- شالا قازاقتاردىڭ تىلدەرىندە ادام اتتارىن قىسقارتىپ ايتۋ:
باكە (بەرىك) – بەكو، سەكە (سەرىك) – سەكو، ەرەكە (ەرمەك) – ەكو، ماكە (ماقان) – ماكس، كاكە (كاۋكەن) – كوليا، ساكە (ساندۋعاش) – ساندۋ، باكە (باقىتگۇل) – باحا، باكە (باحتيار) – بوحتي، ەسەكە (ەسەن) – ەسيتا، اسەكە (اسقار) – اسوكا، تاكە (تالعات) – تۋكا، باكە (بولات) – بوكا، كۇلەكە (كۇلپان) – كلونا ت.ب. سەكە (سەكەن) – سيكوش، بەكە (بەكەن) – بيكوش، شاكە (شىڭعىس) – شينا، جۇمەكە (جۇماگەلدى) – گوشا، نۇرەكە (نۇرلان) – نۋريك، ت.ب.
2. شالا قازاقتاردىڭ سويلەمدەگى سوزدەردىڭ اراسىنا كەرەكسىز سوزدەردى قوسىپ جازۋى (ايتۋى):
|
بالاباقشا كىتاپحانا زالى جۇمىس ىستەيدى مۇراعاتتار ءبولىمى قازاق ءتىلى ءانشى قۇرىلىسشى ۇيرەتۋ گازعا ارنالعان ماماندار دايارلاۋ وقۋ ورىنى ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ ماماندار كولىكتى جۋۋ ۇن ۇن جىلجىمالى گازەت سىرا بالمۇزداق قانت ۇساق قانت سابيلەر تومەنگى سىنىپ دۇكەندەر دۇكەندەر توعانداردى تازارتۋ گاز قۇبىرى بايلانىس بولىمشەسى جەڭىلدىكتەر جاسالادى تاقىرىپ كەپىلسىز ايىپ تولەۋ كوڭىل كوتەرۋ بيىلعى كوكتەمدە بيىلعى جازدا سويلەمەيتىن ۇل اقشا تولەۋ (اۋدارۋ) گاز قۇبىرىن جوندەۋ دامۋ كۇن ءتارتىبى سۋسىندار ۇلتتىق تاعامدار تاربيە ەم جاساۋ ءدارىحانا قاۋىپسىزدىك يماندى ادام قازاقى (-شىل) ادام ولەڭدەر اڭگىمە سىنشىل ادام ادامشىلىعى قازىرگى زامانداعى 1. ىسمەر ادام كەشكە دەيىن تاڭ اتقانشا تاڭ الدىندا كەشكە تاياۋ اۋىزشا ايتۋ جازباشا قويما ەلۋ جىلدىق توي 1. ارزان باعا دۇكەندەر ۇيقىسىزدىق 2. ارزان ۇيلەر ساپالى ساپاسىز تالداۋ ءوي-ورىسىن دامىتۋ تۇرعىن ۇيلەر سپورت سارايى تابيعي قورىق ەمتيحان تاپسىرۋ تابيعي قالپىندا «اينۇر» اسحاناسى اكىمشىلىك، اكىمدىك تۇرعىلىقتى جەرى كورپە وراما نان تەرگەۋ توبى جاياۋلار سولاي بەرىڭىز ۇساقتاپ بەرىڭىز ءبىر قاربىز ءبىر جۇك ماشينەسى بۇل ۇل ون شەگە 1. ون كۇن ىشىندە 2. تۇعىر ءبىر بيلەت ءبىر قوراپ ءسۇت ءبىر ءۇي تۇرعىزدى كومەك بولا ما ون جۇمىرتقا 3. وتۋگە بولمايدى 4. جول ەرەجەسى 5. ىشەك اۋرۋى اسحانا ەمحانا وقىتۋ (ءبىلىم بەرۋ) ەت (ءسۇت) ساتۋ زاڭ قىزمەتى جەتكىزۋ سۋسىن وتباسى جۇمىس ساپارىمەن قابىلەت بيلەت بيلەتپەن كىرۋ مەكتەپ ىستىق جۇگەرى اسكەري كيىمدەر |
بوبەكجاي بالاباقشا كىتاپحانا تانۋ زالى جۇمىس جاسايد مۇراعات تانۋ ءبولىمى كاسىبي قازاق ءتىلى كاسىبي ءانشى كاسىبي ءۇي سالۋشى كاسىبي ۇيرەتۋ كاسىبي گازعا ارنالعان كاسىبي شەبەرلەر دايارلاۋ كاسىبي وقۋ ورنى كاسىبي قۇزىرەتتىلىگىن ارتتىرۋ كاسىبي شەبەرلەر كولىكتى كاسىبي جۋۋ توگىلمەلى بيداي ۇنى ناۋبايحانالىق بيداي ۇنى بۇرىمالى كۇشتى گازەت قۇيىلمالى سىرا قۇيىلمالى بالمۇزداق ولشەنبەلى قانت مايدا ولشەنبەلى قانت مايدا بالدار تومەنگى مايدا سىنىپ دۇكەندەر جەلىسى ىڭعايلى دۇكەندەر جەلىسى توعاندار جەلىسىن تازارتۋ گاز قۇبىرى جەلىسى بايلانىس بولىمشەسى جەلىسى جەڭىلدىكتەر جۇيەسى جاسالاد تانسىق تاقىرىپ كەپىلزاتسىز ايىپ پۇل تولەمى مادەني كونىل كوتەرۋ بيىلعى جىل كوكتەمدە بيىلعى جىل جازدا سويلەپ بىلمەيتىن بالا عالامدىق اقشا تولەم جەلىسى گاز قۇبىرى جەلىسىن جوندەۋ كەنجە دامۋ جۇيەلى كۇن ءتارتىبى ءداستۇرلى سۋسىندار ءداستۇرلى ۇلتتىق مازىرلەر ۋىز تاربيە ەم-شارا جاساۋ الەۋمەتتىك ءدارىحانا الەۋمەتتىك قاۋىپسىزدىك يماناۋي ادام قازاقي ادام يماناۋي ولەندەر زاماناۋي اڭگىمە سىني كوزقاراستى ادام ادامي قاسيەتتەرى قازىرگى زاماناۋي كاسىبي كيىم جاساۋشى ادام كەشكە جاقىنعا شەيىن تان جاقىنعا شەيىن تانعا جاقىنعا تاياۋ كەشكە جاقىنعا تاياۋ اۋىز ەكى تىلدە ايتۋ جازبا تىلدە جۇكتەر قويماسى ەلۋ جىلدىق مەرەيتوي قولجەتىمدى باعا وتە ءدامدى