Mal sharýashylyǵy – qazaqtyń ejelgi zamannan beri jalǵasyp kele jatqan kún kóris kásibi. Búgin de qalanyń qarbalas ómirinen, kópshilikten jyraqta otyryp mal sharýashylyǵyn kásip etken azamattar az emes. Alaıda barymtashylyq qazirgi tańda kóbeımese, azaıar túri joq. Tipti, búginde mal urlyǵy qoǵamdyq problemaǵa aınalyp ketken tárizdi. Ásirese, aýyl-aımaqtarda kóp oryn alatyn bul qylmystyń kóbisi jabýly kúıinde qalǵan, biri aıtsa, biri «qudaıdyń bizge bergen synaǵy bolar, buıyrmaǵan mal eken» dep jyly jaýyp qoıa salady. Al júzden asa mal basy urlansa, qaıtpek kerek? Tipti, oılaýdyń ózi qorqynyshty. Kún demeı, tún demeı kúzetip, baǵyp, birneshe jyl boıy sarp etken eńbegiń bir túnde zaıa ketkeni qandaı jaman. Ókinishtisi, mundaı jaǵdaılar qoǵamda kóptep oryn alyp jatyr. Osyndaı máselemen Qamshy.kz redaksıasyna Beısenbek Bolatbekuly esimdi azamat habarlasqan bolatyn.
Belgili bolǵandaı, bul azamattyń 133 bas qoıyn qyrkúıektiń 16-nan 17-ne qaraǵan túni urlap ketken. Almaty oblysy Jambyl aýdanyna qarasty «Tóregeldi» mal sharýashylyǵynda qyzmet etetin Beısenbek Bolatbekulynyń aıtýynsha, urlanǵan maldyń 30 shaqty basy óziniki bolsa, qalǵan 100 bas qoı ózgelerdiki eken, al onyń 70 basy bir adamǵa tıesili.
Qamshy.kz aqparat agenttiginiń tilshisi oqıǵa ornyna baryp, japa shekken azamat pen quzyrly organdarmen sóılesip qaıtqan bolatyn.
«Úsh jyldan beri mal sharýashylyǵymen aınalysyp júrmin. Bul ýaqytqa deıin de mal urlyǵy kóp boldy, biri tabylsa, biri tabylmaı qala berdi. Al bul joly 130 bas qoı men 3 eshkimdi urlap ketipti.
Oqıǵa 16-nan 17-ne qaraǵan túni oryn alǵan. Olar qoramnan 300 basqa jýyq maldy aıdap shyǵyp, trassa jaqqa aparyp tıegen. Aıdap bara jatqan jolda 70-80 bas bólinip qalǵan, kamazdyń qasyna alyp barǵannan keıin júzden asa maldy tıep, qalǵan 50 shaqty qoı men 20 shaqty eshki qalyp ketken. Tańerteń úıden shyqsam, qoranyń qasynda 80-deı mal júr eken, qoraǵa kirgizip sanaǵan kezimde 180-nen asa mal basy kem bolyp shyqty. Tóńirekti qarap izdep júripǵ taǵy 70 shaqty maldy taýyp aldym. Qalǵan maldy izdep tappadym, trassaǵa jaqyn jerden qoıdyń jáne adamnyń izderin kórdim, sonymen qatar jeńil kólik pen kamazdyń da izderi boldy. Sóıtsem, 130 bas qoı men 3 eshkini tıep alyp ketken eken», - deıdi Beısenbek Bolatbekuly.
Ol mal urlanǵanyn bilgennen keıin dereý 102-ge habarlasqanyn aıtty.
«Polısıaǵa habarlasqannan keıin bir top tergeýshiler kelip, aryz jazdyryp alyp ketti. Biraq kelgen tergeýshiler jan-jaqty túbegeıli qarap, kórshilerge baryp eshnárse suraǵan joq. «Bir habar bolsa, aıtamyz» dedi de ketti. Arada birneshe kún ótkennen keıin de esh habar bolmady. Tanystarymyzǵa habarlasyp, jan-jaqqa aıtyp, qylmystyń basy ashylǵanyn qaladyq. Mundaı qylmystyń qurbany bolyp otyrǵan adamdar búginde kóp, sondyqtan da bul máseleni qoǵam bilse eken deımiz. Sebebi, búginde mal urlyǵy órship tur», - dep aıtyp ótti japa shegýshi.
Jambyl aýdanynyń İshki ister basqarmasyna baryp, basqarma basshysymen tilshimiz kezdesip, istiń mán-jaıyn bilgisi kelgen edi, alaıda «bastyqtardyń ádeti boıynsha» ornynda bolmaı shyqty.
Beısenbek Bolatbekuly aýdandyń İshki ister basqarmasy mal urlyǵyn zertteý úshin Álisher Nurálim esimdi tergeýshini bekitkendigin aıtqan bolatyn. Tergeýshiniń ózimen kezdeskenimen, tilshi kelgenin bilgen boıda «men eshnárse de aıtpaımyn, tergeý jumystary qupıa túrde júrgiziledi» dedi de, kabınetine kirip ketti.
