«Naǵyz qazaq qazaq emes, Naǵyz qazaq dombyra» dep aqyn Qadyr Myrzalıev jyrlaǵandaı, shildeniń alǵashqy jeksenbisinde elimiz Ulttyq dombyra kúnin toılady. Osynaý merekeni shyǵysqazaqstandyqtar da keńinen atap ótti.
Kúmbirlegen dombyranyń úni ár qazaqqa erekshe ystyq qoı. Qulaǵymyzǵa bala kezden sińgen qońyr únniń qaıda júrsek te júregimizdi dir etkizip, janymyzdy baýrap alatyny ras. Bul kún - sol ulttyq aspabymyzdyń tórge ozyp, ulyqtalǵan kúni boldy. Bul kúni – qazaq rýhy qaıta bir jasap, jańǵyrdy. Ulttyq dombyra kúnine arnalǵan merekelik sharalardyń sherýi Óskemendegi Respýblıka alańynda jalǵasty. Keshkilik alańǵa jınalǵan qala turǵyndary men qonaqtarynyń qarasy kóp-aq. Bári de kúntizbede paıda bolǵan merekeniń erekshe ekenin aıtýda. Iá, «Bul án burynǵy ánnen ózgerek» degendeı, Ulttyq dombyra kúniniń jóni shynymen de bólek. Dombyra men qazaq – egiz uǵym. Qazaq barda dombyra bar, dombyra barda qazaq máńgilik jasamaq. Osynaý merekege oraı ulttyq buıymdar jasaýshy sheberlerdiń arnaıy kórmesi uıymdastyrylypty. Merekelik shara bastalǵanǵa deıin dombyra jasaýshy sheberlerdiń birimen tanysyp, áńgimelesýdiń sáti tústi.
Ulttyq qolóner sheberi Baqyt Keńshilikulynyń mamandyǵy - aǵash tehnology. Reseıdiń Bránsk qalasyndaǵy qurylys ınstıtýtyn támamdaǵan. 1995 jyly Mońǵolıadan elge oralǵan soń, óz mamandyǵy boıynsha kásip tappaı, dombyra jasaýǵa bet burypty. Qarap otyrsa, onyń ulttyq aspapty jasaý ónerimen aınalysyp kele jatqanyna jıyrma jyldan astam ýaqyt bolypty. Búginde ol óz isiniń naǵyz sheberi. Baqyttyń jasaǵan dombyrasyna tapsyrys berýshilerdiń qatary óte kóp eken. Anaý Atyraý qalasyndaǵy Dına Nurpeıisova atyndaǵy mýzyka koleji, Astanadaǵy qazaq ulttyq mýzykalyq akademıasy, Qaraǵandydaǵy Táttimbet atyndaǵy óner kolejiniń ujymy Baqyt Keńshilikulynyń jasaǵan dombyrasyn attaı qalap satyp alatyn kórinedi. Baqyttyń qolynan shyqqan dombyralardyń baǵasy da arzan emes. Arzan degeni 60 myń teńge bolsa, eń qymbaty 1 mıllıon 800 myń teńge turady.
- Meniń dombyralarymnyń qymbattyǵy materıalyna baılanysty. Dombyra jasaýǵa qajetti zattardy shetelden aldyrtamyn, - deıdi Baqyttyń ózi. Árıne, Baqyttyń óz eńbeginiń qunyn, baǵasyn biletin sheber ekenin biz de birden baıqadyq.
Iá, sóıtip alańdaǵy mereke de bastaldy. Baıjigit atyndaǵy qazaq ulttyq aspaptar orkestriniń oryndaýyndaǵy tamasha kúı Óskemenniń aspanynda kúmbirlep, jınalǵan qaýymǵa erekshe kóńil kúı syılady.