دۇكەندەر جەلىسى قىمىز ۇيقىسىزدىق قولجەتىمدى ۇيلەر جوعارى دەڭگەيدەگى ساپا ناشار دەڭگەيدەگى ساپا كەشەندى تالداۋ ءوي-ورىسىن كەشەندى دامىتۋ تۇرعىن ۇيلەر كەشەنى سپورت سارايى كەشەنى تابيعي قورىق كەشەنى كەشەندى ەمتيحان تاپسىرۋ تابيعي كەشەندى قالپىندا اينۋرا اسحاناسى كەشەنى اكىمشىلىك جايلار مەكەن-جايى ماحابات كورپەسى شىعىس حالال سامساسى جەدەل تەرگەۋ توبى جاياۋ جۇرگىنشىلەر سولاي ۇرا بەرىنىز مايدالاپ ۇرا بەرىنىز ءبىر تال قاربىز ءبىر تال جۇك ءماشىنى ءبىر تال بالا ون تال شەگە ون كۇنتىزبەلىك كۇن ىشىندە كەلەلى تۇعىر (22 تامىز 2015ج) ءبىر تال بيلەت ءبىر تال ءسۇت ءبىر تال ءۇي تۇرعىزدى كومەك بولا الا ما؟ ون تال تۇقىم وتۋگە تيىم سالىنادى جول قوزعالىسى ەرەجەسى جەدەل ىشەك اۋرۋى تاماق ءىشۋ ورتالىعى دەنساۋلىق ورتالىعى ءبىلىم بەرۋ ورتالىعى ەت (ءسۇت) ورتالىعى ساتۋ ورتالىعى قۇقىقتىق قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى جەتكىزۋ كوش باسشىسى دەنساۋلىق سۋسىنى مەرەيلى وتباسى جۇمىس ساپارى اياسىندا كوشباسشىلىق قابىلەت كىرمە بيلەت كىرۋ كىرمە بيلەتپەن باقىت مەكتەبى ىستىق پىسىرىلگەن جۇگەرى اسكەري ءپىشىن ارنايى كيىمدەر
|
3. شالا قازاقتاردىڭ شۇبالاڭقى سويلەمدەرى:
|
1. ەمدەپ جازعان ادام 2. قايدا باراسىڭ 3. جاقىنداعاندا ايتامىن 4. تاراتۋ كەرەك 5. تومەن ءتۇسىپ بارامىن 6. بۇرسۇگۇنى كەلەدى 7. ەرتەڭ بارادى 8. قينالماي تۇرعاندا 9. ءتۇسىرۋ كەرەك 10. ويناپ ايتتىم قوي سويادى ۋاقىتى بولدى ءتۇسىپ قالايىن كەشە بولدىڭ با بارمايمىن جورتا ايتتىم ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ مۇگەدەكتەرگە مۇندا توي بولا ما رۇحساتسىز جۇرۋگە بولمايدى تەمەكى شەگۋ دەنساۋلىققا زيان اقىلى كولىكتەر تۇراعى شەت ەلدەرگە ۇشادى |
ەمدەلىپ جازىلۋىنا سەبەپكەر بولعان ادام قاي ياققا بارۋ كەرەك بوپ اتىر (اتىپتى) جاقىنداپ كەل اتقان كەزدە ايتام تاراتۋ كەرەك بوپ اتىپتى (اتىر) تومەن ءتۇسىپ كەتىپ بار اتىرىم ەرتەن ارعى كۇنى كەلەيىن دەپ اتىپتى ەرتەن بارايىن دەپ اتىر (اتىپتى) قينالىپ قاماي تۇرىپ اتقاندا ءتۇسىرىپ اپ قالۋ كەرەك بوپ اتىپتى (اتىپتى) ويناپ ايتىپ اتىرىم (جاتىرىم) قوي سويىپ اتاد ۋاقىتى بوپ قاپتى ءتۇسىپ قالا سالايىن كەشەسىن بوپ الدىن با؟ بارمايىم دەپ اتىرىم جورتاعا ايتىپ اتىرىم كاسىبي قۇزىرەتتىلىگىن ارتتىرۋ مۇمكىندىگى شەكتەۋلى تۇلعالارعا ءبۇ ياقتا ءبىر بالە بولايىن دەپ اتىر ما؟ رۇحساتسىز جۇرۋگە جاۋاپكەرشىلىك قاراستىرىلعان تەمەكى شەگۋ وزىڭىزگە قارسى قىلمىس ءسىز اقىلى تۇراق ايماعىنا كىرىپ تۇرسىز باسقا اۋە جولدارىنا دا شەت ەلدەرگە ۇشادى |
4. شالا قازاقتاردىڭ سوزدەردىڭ اياعىندا كەلەتىن «ڭ»، «ي» ارىپتەرىن بۇزىپ ايتۋى:
قۇلاتاسىڭ – قۇلاتاسىن، الاسىڭ – الاسىن، اشاسىڭ – اشاسىن، كۇرەيسىڭ – كۇرەيسىن، نە دەيسىڭ – نە دەيسىن، قۇلايسىڭ – قۇلايسىن، نە دەدىڭ – نە دەدىن، بەرەسىڭ – بەرەسىن، وقيسىڭ – وقيسىن، جازاسىڭ – جازاسىن، سىزاسىڭ – سىزاسىن، وينايسىڭ – وينايسىن، جارايسىڭ – جارايسىن، جۇگىرەسىڭ – جۇگىرەسىن، ۇستايسىڭ – ۇستايسىن، وسىرەسىڭ – وسىرەسىن، دەمالاسىڭ – دەمالاسىن، كىرەسىڭ – كىرەسىن، بايلايسىڭ – بايلايسىن، تۇزەتەسىڭ – تۇزەتەسىن، ۇزەسىڭ – ۇزەسىن، بايلايسىڭ – بايلايسىن ت.ب.
كازىر كەلەمىن – كاز كەلەم عو، الامىن – الام عو، اشامىن – اشام عو، قۇلايمىن – قۇلايىم عو، بەرەمىن – بەرەم عو، وقيمىن – وقيىم عو، وينايمىن – وينايىم عو، جارايمىن – جارايىم عو، وسىرەمىن – وسىرەم عو، دەمالامىن – دەمالام عو، كىرەمىن – كىرەم عو، ۇزەمىن – ۇزەم عو، كەلدىك – كەلدىك قو، اشتىق – اشتىق قو، بەردىك – بەردىك قو، وقىدىق قو، دەمالدىق – دەمالدىق قو، وينادىق – وينادىق قو، وسىردىك – وسىردىك قو ت.ب.
