Qazaqstannyń sońǵy jyldardaǵy damýy jáne pandemıa kezindegi qoldaý saıasattary týraly halyqaralyq uıymdar men baspasóz, sonyń ishinde Dúnıejzilik bank, Halyqaralyq valúta qory jáne Brússel Taıms, oń baǵalaryn berdi. 

Álemge taralǵan COVID-19 pandemıasy dúnıejúzi elderine zardabyn tıgizýde. Koronavırýstyń zardaby men keltiretin shyǵyndaryna baılanysty álem elderi túrli aldyn alý sharalaryn qolanyp jatyr. Sonyń qatarynda Qazaqstan da tıisti saıasattardy qolǵa alyp, áreket jasaýda. Óz kezeginde halyqaralyq uıymdar men BAQ Qazaqstannyń pandemıa kezindegi qoldaý saıasattary týraly shetel oń baǵa bergen.

Dúnıejúzilik bank pandemıanyń tıgizgen aýyr zardabyna qaramastan, Qazaqstan bıliginiń qabyldaǵan tıisti sharalaryn jaqsy baǵalaǵan. Uıym Qazaqstan úkimeti COVID-19 taralýyn tizgindeý úshin erte áreket etkenin málimdegen. Tótenshe jaǵdaı jarıalanǵannan keıin pandemıamen kúresý, karantındik baqylaýdy engizý jáne koronavırýstyń áserinen nemese tótenshe jaǵdaılardyń shektelýinen qıyndyqqa ushyraǵan adamdarǵa qoldaý kórsetý jónindegi jumysty úılestirý úshin memlekettik komısıa qurylǵanyn jazǵan. COVID-19 pandemıasy álemge tıgizgen aýyr soqqysy sıaqty koronavırýstyń saldary Qazaqstan ekonomıkasy úshin sońǵy jıyrma jyldaǵy eń úlken soqqy bolǵanyn jazǵan. Pandemıaynyń álem elderine JİÓ-niń ósýine óte jaǵymsyz áser etkenin, munaıly elderde 2009 jáne 2015 jyldardaǵy munaı baǵasynyń quldyraýy jalpy suranysty qysqartyp, qarjy sektorynyń turaqtylyǵyn shaıqaltqanyn aıta kelip, degenmen oǵan qaramastan, joǵaryda aıtyp ketkendeı erte qabyldanǵan sheshimder men sharalardyń nátıjesinde oń ózgerister bolyp jatqanyn málimdegen. Sondaı-aq, bılik daǵdarystan zardap shekken fırmalar men úı sharýashylyqtaryna qoldaý kórsetý úshin fıskaldyq paketti engizgenin tilge tıek etken. Pandemıany baqylaý jáne medısınalyq qyzmetterge qol jetimdilikti jaqsartý jónindegi osy tıimdi tásil jalǵasýy jáne kúsheıtilýi kerektigin jarıalaǵan. Daǵdarystan shyǵý úshin resýrstardy ornalastyrý jáne reformalar qajettigin de aıtyp ketken.

Dúınejúzilik bank Qazaqstan bıliginiń ýaǵynda sharalar qabyldaıtynyna boljam aıtyp, bılik memlekettik baǵdarlamalardan bilim men densaýlyq saqtaýdyń jaqsarýyna, jumysshylar men jumys berýshilerdi ýaqytsha qoldaýǵa arnalǵan resýrstardy qaıta bólgisi kelýi múmkin ekenin jetkizedi. Dúınejúzilik banktyń pikirinshe, Orta merzimdi reforma baǵdarlamasynyń bolýy, sonymen qatar, jeke sektordan resýrstardy tartýǵa kómektesedi jáne jańa múmkindikterge beıimdelýge, sonymen qatar, jaýap berýge múmkindik beredi.

Uıym aqparatyna sáıkes, fıskaldy jáne aqshalaı yntalandyrýdyń qalpyna kelýge áseri uzaq ýaqytqa sozylatyn pandemıamen jáne álemdik ekonomıkanyń uzaqqa sozylǵan quldyraýymen tekseriledi.

Dúnıejúzilik banktyń Qazaqstanǵa ekonomıkalyq boljamy da pozıtıvty bolyp, bıliktiń der kezinde jasaǵan áreketi jaqsy nátıjeler kórsetetinin habarlaıdy.

Banktyń aqparatynsha, yntalandyrý paketi pandemıa bastalǵannan keıin ekonomıkalyq ósimdi qalpyna keltire alady.

Al, Brússel Taımstyń jazýynsha, Qazaqstan sońǵy 20 jyl ishinde júzdegen mıllıard dollar tikeleı sheteldik ınvestısıa tartqan. Qazaqstan "skandınavıalyq modelmen" damyp, áleýmettik memleket mártebesine kóshýde. Pandemıaǵa qaramastan, jańa qoldaý sharalar qabydanyp, JİÓ, ómir súrý deńgeıiniń joǵarylatý jáne bıznestiń damýy úshin jańa saıasattar ázirlengeni jazylǵan.

Basylym Qazaqstandaǵy bilim berý halyqaralyq standartqa negizdelip, soǵan kúsh-jiger salyp jatqanyn da jazyp ketken. Shyǵarmashylyq, synı oılaý, kommýnıkatıvtik daǵdylar jáne birlesip jumys jasaý jaqtarynan ózgeris jasap, ilgerleýshilikterge qol jetkizgeni aıtylǵan.  Brússel Taımstyń aqparatynsha, sapaly jáne qol jetimdi turǵyn úı, jeńildetilgen ıpoteka, qolaıly qalalyq orta jáne ishki ister organdarynyń ózgerýi - osy aspektilerdiń barlyǵy taıaý jyldardaǵy Qazaqstannyń jańa áleýmettik-ekonomıkalyq kórinisiniń bir bóligi bolýǵa baǵyttalǵan. Elde bıznesti damytýǵa qoldaýdy kúsheıtý boıynsha sharalar qabyldanýda. Qazaqstanda bıznesti bastaý sharttary álemdegi eń tartymdy sharttardyń biri bolýǵa tyryýda.  Basylym aqparatynsha, eksportqa baǵyttalǵan ındýstrıalandyrý Qazaqstannyń ekonomıkalyq saıasatynyń basty elementi bolýǵa kúsh salýa. Bılik óndiristik sektordaǵy eksporttaýshylardy qoldaýǵa baǵyttalýǵa jumys jasaýda.

Halyqaralyq valúta qory Qazaqstannyń kúsh-jigerin eskerip, “Dúnıejúzilik ekonomıkalyq boljam” basylymynda eldegi ósý boljamyn qaıta qaraǵan, “bul munaı óndirisiniń artýyn jáne munaıdan tys ósimniń joǵarylaýyn kórsetedi” deıdi Brússel Taıms .

Álemde terıtorıasy jaǵynan toǵyzynshy úlken el Qazaqstan aýyl sharýashylyǵyna kóp súıenetinin aıtyp, eldiń aýyldardy damytýǵa qosymsha mıllıondaǵan qarjy jumsamýda ekenin jazady. Basylym Qazaqstannyń maqsaty 2022 jylǵa qaraı eńbek ónimdiligi men óńdelgen aýylsharýashylyq ónimderiniń eksportyn 250% arttyrý ekenin, Memlekettik qoldaýdyń barlyq sharalary elge zamanaýı agrotehnıkany tartýǵa baǵyttalýy kerek ekenin habarlaıdy.

Sonymen qatar, Qazaqstanda óziniń qyzmetin sheteldik seriktestermen birlesip ınvestısıalaý qaǵıdaty boıynsha júzege asyratyn shıkizattyq emes sektorǵa tikeleı ınvestısıalar qory qurylatynyn, sonymen qatar belsendi azamattardyń ál-aýqatyna kómektesetin, belsendi syrtqy saıasatty odan ári júzege asyryla otyryp, Qazaqstannyń tipti de alǵa ilgerleýge kúsh salyp jatqanyn jazady.