Búgin Astanada Qyzylorda oblysy Elordaǵa syılyq retinde salǵan ashyq aspan aıasyndaǵy ǵarysh mýzeıi – raketa-ǵarysh tehnıkasy ekspozısıasynyń tanystyrylymy ótti.

Jańa mýzeıdiń tanystyrylymyna Elbasy Nursultan Nazarbaev qatysty.

Astananyń sol jaǵalaý bóliginde ornalasqan jalpy aýmaǵy 1,4 ga jer ýchaskesinde shynaıy ólshemde jasalǵan «Soıýz», «Proton», «Zenıt» zymyran-tasyǵyshtary ornatyldy, jaqyn arada «Býran» orbıtaaralyq kemesiniń maketi qoıylady, ekspozısıa mańyndaǵy aımaq abattandyryldy. Sondaı-aq, keshen aýmaǵynda zymyrandardyń tehnıkalyq sıpattamasy, jasalýy jáne paıdalaný tarıhy týraly barlyq málimetter kórsetilgen arnaıy aqparattyq stendter qoıyldy.

Maketter týraly aıtar bolsaq, «Soıýz» zymyran-tasyǵyshy «Baıqońyr» ǵarysh aılaǵy paıda bolýynyń negizgi sebebi – «Korolevtiń jetiligi» dep atalyp ketken R-7 jınaqtamasynyń eń tanymal zymyrany.

«Proton» - avtomatty ǵarysh apparattaryn Jer sharynyń orbıtasy men ári qaraı ǵarysh keńistigine shyǵarýǵa arnalǵan aýyr sanatty birjolǵy zymyran-tasyǵysh. Geostasıonarlyq orbıtaǵa salmaǵy 3,3 tonnaǵa deıin júkterdi shyǵarýǵa qaýqary bar. «Proton» zymyran-tasyǵyshy barlyq keńestik jáne reseılik orbıtalyq stansıa men «Mır» stansıasynyń modýlderi jáne halyqaralyq ǵarysh stansıalaryn shyǵarý quraly bolyp tabylady. Sondaı-aq, «Proton» zymyran tasyǵyshynyń kómegimen «Glonass» jerseriktik júıe keńeıtilip, «Ekspress» serıaly jerserikter ushyrylady. Birqatar kórsetkish boıynsha, onyń ishinde ushyrylymnyń baǵasy, orbıtaǵa shyǵarylatyn paıdaly júk jáne onyń kılogrammynyń quny boıynsha «Proton» álemdegi eń tabysty zymyran.

«Zenıt» - negizgi orta sanatty eki satyly zymyran-tasyǵysh. Alǵashqy ushyrylymy 1985 j. 13 sáýir kúni júzege asyryldy. «Zenıt» tolyǵymen avtomattandyrylǵan jáne ushyrylym quralynda personaldyń bolýyn qajet etpeıtin alǵashqy ári jalǵyz ámbebap keshen. Bul zymyrandy tipti 80-90 jj. «21 ǵasyrdyń raketasy» dep ataıtyn.

«Zenıt» ushyrylym kesheniniń negizinde «Báıterek» reseı-qazaqstandyq birlesken joba júzege asyrylatyn bolady dep josparlanýda.

«Býran» - «Energıa-Býran» baǵdarlamasynyń aıasynda jasap shyǵarylǵan kóp mártelik orbıtaldi ǵarysh kemesi. «Energıa-Býran» halyqaralyq ǵarysh stansıasyn jasaý Keńes dáýirindegi eń aýqymdy baǵdarlama bolatyn. 18 jyl ishinde ǵarysh stansıasyn 86 mınıstrlik pen vedomstvo janyndaǵy 1286 kásiporynnyń mıllıonnan astam qyzmetkeri  ázirledi, memlekettiń eń iri ǵylymı-óndiristik ortalyqtary osy jumysqa tartylǵan. «Býran» kosmoplanyn qondyrý úshin «Baıqońyr» ǵarysh aılaǵynda kúsheıtilgen ushyrylý-qoný jolaǵy bar «Iýbıleınyı» aerodromy arnaıy salyndy.

Atap óteıik, jobany júzege asyrýdyń ekinshi kezeginde qorǵanys jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligi mýzeı men planetarııdiń qurylysyn salýdy josparlap otyr.