5. شالا قازاقتاردىڭ تىلدەرىندە سوزدىك قورى جەتىسپەۋىنە بايلانىستى، سويلەمگە ورىسشا، وزبەكشە سوزدەردى ارالاستىرىپ بىلىقتىرىپ سويلەۋى:
1. قاراسۋ موست با ما؟
دۇرىسى: كوپىردىڭ قاسىنان تۇسەتىن ادام بار ما؟
2. پەرەدنىيىڭ كىم؟
دۇرىسى: الدىڭدا كىم كەتىپ بارادى
- زادنيىڭ كىم؟
دۇرىسى: ارتىڭدا كىم ءجۇر؟
- زادنيىن اش (ارقاسىن اش)
دۇرىسى: ارتقى ەسىكتى اش
- تاشكەنتسكيي با ما؟
دۇرىسى: رايىمبەك داڭعىلىنان تۇسەتىن ادام بار ما؟
- ناچالو بار ما؟
دۇرىسى: اۋىلدىڭ باسىنان تۇسەتىن ادام بار ما؟
- سەرەدينا بار ما؟
دۇرىسى: اۋىلدىڭ ورتاسىنان....
- كونەس بار ما؟
دۇرىسى: اۋىلدىڭ شەتىنەن....
- گرانيسادان بار ما؟
دۇرىسى: قالانىڭ شەتىنەن تۇسەتىن ادام بار ما؟
- قول استىمدا رۋچكام جوق
دۇرىسى: قولىمدا قالامىم جوق
- تاندىر نان
دۇرىسى: قارما نان (قازاننىڭ، پەشتىڭ ىستىق قابىرعاسىنا جاپسىرىپ قويىپ، ىستىققا قارىپ پىسىرەدى) ۇساق نان، مايدا نان
- تاپچانعا وتىسانىز
دۇرىسى: ساكىگە وتىرىڭىز
- قاتپارلى سامسا
دۇرىسى: وراما نان
- وياق، ءبۇ ياق، سو ياق، مي ياقتا
دۇرىسى: ول جاقتا، بۇل جاقتا، سول جاقتا، مىنا جاقتا
- و يەردە، ءبۇ يەردە، كاي يەردە
ول جەردە، بۇل جەردە، قايدا
- اس ءمازىرى
دۇرىسى: تاعامنىڭ تۇرلەرى
- تامام بولدى
دۇرىسى: اياقتالدى
- پريكين سولاي ىستەيدى ما؟
دۇرىسى: ويلاشى، سولاي ىستەي مە؟
- براتان، قالايسىڭ؟
دۇرىسى: قالىڭ جاقسى ما؟
- احا، داۆاي
دۇرىسى: ماقۇل
21. يا، قازاقوۆەدپىن
دۇرىسى: ءيا، قازاق ءتىلى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمىمىن
- بومبيت ەتەمىن
دۇرىسى: تەكسەرەمىن
- ءسوز سيمفونياسى
دۇرىسى: سازدى ءسوز
- ادرەس قاي يەردە
دۇرىسى: قاي جەردە تۇراسىڭ
- مازامدى شىرىتپە
دۇرىسى: باسىمدى قاتىرما
- مەد بايقاۋ
دۇرىسى:دارىگەرلىك تەكسەرۋ
- تەحنيكالىق بايقاۋ
دۇرىسى: كولىكتەردى تەكسەرۋ
- سالاماتتى
دۇرىسى: سالاۋاتتى
- ماماشا، كەل اتىر
دۇرىسى: انام (شەشەم) كەلە جاتىر
- پو ليۋبومۋ ىستەيدى
دۇرىسى: ءبارىبىر ىستەيدى
- سون ءاي، ءبۇن ءاي، ونى ءاي
دۇرىسى: سونى، بۇنى، ونى
- سپيشكەڭ بار ما؟
دۇرىسى: سىرىڭكەڭ بار ما؟
- ءبارى نورمالنىي ما؟
دۇرىسى: قالىڭ جاقسى ما؟
- جول پاترۋلدىك پوليسياسى
دۇرىسى: جول ساقشىسى
- ءتارتىپ پاترۋلدىك پوليسياسى
دۇرىسى: ءتارتىپ ساقشىسى
- مەنتالدى اريفمەتيكا
دۇرىسى: ۇلتتىق ەسەپ ويىندارى
- جاي تۇرعىزدىم
دۇرىسى: ءۇي تۇرعىزدىم
- توپيت ەتتىم
دۇرىسى: ماشينەمەن تەز ءجۇردىم
- كوسياكقا ەنىپ اتىر
دۇرىسى: قاتەلەستى
- كەنت
دۇرىسى: اۋىل
- وبيجايت ەتىپ اتقان جوق پا؟
دۇرىسى: رەنجىتكەن جوق پا؟
- سۋشنياك جوق پا؟
دۇرىسى: سۋسىن جوق پا؟
- زەما، قالايسىن
دۇرىسى: جەرلەسىم، قالىڭ جاقسى ما؟
- قانداي مازىرلەر بار؟
دۇرىسى: قانداي تاماقتار بار؟
- تاندىر
دۇرىسى: پەش
- حاي-ۆاي بوپ اتىر
دۇرىسى: شۋ شىقتى
- قاتپارلى حالال سامسا
دۇرىسى: وراما نان
6. شالا قازاقتاردىڭ سوزدەردىڭ سوڭعى بۋىنىن بۇكتەپ، ىشىنە قاراي قايىرىپ سويلەۋى (جازۋى):
|
باسىلۋ، باسىلۋى اشىلۋ، اشىلىمى تەرۋ، تەرىلۋى جازىلۋ، جازىلۋى تاراتۋ، تاراتىلۋى قويۋ، قويىلىمى شاقىرۋ، شاقىرىلۋى وقۋ، وقىلۋى اينالما جول كوبەيتۋ، كوبەيتىلۋى ۇستاۋى، ۇستاۋ (ءوزىن-وزى) ءتۇسىرۋ، ءتۇسىرىلۋى ءوسىرۋ، ءوسىرۋى اۋدارۋ، اۋدارىلۋى تولەۋ، تولەنۋى باسپا ءسوز، باسپاسوزدە ءوتىنىش ايتا المايمىن بارا المايمىن وتە المايمىن تۇرا المايمىن كورە المايمىن ايتىپ وتىرمىن بارامىن كەلەمىن وتكەلى تۇرمىن تۇرامىن كورىنبەيدى
ايتقان جوقپىن بارعان جوقپىن كەلگەن جوقپىن تۇرعان جوقپىن كورگەن جوقپىن
ايتتىم باردىم كەلدىم ءوتتىم كوردىم ءجۇردىم
سۇرايمىن سۇرامايمىن بەرمەيمىن كورمەيمىن ەستىمەيمىن جازبايمىن ساتپايمىن ۇستامايمىن
ويناعان ەمەسپىن كورگەن ەمەسپىن بىلگەن ەمەسپىن سۇراعان ەمەسپىن العان ەمەسپىن اشامىن، جابامىن بىلىرەمىن، بۇلدىرەمىن |
