"Tórteýin teń óltiremiz be? Odan da bireýin soıyp, úsheýin aman alyp qalaıyq",- dep kepken aǵashtyń qabyǵyndaı shytynaı jarylǵan erinin jalap alyp, qynyndaǵy kezdigine qol júgiritti.
...Kún shyǵysty betke alyp jan saýǵalap úrke kóshken elden qalyp qalǵan bir úıli jan ilbip basyp ilgerleı berdi. Ata qonysynan shyqqaly, mine, bir apta. Beli búgilip, qabyrǵasy sógilgen qarasha halyqtyń muń-zaryna egile ún qosqandaı qazan aıynyń da qabaǵy túsýli. Úıelmeli-súıelmeli tórt balasyn jetektep jaıaý bosqan beıbaqtardyń azyǵy taýsylǵaly eki kún. Qap túbindegi nannyń qoqymyn sanap terip, ashtyqtan shyryldaǵan tórt balasynyń aýyzyna salyp, buldyr belesti betke alyp keledi. Emshektegisi men jasy úshten endi asqan eki balasyn qushaqtaryna alyp, segizden endi asqan estıaryna tete alty jastaǵy eki balasyn jetektep keledi. Eki kúnnen beri nár syzbaǵan ata-ananyń kózi shúńireıip, jaǵy sýalǵan. Iekteri tómen tartyp qýshıa sozylǵan. Óleýsiregen álsiz janarlaryn ata-anasyna tigip eki bala ilbı aıańdaıdy. Nár syzbaǵan anasynyń súti tartylyp, shandyr tarytqan emshegin emine sorǵanymen túk shyqpaıdy. Qyzyl ıegimen emshek úrpin sozǵylaı tisteleıdi. Ashtyqtan jylaı-jylaı daýysy da qarlyǵyp óshken. Kómeıinen qyryl ǵana shyǵady...
Qara sýdy qatyq qylǵaly taǵy eki kún. Balalardan ál ketken. Adam jany munshama siri bolar ma? Dúnıeniń tozaǵy qaǵanaǵyńdy jaryp shyqqan balalaryń kóz aldyńda solyp, semip bara jatqany. Aqyrettiń tozaǵy da buǵan teń kelmes...
Bir emes, tórt qulynynyń kóz aldynda solyp bara jatqany janyna batyp, kózi qaraýytqan áke:
Kepken aǵashtyń qabyǵyndaı shytynaı jarylǵan erinin jalap alyp: "Tórteýin teń óltiremiz be? Odan da bireýin soıyp, úsheýin aman alyp qalaıyq. Emshektegisi el qataryna qosylmas, sony soıaıyq",-dep sharasyzdan áıeliniń qulaǵyna sybyrlady. Buny estigen sheshe baıqus sáýlesi sóneıin degen qos janaryn baǵjań etkizip bir qarady da, qundaqtaǵy balasyn qushaǵyna qysa túsip, qubylaǵa qarap búk túsip otyra ketti. Júziniń qyzyly ketip, erini kógerip, súldesi ǵana qalǵan sábıine qarap ańyrap turyp jylady-aı. Iegi dirildep, eki ıyǵy selkildep sábıin qushty. Taram-taram aqqan jas sulyq jatqan sábı betine tamshylady, erinine tamǵan jylymyq jasty qońyr óńezdelgen kishkene tilimen bolymsyz qımyldap jalaǵan boldy sábı.
"Tar qursaǵymdy keńitip, tas emshegimdi jibitip, omyrtqamdy úzip ómirge alyp kelgen balapandarymdy kóz aldymda alǵansha, meniń janymdy nege almadyń qudaı?.. Shunaq qudaı! Kelte qudaı! Eńiregen elim, ezilgen erimdi kórsetkeniń azdaı, qulyndarymnyń qyrylǵanyn kórseteıin dediń be qudaı?.."
Kóz shanaǵyna irkile qatqan eki tamshy jaspen tý alysta buldyraǵan taýǵa qabaǵyn túıe qaraǵan eriniń etegine oralyp “Anaý turǵan dóńnen asaıyqshy, el-jurt jolyqpasa kórermiz sosyn”, dep býlyǵa jylap, jalyna ún qatty.
Torsyqtaǵy qara sýdan balalarynyń aýyzyna tamyzyp ilgeri qaraı aıańdady.
Belesten asty. Ien dala, kózge taǵy bir beles buldyrady. Sharasy taýsylǵan sheshe baıqus “ekinshisinen asaıyqshy, el-jurt jolyqpasa kórersiń",-dep eriniń shalǵaıyna oralyp eńireı jóneldi.
Sińirine súıenip, súrinip-qabynyp ekinshi belesten de asty-aý.
Kóz aldynda kúırep bara jatqan qulyndaryna qaraıtyn qýaty qalmaǵan áke qynyna qol apardy. Taǵy kóringen ıen jer, buldyr dalaǵa úmittene qaraǵan sheshe baıqus qudaıǵa zaryn aıtyp, qatqyl tarytqan ákege jalyna jylady. "Úshinshisinen asaıyqshy, osy sońǵysy bolsyn. El-jurt jolyqpasa aıtqanyń bolsyn. Qalaı, qalaı... qalaı ǵana qolyń barady? Jaryq dúnıeni jańa sezip, qos tabany qara jerge tolyq tımegen qulynyńdy qalaı baýyzdamaqshysyń? Bolmasa, bolmasa meni baýyzda. Osylardyń jolynda men-aq qurban bolaıyn, men-aq azyq bolaıyn. Tek, tek óltire kórmeshi sábıimdi..."-dep zar eńiredi.
Kónin súıretken kóterem balalaryn kezek-kezek kóterip, ólip-talyp úshinshi dóńnen de asty-aý. Taǵy da ıen dala. Qara terge túsip, ashtyqtan buratylyp, eki tizesi dirildegen áke qynyndaǵy kezdigin sýryp alyp, qaltyraı basyp, kózinen qan jaýa umtylyp baryp oryp jiberdi.
Qudaıdyń keremetin kórmeısiz be, úshinshi dóńniń ústinde on eki asha múıizi súziskennen ilinip qalǵan eki buǵy eshqaıda bultara almaı tur eken...
Ne kórmedi? Bul Qazaq ne kórmedi?
Qazaq degen – uly oıdyń kemeńgeri.
Búgingi táýelsizdik tikken týyń,
Keshegi kóz jasyńnyń tólengeni.
Ne kórmedi? Bul Qazaq ne kórmedi?..
Bul shaǵyn áńgime – asharshylyq jyldary Qytaıǵa qaraı bosqan bir úıli jannyń basynan ótken shynaıy oqıǵasy. "Eń ǵajaby, soıyp ózinen úlken úsh balaǵa azyq qylamyz degen sábı qazir tiri. QHR İle Qazaq avtonomıaly oblysy, Qulja qalasy, Toǵyztaraý aýdanynda turady",- dedi jasy jetpistiń mol ishindegi aqsaqal qudam.
Osydan on bes jyl buryn estigen áńgimem.
Burynbaı Bolatbekuly