زيمبابۆەدە اسكەريلەردىڭ توڭكەرىس جاساپ، بيلىكتى باسىپ العانى جونىندە Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى ازاتتىققا سىلتەمە بەرىپ جازادى. اسكەري جەتەكشىلىك پرەزيدەنت مۋگابەنى «ءقاۋىپسىز جەرگە كوشىرىپ»، ونىڭ توڭىرەگىن «قىلمىسكەرلەردەن تازارتىپ جاتقانىن» مالىمدەدى.

زيمبابۆە اسكەرى قاراشانىڭ 15-ىندە 93 جاستاعى پرەزيدەنت روبەرت مۋگابەنىڭ «توڭىرەگىندەگى قىلمىسكەرلەردى نىساناعا العانىن»، ال مۋگابەنىڭ ءوزى مەن وتباسى «ءقاۋىپسىز ءارى سەنىمدە جەردە ەكەنىن» مالىمدەدى.

وڭتۇستىك افريكا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى دجەيكوب زۋما زيمبابۆەلىك ارىپتەسىمەن تەلەفون ارقىلى سويلەسكەنىن مالىمدەدى. زۋبانىڭ سوزىنشە، روبەرت مۋگابە «ەركى شەكتەۋلى كۇيى ۇيىندە وتىرعانىن، ءبىراق ءحالى جاقسى ەكەنىن» ايتقان.

ءسال ەرتەرەك اسكەر مەن اسكەري تەحنيكالار ەل استاناسى حارارەنىڭ ورتالىعىنداعى ۇكىمەت كەڭسەلەرى، پارلامەنت پەن سوتقا اپاراتىن نەگىزگى جولداردى جاپقان. حارارەدەگى مۋگابە رەزيدەنسياسىنىڭ اينالاسىندا اتىس پەن جارىلىس ءۇنى ەستىلگەن. اسكەر ەلدىڭ مەملەكەتتىك تەلەارناسى ZBCء-دىڭ كەڭسەسىن باسىپ الدى.

بۇل تءوڭكەرىس پە؟

«ءبىز مۋگابەنىڭ اينالاسىنداعى ەلدىڭ الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق قيىندىققا ۇشىراۋىنا سەبەپ بولعان قىلمىس جاساعانداردى جاۋاپقا تارتۋدى كوزدەپ وتىرمىز. ءوز ميسسيامىزدى اياقتاعان سوڭ جاعداي قالىپقا تۇسەدى دەپ ويلايمىز» دەدى زيمبابۆە قورعانىس كۇشتەرىنىڭ رەسمي وكىلى گەنەرال-مايور مويو تەلەارنا ارقىلى.

مۋگابەنىڭ ءوزى دە، ونىڭ ساياسي بەلسەندىلىك تانىتىپ جۇرگەن زايىبى گرەيس تە تەلەارنادان كورىنبەدى.

ۇكىمەتتەگى دەرەك كوزى Reuters اقپارات اگەنتتىگىنە قارجى ءمينيسترى يگناتيۋس چومبونىڭ دا قاماۋعا الىنعانىن حابارلادى. چومبو بيلەۋشى Zanu-PF پارتياسىنىڭ گرەيس باسقاراتىن فراكسياسىنىڭ مۇشەسى ەدى.

بۇل اسكەري اكسيانى كىم باسقارىپ وتىرعانى بەلگىسىز. زيمبابۆە اسكەرىنىڭ قولباسشىسى كونستانتينو چيۆەنگا اسكەردىڭ Zanu-PF پارتياسىنىڭ ىشىندەگى «جاپپاي قۋدالاۋدى توقتاتپاق بولعانىن» ايتتى.

زيمبابۆە وپپوزيسياسىنىڭ جەتەكشىسى مورگان سۆانگيرايدىڭ كەڭەسشىسى بولعان الەكس ماگايسا BBC-گە بەرگەن سۇحباتىندا اسكەردىڭ بۇل ارەكەتىن «توڭكەرىس ەمەس» دەپ سيپاتتاۋىنا سەنبەيتىنىن ايتتى.

«ولار بۇنى «توڭكەرىس» دەپ اتامايىق دەپ شەشكەن. ويتكەنى توڭكەرىستى اقتاپ الۋ قيىن ەكەنىن، ايىپتاۋعا ۇشىرايتىنىن بىلەدى. بيلىككە قاتىستى ايتساق، پرەزيدەنت روبەرت مۋگابە - شارتتى تۇردە عانا پرەزيدەنت، ال قۇزىرەت اسكەرگە تيگەن سياقتى» دەدى ماگايسا.

رەاكسيا

زيمبابۆەنىڭ وپپوزيسيالىق «دەموكراتيالىق وزگەرىستەر قوزعالىسى» ەلدە كونستيتۋسيالىق دەموكراتياعا بەيبىت تۇردە ورالۋعا شاقىرىپ، اسكەريلەردىڭ بيلىككە ىقپال ەتۋى «تۇراقتى، دەموكراتيالىق مەملەكەت ورناتۋعا سەپ بولادى» دەگەن ءۇمىتى بارىن مالىمدەدى.

زيمبابۆەنى ازات ەتۋ سوعىسى ارداگەرلەرىنىڭ باسشىسى وڭتۇستىك افريكا رەسپۋبليكاسىن، وڭتۇستىك افريكا ايماعى ەلدەرى مەن باتىس ەلدەرىن سوڭعى 20 جىلدا ەكونوميكالىق داعدارىسقا ۇشىراعان زيمبابۆەگە قولداۋ كورسەتۋگە شاقىردى.

اقش پەن ۇلىبريتانيا حارارەدەگى ەلشىلىكتەرىنىڭ جۇمىس ۋاقىتى قىسقاراتىنىن ەسكەرتىپ، ازاماتتارىن «ءقاۋىپسىز مەكەندە قالا تۇرۋعا» شاقىردى. زيمبابۆەنىڭ ەڭ ءىرى ساۋدا ارىپتەسى جۇڭگو احۋالدى ءجىتى باقىلاپ وتىرعانىن مالىمدەدى.

وتكەن اپتادا روبەرت مۋگابە زيمبابۆە ۆيسە-پرەزيدەنتى ەممەرسون منانگاگۆانى «مەملەكەتتىك توڭكەرىس جاساماق بولدى» دەپ ايىپتاپ، وتستاۆكاعا جىبەرگەن. منانگاگۆا مۋگابەنىڭ «ىقتيمال مۇراگەرى» سانالعان ءارى ارميانىڭ قولداۋىنا يە بولعان. زيمبابۆە قارۋلى كۇشتەرىنىڭ باسشىسى ەلدەگى ساياسي داعدارىستى توقتاتۋعا «ارالاسۋعا» دايىن ەكەنىن مالىمدەگەن.

روبەرت مۋگابە زيمبابۆە ۇلىبريتانيادان تاۋەلسىزدىك العان 1980 جىلدان بەرى 37 جىل بويى بيلىكتە وتىر. اسكەريلەر ۆيسە-پرەزيدەنتتىڭ وتستاۆكاعا كەتۋى بيلىكتى مۋگابەنىڭ ايەلى گرەيسكە وتۋگە جول اشۋى مۇمكىن دەپ قاۋىپتەنىپ كەلگەن. مۋگابە الەم بويىنشا «ەڭ جاسى ۇلكەن» پرەزيدەنت بولاتىن. ول ەڭ ۇزاق بيلىك قۇرىپ وتىرعان ساياسي جەتەكشىلەر تىزىمىندە ءۇشىنشى ورىندا تۇرعان. بۇل ءتىزىمدى كامەرۋن پرەزيدەنتى پول بيييا (دە-فاكتو بيلىك مەرزىمى - 41 جىل) باستاپ تۇر. ەكىنشى ورىنداعى ەكۆاتورلىق گۆينەيا پرەزيدەنتى تەودورو وبيانگ نگەما مباسوگو دا 37 جىلدان استام ۋاقىت بيلىكتە وتىر. ودان كەيىنگى ەڭ ۇزاق بيلەۋشىلەر - يراننىڭ جەتەكشىسى اياتوللا ءالي حامەنەي مەن قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.

ماركسشىل مۋگابەنىڭ تۇسىندا زيمبابۆەنىڭ ەكونوميكاسى قۇلدىراپ، ۇلتتىق ۆاليۋتاسى قاتتى قۇنسىزدانىپ، حالىقتىڭ الەۋمەتتىك ءال-اۋقاتى ناشارلاي تۇسكەن. ازاماتتىق بەلسەندىلەر مەن وپپوزيسيا جەتەكشىلەرى قىسىمعا ۇشىراپ كەلگەن.