باسىلىم، باسىلىمى اشىلىم، اشىلىمى تەرىلىم، تەرىلىمى جازىلىم، جازىلىمى تاراتىلىم، تاراتىلىمى قويىلىم، قويىلىمى شاقىرىلىم، شاقىرىلىمى وقىلىم، وقىلىمى اينالىم كوبەيتىلىم، كوبەيتىلىمى ۇستانىمى، ۇستانىم ءتۇسىرىلىم، ءتۇسىرىلىمى ءوسىرىلىم، ءوسىرىلىمى اۋدارىم، اۋدارىمى تولەم، تولەمى باسىلىم، باسىلىم بەتتەرىندە ءوتىنىم ايتا امايىم بار امايىم وتە امايىم تۇر امايىم كور امايىم ايتىپ وتىرىم بارام دەپ وتىرىم كەلەم دەپ وتىرىم وتەم دەپ وتىرىم تۇرام دەپ وتىرىم كومەي وتىرىم
ايتقان جوعىم بارعان جوعىم كەگەن جوعىم تۇعان جوعىم كوگەن جوعىم
ايتقام بارعام كەگەم وتكەم كوگەم جۇگەم
سۇرايىم سۇرامايىم بەرمەيىم كومەيىم ەسىتپەيىم جازبايىم ساتپايىم ۇستامايىم
ويناماعام كومەگەم بىمەگەم سۇراماعام اماعام اشام، جابام بىلدىرەم، بۇدىرەم
|
7. شالا قازاقتاردىڭ سوزدەردىڭ اياعىنا تۇسىنىكسىز جالعاۋلار جالعاپ سوزدەردى بۇزىپ سويلەۋى:
|
اش، اشساڭشى اشقان اشارسىڭ اشقان، اشقانبىز كۇل، كۇلسەڭشى كۇلگەن كۇلەرسىڭ كۇلگەن، كۇلگەنبىز
سىز، سىزساڭشى سىزعان سىزارسىڭ سىزعان، سىزعانبىز
وينا، ويناما وينا،ويناعان ىستە، ىستەمە ىستە، ىستەمە ىستەگەن، ىستەمەگەن ىستەيىك، ىستەمەيىك ىستەگەن ىستەمەگەن ىستەگەن، ىستەمەگەنبىز |
اشساي، اشقىن، اشسايشى اشقانشى، اشقاندى اشقايسىڭ اشقانتۇعىن، اشقانتۇعىنبىز كۇلگىن، كۇلسەي، كۇلسەيشى كۇلگەنشى، كۇلگەندى كۇلگەيسىڭ كۇلگەنتۇعىن، كۇلگەنتۇعىنبىز
سىزساي، سىزعىن، سىزسايشى سىزعانشى، سىزعاندى سىزعايسىڭ سىزعانتۇعىن، سىزعانتۇعىنبىز
ويناماساي، ويناساي ويناعىن، ويناعىنشى (-دى) ىستەگىن، ىستەمەگىن ىستەسەي، ىستەمەسەي ىستەگەندى، ىستەمەگەندى ىستەلىك، ىستەمەلىك ىستەگەنشى، ىستەگەندى ىستەمەگەنشى، ىستەگەندى ىستەگەنتۇعىن، ىستەمەگەنتۇعىنبىز
|
- شالا قازاقتاردىڭ سويلەمدەگى سوزدەردى تولىق ايتپاي بۇزۋى:
|
ءوشىرۋلى تۇر سوندىرىلگەن سىزۋلى تۇر (سىزىلعان) تەرۋلى تۇر (تەرىلگەن) باسۋلى تۇر (باسۋلى) بار ەدى ءجۇر ەدى جازىپ ءجۇر
تەرىپ ءجۇر بارا باستادى ۇيىقتاپ جاتىر تىگىپ وتىر وشىرگەن سوڭ سىزعان سوڭ بارعان سوڭ كەلگەن سوڭ وتىرعان سوڭ تۇرعان سوڭ وشىرەيىك بەرەيىك تەرەيىك تۇرايىق كەلەيىك بارلىق باعىتتارعا ساتىلادى بۇگىن الماتىدا بولادى بەسىنشى اۆتوبۋسقا وتىر ساعات ەكىدەن بەس ءمينوت ءوتتى ەلۋ تەڭگە بولدى 1957-جىلى تۋعان ساعات ۇشكە بەس ءمينوت قالدى ەكى مىڭىنشى جىلدىڭ اياعىندا ءبىر ساعاتتان كەيىن بارامىن 2017-جىلى «ەكسپو» كورمەسىندە كەزدەسەيىك قاتتى قىسىپ ۇستاڭىز ءبىر-شىنى اياق ءشاي
|
ءوشىرۋلى ءسوندىرۋلى سىزۋلى تەرۋلى باسۋلى بارتىن سولاي ەدى-سولايتىن ءجۇرتىن تۇرعان ەدى-تۇرعانتىن جازۋدا
تەرۋدە بارۋدا ۇقتاۋدا تىگۋدە وشىرگەسىن سىزعاسىن بارعاسىن كەگەسىن وتىعاسىن تۇعاسىن وشىرەلىك بەرەلىك تەرەلىك تۇرالىق كەلەلىك بارلىق باعىتتارعا بۇگىن الماتىدا بەسكە وتىر ەكىدەن بەس كەتتى ەلۋ بوپتى ەلۋ جەتىدە تۋىلعان ۇشكە بەس قاپتى ەكى مىڭنىن اياعىندا ءبىر ساعاتتان بارام «ەكسپو» 2017-دە كەزدەسەيىك
قاتتى ۇستاڭىز ءبىر اياق ءشاي |
1. تۇسەتىن بار ما؟
دۇرىسى: تۇسەتىن ادام بار ما؟
- كىرەتىن بار ما؟
دۇرىسى: كىرەتىن ادام بار ما؟
- ارتىن اش
دۇرىسى: ارتقى ەسىكتى اش
9. شالا قازاقتاردىڭ دۇرىس سوزدەردىڭ ورنىنا شاتاستىرىپ باسقا سوزدەردى قويىپ ايتۋى (جازۋى):
|
كىرپىشتەردى قالايدى قابىرعاسىن تۇرعىزادى جوعارى شىق (تورلەت) اينال تاستاماڭدار تاقىر جەر تاقىرلاپ ال ايقايلا قاپ، قانار، داعار، دوربا، قورجىن تىلىنگەن تاقتاي اعاش اعاشتار، بۇتالار قۋراي جەمىس اعاشتارى بۇتاعى جاس شىبىق رەزەڭكە ەتىك شاپان تاباق كۇشەيوسىڭدەر جۇمىرتقا جۇمىرتقا بالدىزىم ۇل (ۇل تاپتى) دوڭگەلەگى سىندى ءۇش بالا تاپتى بوساندى، بوسانادى قازانىڭ ارتى قايىرلى بولسىن اسىڭىز ءدامدى بولسىن اسىڭىز ءدامدى بولسىن تۋعان تۋعان جىلى تابا نان توقاش باۋىرساق قارما نان پەش كىتابى شىققان جۇمىس ىستەيدى (رابوتاەت) سول جەردە تۇر |
