Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev alǵashqy saparyn Reseı elinen bastaǵany belgili. Reseı prezıdenti Vladımır Pýtın Qazaqstannyń prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevqa Kremlde ótken kelissóz kezinde "Qazaqstanda atom elektr stansıasyn salýdy" usynǵan. Osyǵan sáıkes birqatar saıasatkerler pikir bildirýde dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi.
Kelissózden soń ótken baspasóz jıynynda Pýtın Toqaev ekeýi "beıbit atom salasyndaǵy seriktestik" jaıly talqylaǵanyn aıtty. Onyń sózinshe, "ýran óndirý jáne baıytý boıynsha Qazaqstan men Reseıdiń birlesken alty ónerkásibi jumys isteıdi". "Áriptestiktiń jańa formasyna ótýdi" usynǵan Pýtın "Qazaqstanda Reseı tehnologıasymen atom elektr stansıasyn (AES) salý" jaıly usynys tastady.
Osyǵan baılanysty birqatar qazaqstandyq saıasatkerler men kópshilik qaýym AES-tyń salynýyna baılanysty áleýmettik jelide ózderiniń qarsylyqtaryn bildirýde
Aıdos Sarym: AES degen báleniń esh qajeti joq qazaqqa.
Ásirese, Reseıdiń tehnologıasy ekenin eskersek, tipti keregi joq. AES-ti toqtatý EAES-ti toqtatýdan qıyn! Sondyqtan "usynysyńyzǵa rahmet" dep qutyla salý kerek. Shendiler halyqtyń pikirin bilmeı jatyp, ortaq molanyń ornyn izdegendi qoısyn!
Saıasatker Dosym Satpaev Reseı tarapynan usynylyp otyrǵan Atom Elektr Stansıasyn salý — tek ekonomıkalyq saıasatty kózdep otyrǵan joq, sondaı-aq onyń astarynda úlken saıası máseleniń jatqandyǵyn aıtady. Ol bizdiń memleket atom elektr stansıasyn salýdan góri, gaz ónerkásibinde azamattardyń densaýlyǵyna jáne qorshaǵan ortaǵa qaýip tóndirmeıtin, adamdarǵa paıda ákeletin jáne ekonomıkany damyta alatyn jaǵdaılardy jasaý kerektigin aıtady.
Áleýmettik jeli qoldanýshysy Estaı Jaılybaı bolsa: "Qazaqstanda AES salý máselesi 20 jyldan beri kóterilip keledi . Tap qazir elde elektroenergıa tapshylyǵy joq , aldaǵy kezde bolýy múmkin deıdi. Al jalǵyz AES ol qajettilikti óteı almaıdy. Reseıdiń 10 AES -i barlyq sol eldegi elektroenergıanyń 18 paıyzyn ǵana berip tur. Endi eseptep kórińiz, bizge qansha salý kerek ekenin, ony biz sıaqty jeri úlken elge tasymaldaý qıyndyǵyn, baǵasy qansha bolatynyn? Onyń ústine , bizdiń kómir óndirisi, ondaǵy jumysshy, basqa da mamandar qaıda qalady? Eń basty másele - qaýipsizdik , qansha jerden sendirse de , halyqtyń basym bóligi buǵan qarsy. Álemniń birtalaı damyǵan elderiniń ózi bas tartyp jatqanda , salǵyrttyq pen jaýapsyzdyǵymyz málim bizge ne joryq deseıshi ! AES -tiń qajeti joq. Basqa energoresýrstar jetkilikti, qoldan kelgenshe «jasyl energıa» paıdalanýǵa kúsh salý kerek. Túbegeıli qarsymyn. AES salýǵa esh negiz joq". — deıdi.
Jolymbek Mákish: Eger orystar tehnologıalarynyń keremet ekenine sonshalyqty senimdi bolsa, ony aldymen ózderinde salar edi. Ol usynystyń arǵy jaǵynda osyndaı senimsizdik jatyr. Sondyqtan ony Qazaqstanda salýdy usynyp, ózderin qaýip-qaterden aýlaq ustaǵysy keldi. Saqtyqta qorlyq joq. Sosyn taǵy bir baıqaǵanym, olar áli de Qazaqstanǵa ózderine baǵynyshty el sekildi qaraıdy. Bul «usynysta» da týra sondaı pıǵyl jatyr. Olar Qazaqstanda AES salý máselesine – ımperıanyń bir gýbernıasyndaǵy salynatyn bir jańa joba sekildi qarap otyr. Qazir biz kez kelgen salada olarǵa ese jiberip, qatty utylyp jatyrmyz. «Orystarmen jasalǵan kez kelgen kelisim – ony jazǵan qaǵazdyń qunyna da tatymaıdy!» degen eken Germanıanyń ataqty kansleri bolǵan Otto fon Bısmark. Eki jaqtyń múddesi birdeı qorǵalǵan teń kelisim jasaıtyn jaǵdaıǵa jetpeıinshe, olarmen birlesip isteıtin mundaı qaýipti jobadan bas tarta turǵan durys. — dep kózqarasyn bildirdi áleýmettik jelidegi paraqshasynda.
Janat Kamıev: Qazaqstanda atom elektr stansalaryn salýǵa eshqandaı negiz joq - bul birneshe ret dáleldendi. Nelikten Pýtın bizdi atomdyq elektr stansıalaryna májbúrleıdi? Qazaqstan Semeı synaqtarynyń saldaryn áli aryla qoıǵan joq, qazirdiń ózinde radıasıalyq qaldyqtardyń zıany bar. Baıqońyr jáne Reseı synaq alańdary, Kaspıı teńizindegi ekologıalyq apattar. Osylardyń ózi jetkiliksiz be? Atomdyq elektr stansıalarynyń qurylysyna tipti jol bermeý kerek.
Ularbek Dáleıuly: "Qazaq jerinen AES salýdyń keregi joq.
Sebebi: 1. «Jasyl energıa» uranymen neshe mıllıard dollar shyǵaryp, Elordada halyqaralyq EKSPO kórmesin ótkizdik. Eldiń bolashaqtaǵy úlken jospary da soǵan jetý.
2. Ortalyq jáne soltústik óńirlerde kómirden bas tartyp, gazdandyrý jobasy bastalýda. Oǵan da neshe mıllıard dollar ketedi.
3. Elimiz aýmaǵynda alyp bara jatqan energıa tapshylyǵy joq. Kemi 50 jylǵa jetetin energıa kózi bar.
«AES-ti jaqsy tehnologıamen salsa, esh zıany joq» degen aldaý sózge senbeıik! Qazaq dalasy onsyzda orystyń synaq alańy bolyp keldi. Atomnyń aty atom!"
Mine biz sarapqa salǵan azamattardyń barlyǵy da Qazaqstanda AES salýdyń qajeti joq ekendigin alǵa tartady. Biraq búgin birqatar buqaralyq aqparat quraldary atalǵan jobanyń, ıaǵnı AES-nyń Almaty oblysynda salynatynyn habarlap úlgerdi. Bul joba iske asa ma, joq pa, ony bizdiń bılik áli de baǵamdaıdy dep oılaımyz.
