Búgin halyqty yntymaqqa, uıymshyldyqqa, bereke-birlikke bastaıtyn Amal merekesi bastaldy dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi.

Keı jer bul merekeni amal merekesi, keı jer kórisý kúni dep te ataıdy.

Kórisý — biraz ýaqyt boıy Qazaqstannyń tek batys óńirinde ǵana saqtalǵan qazaqtyń ejelgi dástúr bolyp keldi. Alaıda, keıingi jyldary amal elimizdiń batys óńirimen qosa Syr boıynda, Qostanaı, Torǵaı aımaǵynda, reseılik Astrahan, Saratov, Samar, Orynbor oblystarynda turatyn qazaqtar arasynda keńinen toılana bastady.

Onyń qashan jáne qalaı paıda bolǵany týraly ǵylymı tujyrymdalǵan naqty jaýap joq. Biraq ár túrli boljamdar men joramaldar bar. Derekterge súıensek, Baıbaqty Qazybek kúntizbesi boıynsha shyqqan dep kórsetedi. Sondaı- aq, parsy matematıti astronom, aqyn, fılosof Omar Haııamnyń kúntizbesinde Jańa jyl naýryzdyń 14- inen bastalatyndyǵy da aıtylady.

Shákárimniń uly Ahattyń jazbalarynda: «14 mart - eskishe 1 mart. Ákeı aıtty: búgin eskishe 1 mart - qazaqsha Jańa jyl, Ulystyń uly kúni. Jańa jyldyń burynǵy aty - Naýryz, bul parsy tilinde jańa kún» degendi bildiredi. Jańa jyl basynyń Ulys ekenine mynadaı dálel bar «Ulys kúni qazan tolsa, ol jyly aq mol bolady. Úlken kisiden bata alsa, sonda oljaly jol bolar degen», - dep jazylǵan.

Etnograf Serik Erǵalı: «Shyn máninde halqymyz Naýryz aıynyń alǵashqy (eskishe - 1 naýryz qazirgi 14-ne sáıkes) kúninen bastap, Naýryz merekesin bir aı boıy meıramdaǵan. Qazaqtyń ǵulama ǵalymy - Máshhúr Júsip Kópeıuly óziniń jazbasynda 8 kúndik naýryzdama ótetinin jazady. Ol eskishe:1-8 naýryz, qazirgi kúntizbede 14-21 naýryz aralyǵy.

Sol sebepti qazaqtar bir birimen qaýyshý rásimin jasap, kórisken, ıaǵnı qaýyshý rásimin jasaǵan. Bir jyldyń artta qalǵanyn jáne jańa jyldyń kelgenin osylaı qarsy alǵan.

Múshel jyly 1 qańtarda da, 22 naýryzda da KİRMEIDİ, qazaqtyń esebi boıynsha 14 naýryzda kiredi. Jylqy jyly múshel júıesi boıynsha 14 naýryzda kirip, kóktemniń alǵashqy kúnin, jańa jyldyń maýsymashar kúnin bastaıdy. Eski jylmen qoshtasý 13 naýryzda bolyp ótedi.

22 naýryz asa ejelgi Kúnge tabyný dástúrinen qalǵan  tórt merekeniń biri. Shyn máninde 14 naýryzda jańa jyl kirse, 22 naýryzda Kún men Tún teńelip, bir emes eki mereke bettesedi. Halqymyz bul ekeýiniń jigin ajyratpaı 8-9 kún boıy, tipti ejelgi kezderi aı boıy atap ótken», - dep jazady.  

Shyndyǵynda, 13 naýryzben 90 kúndik eski jyldyń qysqy maýsymy bitetinin eskerip, astronomıalyq úderis kezinde Kúnniń Amal juldyzyna betteýi Jyl basymen sáıkesýi «tabıǵı jyl mejesi» bolyp tabylady. Jyldyń aýysýy da osy qubylysqa tán. Jáne tońnyń jibip, kóktemniń kelýi de osy jaıtqa qatysty. Qazaqtar jazǵyturymdy (kóktem) jyldyń bala shaǵy, jazdy jas shaǵy, kúzdi kemeldenýi, qysty qartaıýy retinde jandy qubylys retinde qaraǵan. Abaıdy qys mezgilin kári qudaǵa teńeýi tegin emes, ol qazaqy tanymdy poezıa tini etip otyr.

Amal nemese Kórisý salty bir kúnniń aıasymen shektelip qalmaı, jyl boıy jalǵasady. Áldeqandaı sebeptermen 14 naýryz kúni bolmaǵan nemese syrt jaqta júrgen kez kelgen adam aýylǵa joly túsken boıda qarıalardyń qolyn alyp, sálem berýge tıis. Sondaı-aq, Kórisýdiń eshbir dinı sıpaty joq.

Aıta keteıik, bıyldan bastap, Amal merekesi halyqaralyq deńgeıde toılanady. Naýryzdyń 13-14-kúnderi Mańǵystaýda Otpan taýdyń eteginde ótetin dástúrli jıynǵa Reseı, Ózbekstan,Túrkıa, noǵaı men qyrǵyz elinen aǵaıyndar kelmek.

Jınaqtap, usynǵan: Maqpal Sembaı