ورەدى ورەدى ورمەلە ايلان تىستاماڭدار تىقىر جەر تىقىرلاپ ال ايقالا، اعالا، ابالا قالتا كەسىلگەن اعاش تال تالدار ۇزىن ءشوپ جەمىس تالدارى شىبىعى جاس تال سۋ ەتىك جاداعاي لەگەن كۇشەنەسىڭدەر تۇقىم (وزبەكشە، ۇيعىرشا) مايەك (قاراقالپاقشا) قاينىم بالا (بالا اياعى سىندى ەكى بالا، ءبىر قىز تۋدى تۋدى، تۋادى قازا قايىرلى بولسىن اس بوسىن ارانىڭىز اشىلسىن تۋىلعان، تۋىلىنعان تۋىلعان جىلى دومالاق نان كىشكەنتاي دومالاق نان توقاش تاندىر نان تاندىر كىتاپ جازعان جۇمىس جاسايد (دەلاەت) سو يەردە جات |
|
ەسكى ماشينە قارتايعان ادام 1. وتىر (ماشينەگە وتىر) وتەتىن جەر ءوتۋ يەن دالادا يەن قورا ورىندىق ۇستەل ورىندىقتىڭ اياعى (سيراعى) ءيا ەسكى ماشينە ءايبات (جاقسى) ساعات نەشەگە دەيىن ىستەيدى كوركەيە باستادى ارتقى ەسىكتى اش سابالاعىش دوس، جولداس يەسى، يە بول تاۋەلسىز ەل جاڭا، جاڭاسى جاقسى، جاقسى ىستەيدى جاقسى جازادى جاڭا عانا بەردىم جاڭا عانا بەردىم بولىپتى ءجارايدى، ماقۇل كەتتىم قار جاۋىپ تۇر كۇن شىقتى ۇيىقتايمىن ىستەمەي تۇر وتىرىك ايتتى وتىرىك ايتپا تاسىعان سۋ اس ىشەتىن بولمە ءتۇسىپ قالدى (اقشا) جاپ، جابا سال سەمىز ادام بۋلاندى سابيلەر باستاۋىش مەكتەپ ۇساق كارتوپ قالما السام، كەلسەم تۇرما تۇرساق قيىن بولدى بۇزادى اۋىستىرۋ، قارايتۋ سۋ تەرەڭنەن شىعادى سۇراپ وتىرعان اعا، ۇرلىق جالعىز اعاش شارشادىق، شارشايمىز قاقپاسى بار ساتى، ساتىمەن جامان (پاسىق) ادام مىجىپ كەتتى الەمدە (دۇنيە جۇزىندە) ءتورتبۇرىش، ءۇشبۇرىش وسىمدىك ءوسىرۋ اشۋلاندىردى مالاقاي تىماق مالىم جوعالدى ايەل ادام ۇڭىرەيىپ اشىق تىڭداۋ شاعىستىرىپ الدىمىزعا تۇرىپ الدى قازانعا سۋ قۇيدىم ۇرايىن دەدى جۇگىرمەڭدەر |
شارشاعان ءماشين شارشاعان ادام (ماشىنەگە ءمىن) ءمىن اۋىساتىن وتكەل اۋىسۋ ەن دالدا ەن قورا وتىرعىش ورىندىق وتىرعىشتىڭ تۇياعى يا (يا) كونە ءماشىن ايبات قانشاعا شەيىن جاسايدى كوركەيىپ اتىر (جاتىر) ارقاسىن اش مونشا سىپىرعىش جورا ەگەسى، ەگە بول ەگەمەن ەل جانە، جانەسى كۇشتى ، كۇشتى جىندى جازاد جانە بەردىم ازىر بەردىم بوپتى بوپتى بوپتى قار ۇرىپ اتىر كۇن شىعىپ اتىر (جاتىر) ۇقىنى سويامىن قۋىپ تۇر قۇلاقتان تەپتى قۇلاققا لاپشانى ىلمە قىزىل سۋ اس قابىلداۋ بولمەسى قۇلاپ قاپتى جاۋ، جاۋا سال قىرى جوق ادام تەرلەپ اتىر مايدا بالدار مايدا سىنىپ مايدا كارتوپ قاما اسام، كەسەم تۇما تۇساق بالە بولدى سۇرەدى تۇرلەندىرۋ، قارالاۋ سۋ الىستان شىعاد سۇراپ اتقان كوكە، ۇردىق توعاي جىرتىلدىق، جىرتىلامىز ءبىر اۋزى بار ءساتى، ساتىمەن ساسىق ادام بىجىپ كەتتى تورتكىل دۇنيەدە تورتكۇل، ۇشكىل جەردى تاربيەلەۋ قاندى ءىشتى تىماق قالپاق مال جوعالىپ قاپتى ۇرعاشى ادام وپىرايىپ جاريا تىڭداۋ شاعىلىستىرىپ ماڭدايىمىزعا تۇرىپ اپتى تەگەشكە سۋ قۇيىپ اتىرىم قولىن جۇگىرتەيىن دەدى شاپپاندار |
10. شالا قازاقتاردىڭ قازاق ءتىلىنىڭ دىبىس ۇندەستىگىن بۇزىپ سويلەۋى (جازۋى):
|
سالەمەتسىزدەر ما سالىمەتسىزدەر مە بۇگىن بە تۇندە مە كەشە مە ۇيگە مە تۇسىندىڭدەر مە سۇيرەتتىك تە كەلىپ پە ءوسىپ پە كەلە مە سەزگەن بە بىرەۋى مە ەكەۋى مە ىستەمە كىر مە تۇسە مە ءبىز بە اكەلىپ پە كىر مە كەتەسىڭ بە |
سالاماتسىزدار ما؟ سالەمەتسىزدەر ما؟ بۇگىن با نە؟ تۇندە ما نە؟ كەشە ما نە؟ ۇيگە ما نە؟ تۇسىندەر ما نە؟ سۇيرەتتىك تا كەپتى ما نە؟ ءوسىپتى ما نە؟ كەلەدى ما نە؟ سەزگەن با نە؟ بىرەۋسى ما، نە؟ ەكەۋسى ما، نە؟ ىستەما كىر ما، نە؟ تۇسەدى ما، نە؟ بىزدەر ما، نە؟ اكەپتى ما، نە؟ كىر ما، نە؟ كەتۋىڭ كەرەكسىڭ با، نە؟ |
11. شالا قازاقتاردىڭ كەيبىر سوزدەردىڭ ايتىلۋى مەن جازىلۋىنداعى ايىرماشىلىقتارىن اجىراتپاي سويلەۋى:
- ايعايلاپ (ايتىلۋى) – ايقالاپ (ش.قاز.ءتىلى).
