Almaty. Qamshy portaly - Qazaqtyń «tegine tartqan» degen ataly sózi beker aıtylmasa kerek. Úlkenderden «kezinde ata-babalaryna daryǵan óner keıingi urpaǵyna da juǵysty boldy» degen sózdi jıi estıtinbiz.

Dál osy sóz aımaqta sport salasynyń damýyna zor úles qosqan, attary Mańǵystaý sport tarıhynda altyn áriptermen jazylǵan Bısekenovtar áýletine arnalǵandaı. Otbasynyń otaǵasy Jubatqan Bısekenov Mańǵystaý aýdanynyń Aqshymyraý aýylynda qarapaıym otbasynda dúnıege kelgen. Jastaıynan qazaq kúresimen aınalysyp, talaı dodalarda oblys namysyn abyroımen qorǵaǵan. Otan aldyndaǵy boryshyn óteý úshin ásker qataryna alynǵan kezde de sportpen aınalysyp, chempıon atanǵan. Keıin Almaty qalasyna joǵary oqý ornyna qujat tapsyryp, bilim alypty. Oqý ornynda belsendiligimen kózge túsip, qatarlastarynyń aldy bolyp, talaı jarysta qarsylas shydatpaı, jeńimpaz atanady. Shańyraq kóterip, otbasyly bolǵan soń sporttan alystap, el qatarly eńbekke aralasady. Uzaq jyldar aýylda kólik júrgizýshisi bolyp jumys isteıdi.

Jubatqannyń ákesi Tóreken Mamaıuly da óz ortasyna syıly azamat bolǵan. Aýyl, aýdan, respýblıka kóleminde ótken talaı toılarda kúresip, qarsylas shydatpaı, únemi jeńiske jetken. Tórekeńniń arǵy tegi óz zamanynda Beket atadan bata alǵan Baısal babasy da myqty kúresken. Tekti áýlettiń izin jalǵap Óteý, Salamat, Mamaı, Qaralda, Qartqojyq esimdi palýandar shyqqan. Sondyqtan da bolar, Jubatqan aǵa da ulynyń ata-baba jolyn qýyp, sporttyq dınastıany jalǵastyratyndyǵyna kámil senedi. Áke úmitin aqtaǵan uly Manarbek te búgingi tańda tek qana túbekke emes, respýblıka kólemine tanymal sport sańlaǵy atandy. Ol búgingi tańda sambodan oblystyń bas bapkeri, oblystyń dzúdodan jasóspirimder arasyndaǵy aǵa bapkeri, halyqaralyq dárejedegi sport sheberi atanyp qana qoımaı, Aqtaýdaǵy jastar men jasóspirimderge arnalǵan «Jastar» sport kesheniniń basshysy qyzmetine taǵaıyndaldy. Búginde bilikti bapker Manarbektiń shekpeninen Amanbek Qulqaev, Suńǵat Jubatqan, Nurbolat Senǵalıuly, Baýyrjan Saǵynǵalı, Ǵaısa Qalmuqanov, Erlan Serikov syndy halyqaralyq jarystarda top jaryp júrgen palýandar shyqty.

Ol jeńiske ońaılyqpen qol jetkizgen joq. Qanshama ter tógildi, tynymsyz eńbek etti. Aldymen óz týǵan jeri Shetpede jumys istep, bolashaq palýandardy daıyndady. Erte turyp, shákirtteriniń barlyǵyn mekteptiń stadıonynda jınap, arnaıy jattyǵý jasatyp, júgirtetin. Jan jylýyn, boıyndaǵy bar asyl qasıetin shákirtteriniń boıyna sińirip, el namysyn qorǵaıtyn myqty sportshy daıyndaý úshin biraz ter tókti. Sonyń nátıjesinde shákirtteri de talaı baıraqty básekelerde aýyl namysyn óz deńgeıinde qorǵap, únemi júldeli oryndardan kórindi. Keıin oblys ortalyǵyna aýysyp, kóp uzamaı qaladaǵy «Jastar» sport kesheniniń basshysy qyzmetine taǵaıyndalady. Qazaq kúresinen ulttyq dárejedegi tóreshi atandy. Sondaı-aq QR-dyń «Dzúdo tarlany» degen ordenin ıelenip, QR-dyń Sport mınıstrliginen «Sportty damytýǵa qosqany úshin» tósbelgisimen marapattaldy. 

- Baltabaı atty ustazym boldy, sol kisi meni qazaq kúresine kóp baýlydy. Keıin áskerge shaqyrylyp, Otan aldyndaǵy boryshymdy ótedim. Elge kelgennen keıin eńbekke aralasyp, bapkerlikti qolǵa alyp, ózimniń úırengenderimdi shákirtterdiń boıyna darytýdy maqsat ettim. Sportta júrgenime 20 jyldaı ýaqyt bolypty. Osy jyldar aralyǵynda 200-ge jýyq sport sheberine úmitker palýandardy daıyndap shyǵardym. Sonyń ishinde bir álem chempıonatynyń kúmis júldegerin, álem kýboginiń qola júldegerin, Azıa chempıonatynyń júldegerin jáne eki Azıa chempıony, birneshe QR-dyń chempıony men júldegerlerin daıyndadym. Táýbe, sonyń jemisin búginde kórip otyrmyn. Eńbegim baǵalanyp, birneshe ret oblystyq sport basqarmasy tarapynan marapattaldym. Ata-babalary kúresken adam bolmasa, odan myqty sportshy shyǵaramyn degen bos áýreshilik. Kúres te tuqym qýalaıdy. Sony jonyp, daıyndap alǵan jón,- deıdi Manarbek Bısekenov.

