Men de 1 sáýirge yńǵaılap birdeńe túrte otyraıynshy... Satıranyń sadaǵyn keıbir áýesqoılar sıaqty tyshtalań-tyshtalań etpeı, shirene tartqan Seıit Kenjeahmet kókem: «Kúldire bilý – óner, kúle bilý – ómir, kúlki bolý – ólim», – dep edi-aý!.. «Menen buryn aıtyp qoıǵanyn qarashy-eı!» dep betke kúlimdeı qarap, syrttaı janyńyzdy jep aıtatyn ókinishińiz ǵana bolmasa, bul táýir tirkesti teriske shyǵara almaısyz. Al Lev Tolstoı jaryqtyq kúlkini «ásemdik» dep baǵalapty da, «anadaıy bar, mynadaıy bar» degen túsinikpen onyń 97 túrin túgendep shyǵypty. Bizdiki bolsa, túrpisi aralas 11-aq túrimen basqasha saırap kórý. Marhabat!

Qarq-qarq

Ájemniń kebisi syndy «daraqy kúlki» atty ekinshi syńary bar buny eptep ersi kórsek te qoldanamyz. Kóbine jańbyr shaqyrǵan qarǵasha úımelep, aýyl kóshesinde anekdot aıtyp otyratyn qýlardyń «repertýarynda» júredi. Áýeıi aqyndar ishimdikti «shabyt shaqyrady» dep ishse, ol páleńiz shabytty óleń jazý úshin emes, «kúlýge jaqsy» dep esepteletin buralqy sózge qarqyldap, arasynda bir-birine barqyldap alý úshin ǵana tarta alady.

Keńk-keńk

Kómeıden shyǵatyn keremet kúlki bolǵandyqtan, eńkildegennen keńkildegen jaqsy. Solaı kúletinderdiń aramdyǵy az sıaqty kórinedi. Biraq, kóbimizge buıyrmaǵan ǵoı.

Jyrq-jyrq

Bireý eriksiz ezý tartqyzatyn áńgimeniń tıegin aǵytsa, bala-shaǵa tarapynan estiletin kúlki bul. Eresekterdi de eskersek, ásirese, qyz-kelinshekterge tán bolyp keledi. Balanyń kez kelgen kúlkisi kúnásiz-aý, al, olardyń aǵa-ápkeleri men ata-analarynyń qoldanysynda qabyldaý... Qıyndaý endi!

Tyrq-tyrq

Ooo, «ǵajap» qoı, «ǵajap»! Iesi – bireýge erekshe, bireýge – mazaq! Jyrqyldaý men tyrqyldaý – qazaq pen qyrǵyz syndy bir-birine aǵaıyn sanalǵanmen, eki bólek kúlki.

Yrq-yrq

Baılardyń menshigindeı, á?.. Etjeńdi bolmasań, jaraspaıdy. Jarasqandardyń ózi keıde jónsiz paıdalana beredi. Teri ishindegi maılardy joǵary-tómen irkildetý degenińiz – kúlgenge de kúle qaraý úshin qyzyq.

Sylq-sylq

Er-azamattardy qaıdam, áıel zatynyń basty «kóziri» bolary aıqyn. Sylqyldaǵan sylqymǵa jylqy aınalasyndaǵy búgelekshe úıirilip soqpasań... Migitsiń be, túbitsiń be, bilmeımin!

Shıq-shıq

Kúshenshek kúlki! Kómeıden be, murynnan ba... Qaıdan shyǵyp jatqany belgisiz! Bunyń qulaǵyna deıin qyzaryp shyǵa kelgen ıesi «áıteýir kúle salaıynshy...» dep ózin-ózi zorlap otyrǵanǵa uqsaıdy.

Saq-saq

Álgi Tolstoıdyń jerlesterinshe «ot dýshı» desek, osy kúlki – soǵan laıyq. Adam saq-saq etip kúlgen saıyn ıegi tómen qaraı tartyla túsedi, tartyla túsedi. Kómeıdegi kishkene tildiń qalaı qozǵalyp turǵanyn anyq kóresiń. Tistiń nesheýin qurt jegenin, nesheýi julynǵanyn, aýzyndaǵysy altyn ba, temir me, bári-bárin asyqpaı túgendep shyǵýǵa bolady.

Myrs-myrs

Kinámshil adamdar «mıyǵynan kúlip otyr» dep jaqtyra qoımaıtyn jaǵymsyzdaý kúlki – osy! Kekesinge kelińkiregenmen, mindetti túrde bireýdiń minine qarsy qoldanylmaıdy. Tereń oı ústinde otyryp ta jurt qyran-topan bolǵan qyzyqty áńgimege bir myrs etesiń ǵoı. Bul – sóıtseń de pále!

Syńǵyr-syńǵyr

Ózim biletin 11 kúlkiniń ishindegi eń táýiri! Tyńdaı bergiń keledi. Bunyń da reti er kisilerdiń kómeıinen alys. Jaratylysyna syńǵyr kúlki úılesken áıelder qońyraýly qulyndaı bolady da turady...

İshek-sile

Aty aıtyp turǵandaı, ishegiń túıilip, sileń qatqansha paıdalanasyń. Eki-aq jaǵdaıda: bireý toqtaýsyz qytyqtasa jáne qaljyńbas qýlar sózin «jargondarmen» tuzdyqtaı saıqymazaqtansa. Qazirgiler ǵalamtordaǵy beınege de sóıtetin bolypty ǵoı.

P.S.: Kúlkiniń jyly jymıys, terisi sypyrylǵan túlkideı yrsıa yrjıý, betaldy yrjalańdaý degen de túrleri («iii… iii…» degen dybys shyǵara yrjalańdaý men únsiz yrjıýdy shatastyrmaý kerek) joǵarydaǵy «ataqty» 11-men shamalas. Qalǵan 83-tiń qaı kúlki ekeni Tolstoılarǵa aıan. Tek «Arystannyń tisin kórsetkeni – kúlgeni emes» degendi qaperińizden shyǵarmasańyz bolǵany...

Kóringen ezýden kúlki tabyn izdegen – Erkeǵalı BOLATULY