ايقايلاپ (جازىلۋى)
- تاڭعالاسىڭ (ايتىلۋى) – تان قالاسىن.
تاڭ قالاسىڭ (جازىلۋى)
- اياگوز (ايتىلۋى) – اياكوز (شالا قاز.تىلىندە).
اياكوز (جازىلۋى)
- اعوردا (ايتىلۋى) – اق وردا (ش.قاز.ت).
اق وردا (جازىلۋى)
- نەعىلاسىڭ (ايتىلۋى) نا قىلاسىن.
نە قىلاسىڭ (جازىلۋى)
- تاڭعالدىرىپ (ايتىلۋى) – تان قالدىرىپ.
تاڭ قالدىرىپ (جازىلۋى)
- شەگارا (ايتىلۋى) – شەكارا.
شەكارا (جازىلۋى)
- ايگۇلسىن (ايتىلۋى) – ايكۇلسىن.
ايكۇلسىن (جازىلۋى)
- نەعىلسىن (ايتىلۋى) – ناقىلسىن.
نە قىلسىن (جازىلۋى)
- سونانگەيىن (ايتىلۋى) – سون كەيىن.
سونان كەيىن (جازىلۋى)
12. شالا قازاقتاردىڭ ەكىنشى ادامعا قاراتىپ ءسوز سويلەۋى:
|
وتىرىڭىزدار بەرىڭىزدەر تۇرىڭىزدار جىلجىڭىزدار وتىڭىزدەر الىپ كەتىپتى ءوتىپ كەتىپتى قاراپ تۇرىپتى |
وتىرامىز، وتىرايىقشى بەرەمىز،بەرەيىكشى تۇرامىز، تۇرايىقشى جىلجيمىز، جىلجىيىقشى وتەمىز، وتەيىكشى الىپ كەتسە بولادى ما؟ ءوتىپ كەتسە بولادى ما؟ قاراپ تۇرسا بولادى ما؟ |
|
13. شالا قازاقتاردىڭ وزدەرىن ەكىنشى جاقتان ايتۋى: |
|
|
السام، بولا ما؟ وتسەم، بولا ما؟ تۇرسام بولا ما؟ ۇمىتىپ قالدىم بەرىپ قويدىم ويناپ ايتقانمىن ءوتىپ كەتكەنمىن كورمەي قالدىم بەس تەڭگە دەدىم |
اسا بولادى ما؟ ءوتىپ كەتسە بولادى ما؟ تۇرىپ تۇرسام بولادى ما؟ ۇمىتىپ قاعاسىن عوي بەرىپ سىن عوي ويناپ ايتقاسىن عوي ءوتىپ اعاسىن عوي كومەي قاعاسىن عوي بەسەۋ دەگەسىن عوي |
- شالا قازاقتاردىڭ سوزدەردىڭ جالعاۋىن، بۋىنىن، ارىپتەرىن ءتۇسىرىپ ايتۋى (جازۋى):
|
قاراسۋدىڭ كوپىرىنەن ءوزىڭنىڭ ءۇيىڭ بالاڭنىڭ قالپاعى ءۇيىڭنىڭ جارىعى قايتادان مەنىمەن، سونىمەن ونىمەن بارا الماي كەلە الماي بولشى الشى ەسىكتى اششى بەسىكتى كوتەرشى سومكەنى الشى ۇقساپ تۇرعىن ۇيلەر قۇرىلىسىنىڭ جيناق بانكى الماتى قالاسىنداعى اۋدانىنىڭ №38 مەكتەبى
|
قاراسۋ موستان ءوزىن ءۇيىن بالان قاپاعى ءۇيىن جارىعى قايتان مەمەن، سومەن ومەن بار اماي كەل اماي بوشى اشى اشى ەسىك كوتەرسەي بەسىك اشى سومكە ۇساپ تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى الماتى قالاسى ....... اۋدانى №38 مەكتەبى |
15. شالا قازاقتاردىڭ سويلەمدەردى بۇزىپ جازۋى (ايتۋى):
- كيىمدەر ارزان باعامەن.
دۇرىسى: ارزان باعامەن كيىمدەر ساتىلادى.
- بۇگىن الماتىدا.
ءدۇرىسى: بۇگىن الماتىدا بولادى.
- اۆتوبولشەكتەر ۋاقىتىندا.
دۇرىسى: كولىكتەردىڭ قۇرال – سايماندارى ۋاقىتىندا جەتكىزىلەدى.
- جاقىندا مەكتەپكە.
ءدۇرىسى: جاقىندا مەكتەپكە بارامىز.
- ءسىزدىڭ اس ءۇيىڭىز.
دۇرىسى: ءسىزدىڭ اس ۇيىڭىزگە ارنالعان.