Óskemendikter men qala qonaqtary dombyra týraly vıktorınalyq suraqtarǵa jaýap berdi. «Qurmanǵazynyń tanymal kúıi qandaı?» degen alǵashqy qoıylǵan suraqtyń jaýabyn Laǵyl degen boıjetken birden tapsa, al «Dombyranyń betindegi oıyq qalaı atalady?» degen saýalǵa zeınetker, uzaq jyldar zań salasynda qyzmet etken Edil degen aǵamyz ańyzben jaýap berdi. Sondaı-aq «Toıbastar kúıiniń avtory kim?», «Eń kishkentaı dombyranyń kólemi qansha?» degen saýaldarǵa da naqty jaýap berýshiler tabyldy. Sóıtip, fınalda vıktorınalyq suraqtarǵa durys jaýap bergen Tarbaǵataı aýdanynyń týmasy Laǵyl Qanıevaǵa tanymal jerlesimiz, kúıshi Jarqyn Shákárim óziniń qoltańbasy qoıylǵan dombyrany tartý etti.
- Qazirgi kóńil kúıimdi tilmen aıtyp jetkize almaımyn. Keremet! Men úshin bul erekshe maqtanysh. Men tanymal adamnyń qolynan dombyra alamyn dep múldem oılamaǵan edim. Dombyra – qazaq halqy úshin qadirli aspap. Biz ózimizdiń shyqqan tegimizdi, tamyrymyzdy umytpaýymyz kerek, - deıdi Laǵyl.
«Ýgadaı melodıý» oıyny da turǵyndarǵa erekshe unady. Qos ishekti aspapta kúmbirlegen «Sınıı platochek», «Podmoskovnye vechera», «Golýboı vagon» áýenderin jınalǵan qaýym birden tap basyp, taýyp jatty.
Osynaý oıynnyń jeńimpazy Álıa esimdi qala turǵynyna belgili ánshi Ramazan Stamǵazıev óziniń qoltańbasy qoıylǵan dombyrany syılady.
Sondaı-aq vıktorınalyq suraqtardyń ekinshi kezeńinde taǵy bir óskemendik turǵyn dáýlesker kúıshi, «Men qazaqpyn» megajobasynyń júrgizýshisi Aıbek Bekbosynnyń qolynan syılyqqa dombyra aldy.
Iá, bul kúni túnniń bir ýaǵyna deıin Óskemen aspanynda dombyranyń shanaǵynan tógilgen qudiretti kúı kúmbirlep turdy. Árbir turǵyn, árbir qazaq ishteı osynaý sáttiń uzaqqa sozylýyn tilegeni anyq.
- Men dombyra aspabyn árqashan jaqsy kórdim. Búgin tipti dombyra týraly kóp nárseni bilip, qýanyp turmyn, - deıdi qala turǵyny Olga Osıpova.
Ramazan Stamǵazıev, ánshi:
- Biz el bolyp, táýelsizdiktiń baıraǵy máńgi jelbirep turýy úshin rýhanı tetik – dombyra kúni bolýy kerek edi. Óıtkeni dombyra talaı ǵasyrdyń, talaı ǵashyqtyń kýási bolǵan. Dombyra arqyly aǵa býyn muńyn da shaqty, qýanyshyn da bólisken, eldiń taǵdyryn da sheshken. Buıyrtsa, búkil álem qazaqty osy qara dombyra arqyly tanıtyn bolady.
Aıbek Bekbosyn, kúıshi:
– «Naǵyz qazaq qazaq emes, naǵyz qazaq dombyra» dep atam qazaq aıtyp ketken ǵoı. Sondyqtan bul kún tek ánshi-kúıshilerdiń, jyrshylar men aqyn-termeshilerdiń merekesi emes, júregi qazaq dep soqqan búkil eldiń merekesi. Elbasy aıtqan naǵyz ulttyq kod mine osy.
Jalpy kúı sabaǵyn mektepte mindetti pán retinde oqytsa jaqsy bolar edi. Ondaǵy maqsat – balalardyń bárin kúıshi, dombyrashy etip shyǵarý emes, jas urpaqtyń tól ónerimizdi boıyna sińirip, ony tereń uǵyp ósse degen tilek. Sol sıaqty dombyramyzdy ulyqtaı túsý úshin onyń jarnamasyn kúsheıtý kerek bizge. Al osyndaı maǵynaly sharanyń ózge ult ókilderi kóp shoǵyrlanǵan Shyǵysta ótip jatqany júrektegi qýanyshty ústeı túspese kemitken joq.
