Búginde qoǵamnyń nazaryna iligip, birshama halyqtyń qarǵysyna ushyraǵan QR İshki ister mınıstri Qalmuhanbet Qasymov resmı saparmen Almaty qalasyna kelipti. Qazaqstandy ǵana emes, barsha álemdi dúrliktirgen oqıǵa – Denıs Tenniń qazasynan keıin qoǵam jappaı mınıstrden ornyn bosatýyn talap etken bolatyn. Times.kz portalyna bergen suhbatynda mınıstr Qasymov atalmysh jaıtqa qatysty aıtyp berdi. Qamshy.kz aqparat agenttigi mınıstrmen bolǵan suhbatty oqyrman nazaryna usynady.

– Qalmuhanbet Qasymov myrza, mánerlep syrǵanaý sheberi Denıs Tendi óltirip ketti degen habardy estigende qandaı jaǵdaıda boldyńyz? «Halyq menen ornymdy bosatýdy surap otyr, boldy ketemin» dep oıladyńyz ba, álde «Bulaı bolmaıdy, barlyǵyn jumystan shyǵaramyn» degen oı keldi ma?

– Mundaı oıdyń eshbiri de kelmedi basyma. Eń birinshi, qylmyskerlerdi tezdetip tabýdy oıladym. Keıinnen halyq arasynda shý bastalyp, meni ornynan ketsin degende, qolastymdaǵy qyzmetkerler Almatyda keńes ótkizýdi usyndy. «İshki ister departamentiniń basshylyǵy aýysty dep aıtaıyq» dedi. Biraq Kúdebaevty nemese onyń orynbasaryn ne úshin qyzmetinen bosatamyz? Olar naqty ári jaqsy jumys atqardy emes pe...

Bizdiń maqsatymyz – qylmystyń betin ashý. Olar bul tapsyrmany múltiksiz oryndady.

– «Olar» degen kimder? Bilýimizshe, general Kúdebaev pen onyń birinshi orynbasary Nurlan Masımov eńbek demalysynda bolatyn.

– İzbasar Bekturov esimdi orynbasary İİD basshylyǵynyń qyzmetin atqaryp, oqıǵa ornyna dereý jetken edi. Birinshi orynbasary Nurlan Masımov óz ornynda boldy, biraq Bekturov – negizgi qyzmet atqarýshy... Eger ol ózi barmaı, Masımovty jibergen bolsa, túsinispeýshilikter olar edi. Al eńbek demalysynda jatqan İİD basshysy eki kúnde qyzmetine kelip úlgerdi.

Ol Almatyǵa kelip, tergeý jumystaryna arnaıy qatysty. Sonymen qatar, meniń buıryǵym boıynsha Astanadan İİM-niń krımınaldy polısıa basshysy Armanbek Baımýrzın ushyp ketken bolatyn. Ol istiń júrgizilý barysyn óz baqylaýyna aldy.

– Al siz she? Búginde kópshilik mınıstr nege birden ózi ushyp kelmedi degen saýaldar qoıýda?

– Men Aqtaýda issaparda júrgen bolatynmyn, degenmen maǵan oqıǵa ornynan habarlardy dereý jetkizip turdy. Al keıinnen Baımýrzın isti óz baqylaýyna alǵannan soń, men de bul istiń bir jerin de jibermeı, qadaǵalap otyrdym: saǵat saıyn maǵan bárin habarlap aıtyp otyrdy – qandaı kúshter jumyldyrylǵanyn, qylmyskerlerdi ustaý úshin qandaı sharalar qoldanylýda – barlyǵyn. Ol kezde Men Aqtaý qalasynan Bakýge TMD elderiniń İshki ister mınıstrleriniń jınalysyna ushyp ketken edim.

– Ózińizdiń ornyńyzǵa bireýdi taǵaıyndap, jedel túrde Almatyǵa ushyp kelýge bolmas pa edi?

– Onyń eshqandaı mańyzy bolmady: túngi saǵat 2:00 shamasynda birinshi kúdiktini qolǵa túsirdi de, ertesinde kúndizgi ýaqytta ekinshi kúdikti qolǵa túsken edi. Sonymen qatar, Almatyǵa meniń birinshi orynbasarym Janat Súleımenov ushyp ketken bolatyn. Qylmyskerlerdi taýyp, qolǵa túsirý jumystary jaqsy uıymdastyrylyp, sátti aıaqtaldy.

– Iá, ony bilemiz!

– Biraq biz ony qalaı iske asyrǵanymyzdy bilmeısizder, eshkim de bilmeıdi...

– Múmkin aıtyp berersiz?

– Ne úshin? Qylmyskerler sizdiń gazetińizdi oqyp alyp, kelesi joly qolǵa túspes úshin qalaı qadam jasaý kerektigin bilip otyrý úshin be? Tek birnárse ǵana aıta alamyn: aıaq astynan búkil qalada aýqymdy operasıa júrgizdik, kóptegen qyzmetkerler qatysty, barlyǵyn jyldam ári tynysh isteýge tyrystyq, júzdegen turǵynnan jaýap alyp, kúndiz-túni jumys istedik. Tańǵa jýyq, operasıa aıaqtalǵannan keıin istiń mán-jaıy anyqtaldy. Birinshi kúdiktini qolǵa túsirip, ekinshisiniń qaı aıdanda júrgenin anyqtadyq. Mundaı jetistikte, árıne, Almaty qalasynyń İİD úlesi zor ekeni sózsiz.

