Elbasy-Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti Nursultan Ábishuly Nazarbaev «Tórtinshi ónerkásiptik revolúsıa jaǵdaıyndaǵy damýdyń jańa múmkindikteri» atty Joldaýynda «...búginde álemdegi árbir onynshy jumys ornyn ashyp otyrǵan syrttan kelýshiler týrızmi men ishki týrızm kez kelgen óńir úshin perspektıvalyq tabys kózderiniń biri bolyp sanalady» dep atap kórsete otyryp, týrızm salasyn damytýǵa aıryqsha basymdyq bergeni belgili. Bul turǵyda Jambyl oblysynda aýyz toltyryp aıtarlyqtaı jumystar atqarylýda. Jańa nysandar boı kóterip, jurtshylyqtyń qyzyǵýshylyǵyn týǵyzýda. Mine, sáni men sáýleti kelisken sondaı orynnyń biri - Taraz qalasyndaǵy qaıta jańǵyrǵan «Jeńis» saıabaǵy.
Aıtý kerek, atalmysh saıabaq aımaq basshysy Asqar Myrzahmetovtiń tyń ıdeıalary negizinde az ýaqyttyń ishinde adam tanymastaı ózgerip shyǵa keldi. 15 gektarlyq saıabaq aýmaǵyndaǵy «Erlik» memorıaldy kesheniniń nysandary kózdiń jaýyn alady. Oblystyq drama teatrdyń aldynan kóshirilip ákelingen batyr Baýyrjannyń eńseli eskertkishi naǵyz óz ornyn endi tapty deýge bolady. Eskertkishtiń qos qaptalynda Jambyl jerinen shyqqan 48 Keńes Odaǵy Batyrynyń «Altyn juldyzy» jarqyrap tursa, aldyndaǵy «Máńgilik alaý» erlik pen órliktiń óshpes rýhyn asqaqtatyp, urpaq sanasyna «Dańq» degen dana uǵymdy uqtyryp turǵandaı. Batyr Baýyrjan Momyshuly men 48 batyrdyń artynda 105 myńǵa jýyq jaýyngerdiń esimi qashap jazylǵan mármardan soǵylǵan «Dańq» memorıaly da búgingi býynnyń óz atasyn izdep, uzaq kidiretin orny bolyp tur. Al keshenge kiretin bas qaqpanyń eni 13, bıiktigi 8 metrdi qurap, alystan kóz tartyp menundalaıdy.
Munda jaqutqa bergisiz jádigerler kóp-aq. Ásirese, árirektegi 5 artılerıalyq zeńbirek pen qaz-qatar sap túzegen 7 aýyr áskerı tehnıka da keshenniń máni men sánin kirgizip-aq tur.
Saıabaqtaǵy aıryqsha atap ótetin jańalyqtyń biri – Chernobl apatynyń zardabyn joıýǵa jumyldyrylǵan soldattar men Aýǵan soǵysynda qaza tapqan, jat jerdegi osy soǵystyń bel ortasynda bolǵan jerlesterimizge arnap qoıylǵan eskertkish kompozıasy. Jalpy, 10 jylǵa sozylǵan Aýǵan jerindegi soǵysqa elimizden 22 myń sarbaz qatyssa, olardyń 2 myńy jambyldyqtar eken. Sol qatarda 105 jambyldyq «Qyzyl Juldyz» ordenimen marapattalyp, 1292 adam keýdesine arnaıy medal taǵypty. Al Aýǵanda atoı salǵan dańqty jerlesimiz Baqytjan Ertaevqa keıin Halyq Qaharmany ataǵy berildi.
Chernobl apatynyń zardabymen kúresken jambyldyqtarǵa da «Jeńis» saıabaǵynan oryn buıyrypty. Qala halqynyń taǵdyry ǵana emes, adamzat úshin asa mańyzdy mısıamen apatqa ushyraǵan elektr stansıasynyń aýmaǵyna kirip, ólimge bas tikken 32 myń qazaqstandyqtyń 1500-ge jýyǵy jambyldyqtar.
Jańǵyrǵan «Jeńis» saıabaǵy byltyrǵy mamyr aıynda ashylǵanymen, onyń keıingi bólikteriniń qurylysy kezeń-kezeńimen iske asyrylýda. Ekinshi kezeńmen júzege asqan Úshbulaq kanalynyń jaǵalaýy byltyr Taraz qalasynyń kúninde paıdalanýǵa berildi. Kanal eni keńeıtilip, sýǵa toltyrylyp, shaǵyn qaıyqtar men jıyrmaǵa jýyq katamaran demalýshylarǵa qyzmet etip júr. Al sýǵa jiberilgen myńdaǵan balyq pen aqqý, úırekter de jaǵalaýǵa tabıǵı reńk berip tur.
Sonymen qatar salaýatty ómir saltyn ustanǵandar úshin de jaǵalaýda bar jaǵdaı jasalǵan. Búginde velojolaq pen sporttyq jattyǵý jáne balalar alańshalary óz mısıasyn oryndap tur. Sondaı-aq, saıabaq qurylysynyń úshinshi kezeńi nysandarynyń bastysy sanalatyn Dańq zaly alystan kóz tartady.
Taǵy bir aıta keterligi, jańǵyrǵan saıabaq jańa kóshettermen tolyǵýda. Máselen, byltyr «Jasyl el-Taraz» JSHS saıabaq aýmaǵyna jer betindegi eń jyldam ósetin 122 túp pavlovnıa aǵashyn otyrǵyzdy. Munyń bári de kelisti mekenniń kórkin ashyp, sánin kirgize túsýde. Sondyqtan da bolar, saıabaqta seıil quratyn tarazdyqtar men qala qonaqtarynyń kún ótken saıyn artyp keledi.
Baqyt Jalǵas