Manarbektiń qos uly Suńǵat pen Nursultan da kúresedi. Toǵyz jasynan sportty janyna serik etken uldyń úlkeni Suńǵat birneshe jarystarǵa qatysyp, oblys namysyn abyroımen qorǵaǵan. Sóıtip, ol sambo kúresinen Azıa chempıony, jastar arasynda dzúdodan Qazaqstannyń úsh dúrkin chempıony, qazaq kúresinen el chempıony, Álem chempıonatynyń kúmis júldegeri, Eýropa kýboginiń qola júldegeri atanǵan. Osylaısha, sambo kúresinen QR-dyń sport sheberi ataǵyn ıelendi. Qazirgi tańda ol Almaty qalasyndaǵy Q.Muńaıtpasov atyndaǵy sportta daryndy balalarǵa arnalǵan respýblıkalyq mektep-ınternatynda bilim alady. Mektepte de oqý úzdigi, 9-synypty «qyzyl atestatqa» támamdady. Endi Suńǵat aldaǵy tamyz aıynda dzúdodan ótetin álem chempıonatyna jáne qazan aıynda Rıgada ótetin sambodan álem chempıonatynda el namysyn qorǵamaq. Palýanymyzdy álem chempıonattarynda jeńis tuǵyrynan kóremiz degen senimdemiz.

Úlken aǵasynyń artynan ilesip, sambo men dzúdo kúresine Nursultan da kelip qosyldy. Jastyǵyna qaramastan, eresekterden qalyspaı, sport zalǵa únemi kelip jattyǵatyn. Búginde 12 jasar Nursultan Manarbekulynyń sportpen aınalysqanyna úsh jyl. Az ýaqyt aralyǵynda ol sambo men dzúdo kúresinen sport sheberine úmitker atanyp úlgerdi. Kúrestiń eki túrinen ótken oblys chempıony jáne jasóspirimder arasynda respýblıkalyq, halyqaralyq jarystardyń jeńimpazy.

Bısekenovtardyń tabys qupıasy qandaı? Bul suraqqa Suńǵat: «Munda barlyǵy genetıkalyq beıimdilikke baılanysty dep oılaımyn. Sonymen qatar árıne, biz bir-birimizdi qoldap, únemi demep otyramyz. Ata-baba, ata-ana úmitin aqtap, únemi jeńis tuǵyrynan kóriný úshin barymyzdy salamyz» dep jaýap berdi. Osylaısha, bir otbasynan birneshe palýan shyqty. Olardyń sport salasynda qol jetkizgen tabystary Mańǵystaý sport shejiresine altyn áriptermen jazyldy, dep jazady «Aıqyn» gazeti.

«Ótkensiz búgin, búginsiz bolashaq joq». Sondyqtan da tarıhta bolǵan batyr¬larymyz, jaýyngerlerimiz jaıynda má¬limetti jastardyń únemi sanasyna quıyp otyrý Manarbektiń taǵy bir jaqsy qyry. Onyń pikirinshe, bapker psıholog bolyp qana qoımaı, tarıhı jaǵynan da óte saýatty bolýy kerek.

- Bapkerlik pen dene shynyqtyrý ınstıtýtyn bitirip kelgen nemese kezinde kúresken adam alyp ketetin qabileti bolmasa, jaqsy kórsetkishke qol jetkize almaıdy. Bapker psıhologıalyq turǵyda myqty, shapshań sheshim qabyldaıtyn, tózimdi adam bolýy kerek. Ásirese, jaýapkershilik turǵysynan alǵanda, arqalaıtyn júgimiz aýyr. Búkil eldiń bet-beınesi bolatyn jaýynger jigitterdi tárbıeleý, jarysqa baptap qosý, senim údesinen shyǵý da ońaı sharýa emes. Alaıda súıikti kásibim, tipti ómirimniń bir bólshegi bolǵan soń, bapkerlik qyzmetimdi de úlken yntamen atqaramyn. Bapkerlik jumysymda biraz nárseni kórdim, kóńilge túıdim. Dese de áli de úırenetin tustarym bar ekenin jasyrmaımyn. Shákirtterimmen qatysqan árbir halyqaralyq týrnır, Azıa, álem chempıonattary - maǵan úlken sabaq, tájirıbe. Eń bastysy, jas palýannyń júregine jeter asyl sóziń, balaǵa degen ákelik qamqorlyǵyń bolýy qajet. Oǵan qosa pedagog, psıholog, fızıolog, dıetolog medık bolǵanda ǵana tolyq bapker bolasyz. Esep-qısap, kúres metodıkasy, tipti óner salasynan, taǵy da basqa qasıetter bolyp jatsa, eshqashan artyqtyq etpeıdi dep esepteımin,- deıdi Manarbek Bısekenov.

Derekkózi: QazAqparat