusqa. Bul kirme dybys sırek qoldanysta bolǵandyqtan qosarlaý kóp qıyndyq týdyra qoımaıdy.

«Ń» dybysy ng qosarlanǵan árippen tańbalasaq bul tipti latyn tilindede qoldanylatyn jáıt.

 Mysaly   Keńeıý-  Ken’ei’y’     ,  Kengeyw

Ý  -W   , bul áripti tastap ketýdiń jóni joq latynsha dybystalýyda Ý ǵa sáıkes keledi.

Qazaq eli qazaqstan jasasyn.

Qazaq eli Qazaqstan jasasin.

Hazah eli Hazastan jasasin.  

 Q nyń qaı nusqasy unasymdy, ózge halyqtarda ultymyzben el atyn durys ataýyna jaqyn dep oılaısyz?

Ia, qurmetti oqyrman kópshilik latyn jobasymen árip úlgisine  arnalǵan bul usynysqa siz ne aıtasyz?...

I’a’ , qurmetti oqyrman ko’ps’ilik latyn jobasy men a’rip u’lgisine arnalg’an bul usynysqa siz ne ai’tasyz ?...

 Ya’ , qurmetti oqirman kopxilik latin jobasi men A’rip u’lgisine arnalgan bul usinisqa si’z ne aytasiz ?...

Álipbı nusqasy

2 nusqa