Kúni keshe Almaty qalasynda qazaqtyń kórnekti aqyny Muhtar Shahanov jetekshilik etetin Qazaq Ulttyq Keńesiniń kezekti jıyny bolyp ótti. Oǵan Ulttyq keńestiń búro músheleri túgeldeı derlik qatysty.

Jıyndy ashqan M.Shahanov osyǵan deıin atqarylǵan jumystardy aıta kele, Ulttyq keńes jumysyn odan ári jandandyrý qajettiligine toqtaldy. Ol ózi qolǵa alǵan jumystardyń barlyq kezde de jeńispen aıaqtalǵandyǵyn, máselen, KSRO prezıdenti M.Gorbachevpen tirese júrip, Jeltoqsan kóterilisi shyndyǵynyń betin ashqandyǵyn, bıliktiń solaqaı saıasatymen qanat jaımaqshy bolǵan, negizin amerıkandyq ulttan alatyn «qazaqstandyq ultty» kún tártibinen alyp tastaýǵa áser etkenin, qazaq tiliniń memlekettik til mártebesin alýyna tikeleı muryndyq bolǵandyǵyn kópshilik qaperine sala otyryp, Ulttyq keńes atqarar isterdiń de bıik nátıjege jetetindigine senim bildirdi. Alaıda ol úshin Ulttyq Keńes jumysyn jańasha qurý qajet ekendigine toqtaldy. Ózi senim bildirgen keıbir adamdardyń jumystaryna kóńili tolmaǵanyn, sondyqtan Ulttyq Keńes qolǵa alar isterdiń qojyrap ketkendigine keıistik bildirdi. Soǵan oraı Ulttyq Keńestiń jańa basshylyq quramyn usyndy. Sonymen Saıası búro músheleriniń biraýyzdan qabyldaýymen Januzaq Ákim (birinshi orynbasar), Aıdos Sarym, Rasýl Jumaly, Erkin Raqyshev, Dáýren Babamurat Ulttyq keńestiń orynbasarlary bolyp bekitildi. Quramyna jańa músheler qabyldanyp, tyń kúshpen tolyqqan Ulttyq keńes alda atqarylar jumystardy jańasha úılestirý qajettiligine toqtaldy. Atap aıtqanda: – Konstıtýsıaǵa ózgeris engizip, qazaq ultynyń konstıtýsıalyq quqyǵyn naqtylaý; – Joǵarǵy bıliktegi tulǵalardyń memlekettik tilde sóıleýi zańmen rettelmeıinshe oń sheshimin tappaıdy. Sondyqtan Memlekettik til týraly zańnyń qabyldanýyn qolǵa alý kerek; – Keıingi kezderi Qazaqstan ekonomıkasyna keri áserin tıgizip, otandyq kásiporyndar órisiniń tarylýyna sebepker bolǵan, sondaı-aq, teńgeniń qunsyzdanýyna jol ashqan Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaqtan bas tartý; – BAQ, onyń ishinde, ásirese, shoýmender men toımenderdiń mekenine aınalǵan telearnalardy, kóılegi men týflıin, máshınesi men kóligin kórsetýden jalyqpaıtyn maqtanshaq ártister júrgizetin jeńil, jelókpe baǵdarlamalar men jeńil ánderden aryltyp, ulttyq múddege qaraı burýǵa qol jetkizý; – Sheteldegi qandastarymyzdyń tili men tól mádenıetin, salt-dástúrin saqtaý máselesi jyl ótken saıyn kúrdelenip keledi. Bılik olarǵa qamqorlyq tanytýdyń ornyna, elim, jerim, tilim dep kelgen qazaqtardyń qujattaryn rásimdeýdi, azamattyq alýyn qıyndatyp, olardyń orys tilin bilý qajettiligin alǵa tartýda. Bul – memlekettik tildi mansuqtaý ári oralmandar quqyǵyn aıaq asty etý bolyp tabylady. Soǵan oraı biz qandas baýyrlarymyzdyń quqyǵyn qorǵaýdy óz mindetimiz dep sanaımyz;

– Kıikterdiń jappaı qyrylýyna jarylǵan protondardyń tikeleı áseri bar ekendigin anyqtaý maqsatynda Reseıden basqa el ǵalymdaryn qatystyra otyryp, komısıa qurý; – Keıingi kezderi bılik tarapynan qazaq dalasynda atom elektr stansıasyn salý máselesi udaıy kóterilip keledi. Biz buǵan kelispeıtindigimizdi ashyq málimdegen bolatynbyz. Álemde atom energıasyn qaýipsiz paıdalaný jáne onyń qaldyqtaryn qaýipsiz saqtaý tehnologıasy joq. Portýgalıa, Anglıa AES-ten tolyǵymen bas tartyp, Fransıa jáne basqa elder onyń sanyn jartylaı qysqartty. Golandıa energıanyń 75% balamaly kózderden alýda. Eýroodaqta 2020 jylǵa balamaly energetıkanyń úlesin 20%-ǵa jetkizý kózdelgen. Fýkýsımodaǵy apattyń álemdik muhıttyń úshten birine ýlaný qaýpi tóngennen keıin álemniń barlyq elderi atom stansalarynan júıeli túrde bas tartýda. Sondyqtan Kýrchatov pen Balqashta AES salýǵa jol bermeý; – Bıliktiń qolbalasyna aınalǵan muǵalimderdiń qyzmetke ornalasýy úshin para berýinen bastap, ákimshilik qurylym qyzmetkerlerine tıisti jumystardyń barlyǵy derlik olarǵa artylǵany, elimizde saılaý naýqany bola qalsa – úgit-nasıhatqa, úı-úıdi aralap, meken-jaı boıynsha adam túgendeýde, mektepke bala sanyn anyqtaýǵa, áskerge shaqyrtýǵa, jylqy-sıyr, qoı-eshki, taýyq-qazdy, tipti, qansha túp qıar-pomıdor egilgenin sanaýǵa, myltyǵyń bar ma, qansha úıiń, kóligińniń markasy men nómiri qandaı ekenin túgendeýge jappaı muǵalimder jegiletini búgingi kúnniń bultartpas shyndyǵy ekendigin qaperge ala otyryp, muǵalimder mártebesin qaıta kóterýdi bılikten talap etý; Jıyn odan ári osy yńǵaıda kóterilgen máselelerdiń oń sheshim tabýy úshin ár salaǵa qatysty mekeme basshylaryn Ulttyq Keńes jıynyna shaqyryp, bılikke óz jaýapkershilikterin sezindire otyryp, jumys jasaý qajettiligine toqtaldy. Ulttyq Keńes jumysy ár aımaqtarda da qolǵa alynatyn bolyp sheshildi. Ulttyq Keńes ultym degen el azamattaryn óz mańyna toptastyra alatyn áleýetti kúsh ekendigin aıqyn ańǵartty.

Erkinbek SERİKBAI