– Al Astanadaǵy polısıa qyzmetkerlerine qatysty ne aıtasyz? Qylmysker dep tanylǵan Arman Qudaıbergenovti Sapar Shamshıeva esimdi turǵynnyń kóliginiń aınasyn urlap qolǵa túskende qamaýdan bosatyp jibergen solar emes pe?

– Qudaıbergenovti kólikke urlyqqa túsken sátinen polısıa patrúlderi qolǵa túsirgen, keıinnen biz jábirlenýshini, ıaǵnı kóliktiń ıesin taptyq.

Qolǵa túsken qaraqshy birden polısıa bólimshesine jetkizilip, onyń isi tirkelgen bolatyn.

– Alaıda Shamshıeva ózin Almaty aýdanynyń polısıa basqarmasynda aldaǵanyn aıtqan edi. Alǵashynda, Qudaıbergenov ýaqytsha qamaý ızolátorynda otyrǵanyn aıtyp, keıinnen ony qolhat jazdyryp, bosatyp jibergenin estigen. Feısbýk jelisinde ony Almatyǵa «meıirimdi» polısıa qyzmetkerleri úshin «rahmet» jınaýǵa ketti degen de sózder aıtyldy. Buǵan qatysty ne aıtasyz?

– Sońǵy aıtylǵany, árıne, aqylǵa qonymsyz. Ondaı bolǵan joq. Arman Qudaıbergenov Nuraly Qıasovqa qaraǵanda tájirıbeli qylmysker, ol zańdy jaqsy biledi. Sondyqtanda Shamshıevanyń kóligine urlyqqa túsip, ustalǵannan keıin ol qońyraý shalyp, jábirlenýshimen kelisimge kelýge tyrysqan. Tergeýshi qylmystyq is kezinde kúdikti men jábirlenýshige kelisimge kelý týraly aıtýy qajet. Bul istiń mán-jaıy áli anyqtalýda. Almaty aýdandyq polısıa qyzmetkerlerin kinálaýǵa negiz joq.

– Qalaısha negiz joq? Olar urlyq jasap sottalǵan adamdy qamaýdan bosatyp jiberip otyr emes pe? Demek, polısıa bir ret qylmys jasaǵan adamǵa ekinshi ret qylmys jasaýǵa múmkindik berip, qatań jazaǵa tartpaıdy ma?

– Olar zańǵa qaıshy qandaı áreket istedi? Fakt tirkeldi. Qylmystyq isti jańa zańnamalyq aktige qatysty jeńildetilgen tártip boıynsha júrgizdi, al istiń elektrondy qujaty prokýratýraǵa 26 shildede jiberilýi tıis edi. Tergeýshiniń qandaı kinási bar? Statısıka boıynsha, 20148 jyldyń birinshi jartysynda 2271 qylmystyq quqyq buzýshylyq pen 12 myń qylmys jasalǵan, onyń 9548-i ortasha aýyrlyq dárejesinde. Ol qylmystyq ister boıynsha qamaýǵa alýǵa bizdiń quqymyz joq.

– Estýimizshe, bel depýtat Baqyt Syzdyqova sizge habarlasyp, qoǵammen kezdesýge óziniń kómegin usynǵan eken...

Iá, Baqyt Syzdyqovamen ondaı jaǵdaı boldy. İssaparda júrgenimde jumysym basymnan asyp, qolym tımedi: resmı kezdesýler, áriptestermen kelissózder júrgizý, Denıstiń óliminen keıingi qylmystyq iske qatysty qońyraýlar – múlde qolym bosamady. Kenetten telefonyma bireý qońyraý shalyp: «Sálemetsiz be, men (aty-jónin aıtyp) osyndaı depýtatpyn, meni tanısyz ba? Qalasańyz sizge pres-konferensıa uıymdastyryp bereıin!» dedi. Men «Oılanyp kóremin» dedim de tutqany qoıa saldym. Depýtattyń sózderine asa mán bermegen edim, sebebi onyń mundaı kómegine muqtaj bolmadym. Aıtpaqshy, men ol depýtatpen jeke tanys emes edim, tek bir-eki ret parlamentte kórgenim bar. Kelesi kúni ol Feısbýk paraqshasyna óziniń jáne meni sýretimdi salyp, «Sizderge ýáde bergenimdeı, mınıstr Qasymovpen onyń qyzmetten ketýine baılanysty sóılestim. Oılanyp kóremin dedi!» - dep jazyp qoıypty. Ózińiz oılap qarańyzshy!? Endi ne isteı alamyz, keıbireýler qandaı jaǵdaı bolmasyn, ózin «pıar» jasap qalýǵa tyrysady. Al birden halyqpen kezdesý jaıynda aıtar bolsaq, sizdiń aıtqanyńyz ras-aý, biz áli qoǵamnyń senimine kire almadyq, ony áli úırenýimiz kerek.