- ءدامدى ءارى سەرگىتەدى مۇزداي.
دۇرىسى: مۇزداي سۋ جانىڭدى سەرگىتەدى.
- بەكتەردەن ءدامدى ءۇيى
دۇرىسى: بەكتەردىڭ ءدامدى تاعامدار ساتاتىن ءۇيى.
- نازار اۋدارىڭىز بالالار.
دۇرىسى: بالالاردى بايقاڭىز.
- باستاپ 135 تەڭگە.
دۇرىسى: 135 تەڭگەدەن باستاپ.
- ازىر پايدالى
دۇرىسى: پايداسى كوپ
- كىرۋ كىرمە بيلەتپەن
دۇرىسى: بيلەتپەن ءقىرۋ
- بارلىق تاۋارلارعا جەڭىلدىك.
(ارزانداتىلعان تاۋارلار)
- اۋىل ءسۇت ونىمدەرى
دۇرىسى: ءسۇت ونىلدەرى
- ءبىز اشىلدىق
دۇرىسى: ءبىز دۇكەن اشتىق نەمەسە دۇكەن اشىلدى
16. شالا قازاقتاردىڭ ويدان شىعارىن وزدەرىنىڭ اراسىندا قالىپتاستىرىن العان سوزدەرى.
|
اسىعىس (اسىعىس بولساڭ) اۋرۋشاڭ جانىشتاۋ، جالپايتۋ بىر-بىرلەپ (بىرتىندەپ) اقىلشىلار، تىڭداۋشىلار وڭ اياعى، سول اياعى ءبىز، بىزدەن، بىزدىكى كومىر (مال) قورا دارەتحانا (دارەت الۋ) اقىرىن ءجۇردى اقىرىن ىستەيدى ءومىربايان تەمىر بۇيىمدارى بەلگىلى، ايگىلى، اتاقتى ەل بىلەتىن ادام تاسۋ، تاسىمالداۋ جولاۋ-دى تاسىمالداۋ بۇل (بۇل ادام) جاتاتىن ورىن جاتاتىن بولمە ىسىك (قاتەرلى ىسىك) ىسىك اۋرۋى بولىك (جەر بولىكتەرى) بولىنگەن جەر مىجىرايعان
اق جاۋىن، وتكىنشى ءسوز جۇمباق باسپالداق قاراقۇرت الا اۋىز كوزبەن كورەيىك سەمىز ادام ءقادىرلى زالالسىز تابىلدى، تابىلعان تابىلىپتى جابىلدى، جابىلعان جابىلىپتى جەتىلدىرۋ بۇلتتانۋ ۇيلەر بۇزىلادى شەبەرلەر ەل قاتارلى وسى قاتاردا كۇزەتشى بولۋعا رۇحسات ەتىلدى بىرتىندەپ ۇيرەتۋ اقىرىن جاۋىپ تۇر كىشكەنتاي قۇمىرسقالار كولىكتى جۋۋ 2. ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ 1. ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ ەجەلگى ءقازىر قۇدىرەتى توستاعان ۇيقىسىزدىق قاتتى اياز بيىل يەسىز جەر يگى شارا سوزدىك ورىسشا – قازاقشا سوزدىك شۇباتىلىپ |
ارقايىم (ارقايىم بوسان). اۋىرشاق مايدانداۋ بىرىندەپ اقىلداستار، تىڭداستار، و ياعى، بۇ ياعى بىزدەر، بىزدەردەن، بىزدەردىكى كومىرحانا، سيىرحانا، تىگىنحانا ت.ب. اجەتحانا (اجەت الۋ) بەيمارال ءجۇرىپتى بەيمارال جاسايد تۇينەكتەمە مەتالل يلەكتەرى تانىمال تانىمال ادام تاسىمال جولاۋشىلار تاسىمالى اتالمىش (اتالمىش ادام) جاتىن ورىن جاتىن بولمە وبىر (قاتەرلى وبىر) وبىر اۋرۋى تەلىم (جەر تەلىمدەرى) جەر تەلىمى مىجىرىق
سىلبىر جاۋىن، سوقىر جاۋىن، تەز جاۋىن ەرمەكتەمە تەپەشىك 1. قارا جەسىر، 2، ۋلى ورمەكشى الا قول كوزدەن وتكەرىپ قوياق 1. قىرى جوق ادام 2. شكاپ قادىرمەندى زارارسىز تاۋىلدى، تاۋىلعان تاۋىلىپتى جاۋىلدى، جاۋىلعان جاۋىلىپتى استاسۋ بۇلتتاسۋ ۇيلەر سۇرىلەدى كاسىبيلەر ەل ساناتىندا وسى ساناتتا كۇزەتشى بىلىكتىلىگى بەكىتىلدى دەڭ گەيلەپ دامىتۋ مايدالاپ جاۋىپ اتىپتى ءپىشىمايلار كولىكتى كاسىبي جۋۋ كاسىبي قۇزىرەتتىلىگەن ارتتىرۋ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ەزەلگى ازىر قۇزىرەتى توستاق قىمىز ۇيقىسىزدىق قىس شىلدەسى اعىمداعى جىلى كىساپىر جەر يگى امال ءتىلاشار كاسىبي ورىسشا – قازاقشا ءتىلاشار جۇباتىلىپ |
17. سوزدىك قازاق تىلىندەگى سوزدەردىڭ شالا قازاق تىرىندە ايتىلۋى
|
كەل (كەلە جاتىر) كەلە جاتىرمىز كەلە جاتىرمىز كەلسەڭشى كەلسەڭشى كەلە جاتقان كەلىپ قالدى كەلگەن (كەلدىك) كەلدىك كەلگەنبىز كەلە جاتقاندا كەلىپ وتىرمىز كەلمە (كەلە جاتسام) كەلدىم، كەلدى، كەلدىك كەلدى كەلە الماي، كەتە الماي بارا الماي بار (بارا جاتىر) بارساڭشى بارا جاتىر (بارىپتى) بارۋىم (بارۋىڭ) كەرەك بارۋى كەرەك بارا جاتسام (-ىرمىز) بارا جاتىرمىز بارا جاتقان