Iá, elemeı ótip kete salatyn másele emes. Sebebi, mal sharýashylyǵynan túsetin ónim – bul kásippen aınalysatyndar úshin jalǵyz tirshilik kózi. Atalmysh máselege baılanysty QR İİM men Almaty oblysynyń İİD-ge suraý salǵan bolatynbyz. Resmı saýalymyzǵa «qylmyskerler qolǵa tústi» dep bir qýantyp qoıdy. Bireýdiń birneshe jyldyq eńbegin zaıa ketirip, ońaı jolmen oljaǵa kenelmek bolǵan qylmyskerler ustalǵanymen, joǵalǵan maldar áli kúnge deıin tabylmapty.
«2018 jylǵy 17 qyrkúıekte Almaty oblysynyń Jambyl aýdandyq İshki ister basqarmasyna B.Beısenbek degen azamattan usaq malynyń urlanǵandyǵy týraly aryz tústi.
Bul fakti sotqa deıingi tergeýdiń biryńǵaı tizilimine QR QK 188-baby 3-bóliginiń 2-tarmaǵy boıynsha (iri mólsherdegi urlyq) tirkeldi.
Atalǵan qylmystyq quqyq buzýshylyqty jasady degen kúdikpen 3 adam ustaldy. Tergeý amaldarynyń nátıjeleri boıynsha olarǵa qatysty prosestik sheshim shyǵarylatyn bolady.
Qazirgi ýaqytta urlanǵan maldardyń qaı jerlerge jasyrylǵanyn anyqtaý maqsatynda qajetti tergeý amaldary júrgizilip, aýdan aýmaǵynda mal men et ónimderin satatyn oryndarǵa reıdtik is-sharalar uıymdastyrylýda.
Mal urlyǵyn ashý jáne tergeý, osyndaı quqyq buzýshylyqtardyń aldyn-alý jónindegi jumys Almaty oblysynyń İshki ister departamentiniń, sondaı-aq Mınıstrlik basshylyǵynyń udaıy baqylaýynda», - delingen QR İİM bizge bergen jaýabynda.
Mınıstrliktiń bul jaýabynan keıin araǵa bir kún salyp oblystyq İshki ister departamentiniń jaýap haty kelip tústi. Belgili bolǵandaı, qolǵa túsken qylmyskerler 5 adam eken. Alǵashynda úsheýi ustalsa, keıinnen taǵy eki qylmysker qolǵa túsipti.
«Beısenbek Bolatbek esimdi azamattyń maldaryn urlaý faktisi Jambyl aýdanynyń polıseıleri tarapynan ashylyp, qylmystyq top quryqtaldy. Top quramyndaǵy 5 adam da Jambyl oblysy Qordaı aýdanynyń 28-36 jastaǵy turǵyndary bolyp shyqty. Olar negizinen qoı urlaýdy jáne ony ótkizýdi qolǵa alǵan eken. Atalǵan toptyń onnan astam mal urlyǵy deregine qatysy bar ekeni áshkerelendi. Onyń alty deregi Almaty oblysy Jambyl aýdanynda tirkelgen. Qazirgi ýaqytta QR QK 188-babyna sáıkes sotqa deıingi tergeý amaldary júrgizilip jatyr. Kúdiktiler ýaqytsha ustaý ızolátoryna qamaýǵa alyndy», - deıdi Departamenttiń baspasóz qyzmetindegiler.
Qamshy.kz redaksıasy Almaty oblysynyń ákimine 25 qyrkúıekte tómendegideı saýaldar joldaǵan bolatyn:
1. Almaty oblysynda mal urlyǵy nege órship tur?
2. Maly urlanǵa azamatqa memleket, ákimıat tarapynan qandaı qoldaý kórsetiledi? Qandaı qoldaý kórsettińizder?
3. Beısenbek Bolatbektiń isi boıynsha habaryńyz bar ma?
4. Jambyl aýdandyq ákimıaty Beısenbek Bolatbekke qandaı qoldaý kórsetpek?
Arada 10 kún ýaqyt ótse de, resmı saýalymyzǵa jaýap berilmedi.
Joǵaryda atap ótkenimizdeı, tergeý jumystary qupıa túrde júrgiziletin bolǵandyqtan, qylmyskerlerdiń aty-jónin bilý múmkin bolmady.
Bul iske qatysty japa shegýshi azamat óziniń kórshisinen de azdap kúdiktenetinin aıtqan bolatyn. Alaıda bul aqparat ázirge resmı rastalǵan joq.
«Jaý syrttan kelmeıdi ǵoı. İri kólemde urlyq jasaý úshin onyń sharýasynan, tirshiliginen habardar bolý kerek. Bir túnde bildirmeı júzdegen maldy aıdap alyp ketý sonshalyqty ońaı is emes. Ne de bolsa istiń sońyn kútemiz...» - deıdi japa shegýshiniń aǵasy Dáýletbek Bolatbek.
Resmı derekterge sáıkes, jyl basynan beri oblys kóleminde 906 mal urlyǵy tirkelgen eken. Ol byltyrǵy jylmen salystyrǵanda shamamen 14 paıyzǵa tómen. Tártip saqshylary ashylǵan derekter boıynsha ózgeniń malyn urlaý faktilerine qatysy bar 308 tulǵany anyqtap, olardy jaýapkershilikke tartýda.
Sonymen qatar, mal urlyǵynyń saldarynan oblys turǵyndaryna 121 mıllıonnan astam teńge materıaldyq shyǵyn kelip, onyń 42 193 964 teńgesi óndirilipti.
Ury tabyldy, urlanǵan mal áli joq. Degenmen jýyq arada súıinshi habar bolyp qalar degen úmittemiz.
"Tóregeldi" mal sharýashylyǵy:
