قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى 1992 جىلدىڭ شىلدە ايىندا پرەزيدەنت جارلىعىمەن قايتا قۇرىلعان. ونىڭ العاشقى ءتوراعاسى قىزمەتىن گەنەرال-لەيتەنانت بولات باەكەنوۆ اتقارسا، 1993 جىلى اتالعان اسا جاۋاپتى كوميتەتتىڭ تىزگىنىن گەنەرال-پولكوۆنيك ءسات توقپاقبايەۆ ۇستادى. وسىلايشا، جيىرما بەس جىلدىق تاريحىندا توعىز ءتوراعا باسقارعان كوميتەت بۇگىنگى تاڭدا تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ تىرەگىنە اينالىپ ۇلگەردى دەسەك، قاتەلەسپەسپىز.
ق ر ۇقك-نىڭ قازىرگى ءتوراعاسى كارىم ءماسىموۆ: «1991 جىلى قىزىل يمپەريا – كەڭەستەر وداعىنىڭ قيراندىسىندا ەكىۇشتىلىق، ءقاۋىپ پەن كۇماندى جاعدايدا ءبىزدىڭ ەگەمەن مەملەكەتىمىزدىڭ تاريحى ءدۇنيەگە كەلدى. ناق بۇگىنگى تاڭدا، شيرەك عاسىردان سوڭ، تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىزدىڭ تاۋەلسىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىن قۇرۋداعى العاشقى جانە ودان كەيىنگى جىلداردا قابىلداعان شەشىمدەرىنىڭ دالدىگى مەن تاريحي ماڭىزدىلىعىن سەزىنۋدەمىز. ەلباسى فەنومەنى، ونىڭ ستراتەگيالىق كوزقاراسى، سىندارلى ىشكى جانە سىرتقى ساياساتى قوعامدى ءسىلكىنىستەردەن، ال ەلىءمىزدى كۇيرەۋدەن ساقتادى. وتپەلى كەزەڭنىڭ بارشا سىن-قاتەرلەرى مەن قيىندىقتارىن ەڭسەرۋگە ءمۇمكىندىك تۋعىزدى. حالىقارالىق قوعامداستىقتىڭ تەڭقۇقىلى مۇشەسىنە، ءدايەكءتى دامۋ، تۇراقتىلىق پەن كەلىءسىمنىڭ ونەگەسىنە اينالدى. پرەزيدەنتتىڭ «ۇلتتىق ءقاۋىپءسىزدىك جوق جەردە، مەملەكەت جوق» دەگەن بىرەگەي فورمۋلاسى بۇگىنگى كۇننىڭ ۇستانىمىنا سايكەس، ءوزىنىڭ امبەباپتىعىن دا كورسەتۋدە»، – دەيدى «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنە جاريالاعان ماقالاسىندا.
راس، ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العان العاشقى جىلدارى كىمگە دە بولسىن وڭاي سوققان جوق. ەلدىگىمىزدى ساقتاپ، بىرلىگىمىزدى نىعايتىپ، الىس-جاقىن مەملەكەتتەرمەن بايلانىس ورناتۋ سەكىلدى قىرۋار شارۋامەن قاتار ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى دە جاس مەملەكەتتىڭ الدىندا تۇرعان باستى بەلەستەردىڭ ءبىرى ەدى. وسى ورايدا، ەگەمەندىگىن ەندى العان ەلدىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىن شەشۋدە ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ ەڭبەگى ەرەن. بۇل تۋرالى «ەلباسىنىڭ ەرەكشە ەڭبەكقورلىعى مەن ەرىك-جىگەرى، ايرىقشا حاريزماسى مەن عالامات ينتۋيسياسى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنە كاسىبي تاجىريبە مەن ينتەللەكتۋالدىق جانە تەحنيكالىق الەۋەتتى ساتىلاپ جيناقتاۋعا كومەكتەستى.
تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا ءاربىر ادامدى، قوعامدى جانە مەملەكەتتى كەز كەلگەن سىرتقى جانە ىشكى قاتەرلەردەن قورعاۋعا كەپىلدىك بەرەتىن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدىڭ مۇلدەم جاڭا جۇيەسى قۇرىلدى»، — دەيدى كوميتەت ءتوراعاسى كارىم ءماسىموۆ وتكەنگە كوز جۇگىرتە.
بۇگىندە ۇقك – مەملەكەتتىڭ ۇلتتىق مۇددەلەرى مەن وڭىرلىك قاۋىپسىزدىكتىڭ نەگىزدەرىن سەنىمدى تۇردە كۇزەتەتىن قازىرگى زامانعى، ىقشام ءارى ءتيىمدى ارنايى قىزمەتكە اينالدى. جيىرما بەس جىل ىشىندە ۇقك ورگاندارى قىزمەتىنىڭ، قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ جۇيەسىندەگى ولاردىڭ ءرولى مەن ورنىنىڭ قۇقىقتىق نەگىزدەرى زاڭمەن بەكىتىلدى. ءبىرقاتار زاڭنامالىق جانە زاڭعا قاراستى اكتىلەر، ونىڭ ىشىندە «ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك تۋرالى»، «ارنايى مەملەكەتتىك ورگاندار تۋرالى»، «قارسى بارلاۋ قىزمەتى تۋرالى»، «مەملەكەتتىك شەكارا تۋرالى»، «تەرروريزمگە قارسى ءىس-قيمىل تۋرالى»، «مەملەكەتتىك قۇپيالار تۋرالى» زاڭدار قابىلداندى. اتالعان زاڭداردىڭ قابىلدانۋى ۇقك-نىڭ قۇزىرەتتىن كۇشەيتىپ قانا قويعان جوق، ەلىمىزدى ىشكى جانە سىرتقى ءقاۋىپ قاتەردەن قورعاۋعا زور سەپتىگىن تيىگىزدى.
ءبىر سوزىندە ەلباسى: «مەن قازاقستاندىق ارنايى قۇرىلىمدار قىزمەتىن رەگلامەنتتەيتىن قۇقىقتىق بازانىڭ قۇرىلۋىنا ەرەكشە ءمان بەردىم. ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ورگاندارى باسقا دا قۇقىق قورعاۋ قۇرىلىمدارىمەن بىرلەسىپ زاڭنىڭ ۇستەمدىگىن، ادامنىڭ، قوعامنىڭ جانە مەملەكەتتىڭ مۇددەلەرىن قورعاۋدى سەنىمدى تۇردە قامتاماسىز ەتتى. تاۋەلسىز قازاقستان ۇقك-نىڭ تۇبەگەيلى وزگەشەلىگى وسىندا»، — دەي كەلە، ۇقك ەڭ كۇردەلى سالا ەكەنىن ەسكە سالعان بولاتىن. ناتيجەسىندە، وسى جىلدار ارالىعىندا ەل تىنىشتىعىنا ەلەۋلى ۇلەس قوسقان كوميتەت حالىقارالىق تەرروريزم جانە ءدىني ەكسترەميزم سەكىلدى قۇبىلىستارعا تويتارىس بەرۋگە قاتىستى. ەل اراسىنا ىرىتكى سالىپ، ارام پيعىلدارىن ىسكە اسىرماق بولعانداردىڭ الدىن وراپ، تەررورلىق ارەكەتكە دايىندىق جاساعان قانشاما قىلمىستىق توپتاردىڭ جولىن كەستى. ماسەلەن، سوڭعى 10 جىلدا ۇقك-نىڭ تەرروريزمگە قارسى قىزمەتى تەررورلىق سيپاتتاعى 100 شاقتى زورلىق-زومبىلىق اكسياسىنىڭ الدىن العان. حالىقارالىق تەررورلىق ۇيىمداردىڭ دا قازاقستاندا ويران سالۋىنا جول بەرمەۋگە كۇش جۇمسادى. ەلىمىزدەگى ەڭ كەرەكتى كوميتەتتىڭ جيىرما بەس جىلدىق قىزمەتىنە ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ ءوزى جوعارى باعا بەرىپ وتىر.
ەندەشە، الاش بالاسىنىڭ تىنىشتىعىنا جاۋاپتى قۇرىلىمدى كاسىبي مەرەكەسىمەن قۇتتىقتاي وتىرىپ، ۇلت، مەملەكەت، قوعام قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋدا، كۇزەتۋدە كىرپىك قاقپاس قىراعىلىق تىلەيمىز.
كاميلا ىسقاقوۆا،
پىكىر قالدىرۋ