بارا جاتقان بارىپتى، بولىپتى بولعان، بارا جاتىرمىن باردىق بولمايدى بولىپتى، الىپتى، قالىپتى قوي، عوي، سول، بۇل ول انا (مىنا) جاقتا الشى، سالشى، بولشى (ك-ى) كازىر (ءقازىر) كەلەدى ونىمەن، سونىمەن، مەنىمەن قايتادان قالىپ، كەلىپ، سالىپ، الىپ بولىپ، مىندەت قىلىپ باعانادان، ال مەنىكى، سەنىكى، ونىكى ماعان، ساعان، وعان مەنىڭ، سەنىڭ، ونىڭ مۇمكىن، ەندەشە قىلما (ولاي قىلما) اناۋ – مىناۋ الما، جۇرمە، بارما كەلمە، قالما، السا وسىلاي، السام، كەلسەم الماي، بارماي، قالماي ساعات جەتى، سونداي عوي دالادا، دالادان وسىنداعى، جەتىپتى قالعان، العان، كەلگەن نەمىز كەتەدى ايتامىز، بارامىز كورەمىز، جۇرەمىز قالدىم، وينادىم ايتىپ وتىرمىز (تۇرمىز) ايتىپ وتىرعان (ايتقان) ايتىپ تۇر (ايتا سال) ايتىپ جىبەر جازىپ وتىرمىز وقى، وقىپ وتىر وقىساڭشى قارا، قاراپ تۇرمىن قارادى قاراپ وتىرعان كور، كورىپ تۇرمىن 1. باعدار سۇرا، سۇراما سۇرايمىن قۇتتىقتاۋ، قۇتتىقتا 2. ماقتاۋ 3. ماقتاۋ قاعازى 4. نۇسقاۋ، انىقتاۋ 5. زاڭ (زاڭدى كۇشەيتۋ) 6. رۋحسات قاعازى ءتۇستى جاۋىپ تۇر قار جاۋىپ تۇر قار جاۋىپ تۇر كۇرەپ ءجۇر كۇرەپ ءجۇر ءىشىپ وتىر ءىشىپ وتىر ساتىپ تۇر ساتىپ تۇر كۇن شىقتى كۇن شىقتى كۇن باتتى كۇن باتتى تاماعىم اۋىرىپ تۇر اۋىرىپ تۇر ءتىسىم قاقساپ تۇر باعاناعىدان كەيىن گۇرسىلدەتىپ اتتى تارسىلداتىپ قاقتى شيقىلدادى توپىرلاپ ءتۇستى 1. اسسالاۋماعالەيكۇم 2. اسسالاۋماعالەيكۇم ۋاعالايكۇمماسسالام سالەمەتپە، سالەمەتسىز بە 1. سالەمەتسىزدەر مە 2. سالەمەتسىزدەر مە قالىڭ جاقسى ما قالىڭىز جاقسى ما قالىڭىز جاقسى ما حال – جاعدايىڭ قالاي جاقسى بيلەيدى كازىر ويناماي – اق قويايىق قولايلى بولدى وتكىزىپ جىبەرەيىك ايتپاي – اق قويايىق بارماي –اق قوي الىپ قويايىق ونداي ءسوزدى ايتپا كوردىم باردىم ءجۇردىم اتاپ ايتساق ءتورت كۇن بۇرىن ىستىق سۋ انانى (مىنانى) قارا قويا تۇرسام اقشاڭ ءتۇسىپ قالدى مىسىق، ەسەك نەشىنشى، قانشا نەشىنشى، قانشاسىن بىرەۋى، ەكەۋى، ۇشەۋى اناۋ، مىناۋ ۇلكەنى، ءداۋى مۇندا، مۇنداعى مىنا جاقتا بۇگىنگى جاعداي شىراعى ءۇيىڭنىڭ ءبىرىنىڭ ارتىنان ءبىرى ءوزىڭنىڭ ەلىڭ، سەنىڭ ءۇيىڭ بالاڭنىڭ دوسى ءوزىڭنىڭ داپتەرىڭ مەنىڭ كىتابىم مەنىڭ اۋىلىم بۇگىنگى – كۇنگە دەيىن سەن ءۇشىن، مەن ءۇشىن بالالاردىڭ كيىمى ايەلدەردىڭ كيىمى تۇندە بولدى كۇندە، تۇندە، ەرتەڭگە بۇگىن تۇندە الدىڭعى كۇنى بۇرسۇگۇنى تاڭ الدىندا كەتتى ءىلۋلى تۇر ەشكىم، ەشتەڭە دەيىن قۋراعان بۇتاقتار تىلىنگەن تاقتاي جاس شىبىقتار وتىرعىزاتىن جاسشىبىقتار اعاشتار الما (ورىك) اعاشى نازارىن اۋدارۋ ءتۇسىپ قالسام ايتىپ وتىرمىن بۇگىن تۇندە بولادى بايلاۋلى، ماشىقتاندى 1. الا تۇر 2. الىپ تۇر توقتاي تۇر ويناي تۇر بەردى مە، كوردى مە سەزدى مە، ءجۇردى مە بەرەسىز بە، بەرەسىڭ بە جۇرەسىز بە، جۇرەسىڭ بە وينايسىز با، وينايسىڭ با؟ ايتىپ وتىرسىزدار ما ورناتىپ ءجۇرمىن بۇلعاپ تۇر سۋعارىپ ءجۇرمىن انشەيىن، ءارقاشاندا قايتا – قايتا ىستەيدى قايتادان ىستەدى قايتا – قايتا ءيا وتىر، وتىرىڭىز ءما، الىڭىز ەستىمەيدى كەشكە بارامىن كەشكىسىن ۇرلىعى، ۇرلانسا ۇرلايدى، ۇرلانعان ۇيىقتايدى ۇيىقتادى، ۇيىقتان العان الىپ ءجۇر، الىپ قالدى ءوتىپ الدى كەشە الىپتى وقيدى، وقىپ ءجۇر ويناپ جۇرگەن، ويناعان وينادى جوق كەزدە، بىردەڭە كەشىرەك كەلەدى دەپ، دەدىم مەن، سەن، ول، ءبىز، ولار سەنىمەن، مەنىمەن بۇگىن، ەرتەڭ جاعىپ السام كوتەرىپ السام مەن ءۇشىن، سەن ءۇشىن ول ءۇشىن، ءبىز ءۇشىن انالار، مىنالار، بۇلار انالارمەن، بۇرىن نەگە ايتتىڭ تاستاي سال دا، كەل التىندى بۇلدىرەسىڭ العىزدى ىشكىزۋ، ىشكىزدى اداسىپ كەتسەڭ 1. ۇمىتىپ كەتىپپىز قالىپ قويدىق كەلىپ كەتتىك الىپ قويدىق جوق پا اۆتوبۋس بