Aýyldardy qalaǵa qosý kezinde kásipkerler zardap shekpeýi tıis. Bul jóninde búgin Danıa Espaeva aýyl sharýashylyǵy, ulttyq ekonomıka, eńbek jáne áleýmettik qorǵaý mınıstrleriniń atyna joldaǵan fraksıanyń depýtattyq saýalynda málimdedi, dep habarlady «Aq jol» partıasynyń baspasóz qyzmeti Qamshy.kz aqparat agenttigine.
«Qalalardy irilendirý kezinde qalalar aýmaǵyna qosylǵan aýyldyq eldi mekenderde aýyl sharýashylyǵy salasynda jumys isteıtin kásipkerler «Aq jol» partıasynyń atyna ótinishpen júginýde. Memlekettik baǵdarlamalarǵa jáne eldi mekenderdiń mártebesine jýyrda ǵana engizilgen ózgertýlerge deıin kásipkerler qolaıly qarjylandyrýǵa ıe bolǵan edi. Al endi sol múmkindikten de aıyrylyp otyr», - dep aıtylǵan depýtattyq saýaldy.
Sonymen, aýyldyq jerlerdegi mıkronesıelendirýdi «QazAgro» holdıńiniń enshiles kompanıasy – ónimdi jumyspen qamtý jáne buqaralyq kásipkerliktiń aǵymdaǵy Baǵdarlamasy aıasynda beriletin barlyq qarajattyń 65% -yn quraıtyn «Eńbek» aýyl sharýashylyǵyn qarjylaı qoldaý qory qamtamasyz etedi. Alaıda, atalmysh operatorǵa tıesili Baǵdarlamanyń ishki talaptary mono/shaǵyn qalalar men qalanyń aýmaǵyna kiretin aýyldyq eldi mekenderdi qarjylandyrýǵa múmkindik bermeıdi.
Degenmen, aksıoner «QazAgro» AQ-nyń sheshimimen bekitilgen Jarǵyǵa sáıkes, Qordyń basty atqaratyn qyzmetiniń biri shaǵyn jáne orta bıznesti, aýyldyq jerlerde, mono (shaǵyn - red.) qalalarda naryqtyq ınfraqurylymnyń nysandaryn nesıelendirý bolyp tabylady.
Sonymen qatar, «QazAgro» aksıonerlik qoǵamynyń Erejesi Qor arqyly mono/shaǵyn qalalarda nesıelendirýdi joıyp, ony ekinshi deńgeıli bankterge júktep otyr. Alaıda, kásipkerler atap ótkendeı, bankter (sırek kezdesetin jaǵdaılardy esepke almaǵanda) nesıemen qamtamasyz etýde osyndaı eldi mekenderde kepildikti qabyldamaıdy, al Qordyń kepildik saıasaty barynsha laıyqty bolatyn.
Nátıjesinde, memlekettik qoldaý sharalary aýyl sharýashylyǵymen aınalysqysy keletin, biraq mono qalalarda, sondaı-aq qalanyń bóligi bolyp tabylatyn aýyldyq okrýgterde ómir súretin nesıe alýshylarǵa qoljetimsiz boldy.
Aqjoldyqtardyń pikirinshe, «Eńbek» Baǵdarlamasyn iske asyrý barysyndaǵy taǵy bir ózekti másele – bul bıznes baǵytyndaǵy jobalardy qarjylandyrýdaǵy teńgerimsizdik. Iaǵnı, agroónerkásiptik keshen jobalarynyń úlesi men aýyldaǵy aýyl sharýashylyǵy salasyna kirmeıtin bıznestiń ara qatynasy.
Onyń sebebi búdjet qarajatyn mıkrokredıtteýdi úlestirýdiń qoldanystaǵy júıesi eki operator arqyly qarjylandyrylýyna baılanysty bolyp otyr: qalalarda «Damý» qory jáne aýyldyq jerlerde «QazAgro» arqyly. Soǵan qaramastan, qalalarda sońǵy qaryzgerlerge mıkronesıeler berý mıkroqarjylandyrý uıymdary men bankter arqyly, al aýyldarda – aýyl sharýashylyǵyn, nesıelik seriktestikterdi jáne mıkroqarjylandyrý uıymdaryn qarjylaı qoldaý Qory arqyly júzege asyrylady.
Sondaı-aq, agroónerkásiptik keshendegi jobalardy damytýǵa jaýap beretin Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi, negizinen, Qorǵa tek qana mal sharýashylyǵyn nesıelendirý boıynsha mindetterdi júkteıdi. Biraq aýyldarda mal sharýashylyǵynan basqa ózge de bıznes túrlerin damytý qajet (jeke menshik bilim berý oryndary, qoǵamdyq tamaqtandyrý mekemeleri, tigin jáne jıhaz dúkenderi, stomatologıa, dárihanalar jáne t.b.). Bular da aýyl turǵyndary úshin asa mańyzdy.
Nátıjesinde, aýylda bıznestiń basqa salasymen aınalysatyn kásipkerlerdiń qarajat turǵysynan qoldary baılaýly jáne de aýyldaǵy mıkronesıeni damytýdy kózdegen Baǵdarlamanyń basty maqsatyna qaýip tónip tur.
Depýtattar mundaı máseleniń týyndaýy «Eńbek» Baǵdarlamasy úsh birdeı mınıstrlikterge úlestirilip, ortaq úılestirýshisiniń bolmaýynan dep sanaıdy. Árbir mınıstrlik ózderine tıesili ındıkatıvtik kórsetkishti ǵana oryndaýǵa múddeli, al Baǵdarlamanyń túpki maqsattaryn - aýyldyq jerlerde de, qalalarda da jappaı kásipkerlikti damytý maqsatyn nazardan tys qaldyryp otyr.
Espaeva aýyldyq jerlerdi qala aýmaǵyna kiriktirý merzimdi iske asyrylyp turady dep atap ótti. Jaqynda ǵana Túrkistan oblysynda 12 aýyldyq okrýg Kentaý qalasynyń quramyna engizildi. Budan buryn Shymkent qalasyna birneshe aýyldar qosyldy, qalany keńeıtý úrdisi basqa óńirlerde de belsendi júrýde. Biraq olardyń turǵyndarynyń qyzmeti men tabys kózi ózgergen joq jáne olardyń bári nesıe alýda qıyndyqtarǵa tap bolýda.
Osyǵan baılanysty, «Aq jol» depýtattyq fraksıasy:
- Shalǵaıdaǵy shaǵyn/mono qalalarda, aýyldyq okrýgterdegi shaǵyn jáne orta kásipkerlik sýbektilerin mıkronesıelendirý boıynsha talaptardy qaıta qaraýdy jáne «Aýyl sharýashylyǵyn qarjylaı qoldaý qory» arqyly nesıelendirýmen turǵyndarǵa sol aýmaqtardy qaıtaryp berýin;
- Bıznestiń aýylsharýashylyq emes túrlerin mıkronesıelendirý úshin keminde 30 paıyz deńgeıinde ındıkatıvtik kórsetkishti bekitýin suraıdy. .
«Aqjoldyqtar» aıtylǵan máselelerdi sheshý kásipkerliktiń júzdegen sýbktileri men jumys oryndaryn saqtap qalýǵa múmkindik beredi. Ol úshin eshqandaı qosymsha shyǵynnyń qajeti de joq. Bar bolǵany qoldanystaǵy Baǵdarlamaǵa ózgertýler engizý qajet dep esepteıdi.
«Aq jol» QDP jáne onyń parlamenttik fraksıasy saılaýaldy baǵdarlamany júzege asyrý jáne otandyq bıznestiń múddesin qorǵaý boıynsha jumystardy jalǵastyrýda.
Usynǵan: Nazerke Labıhan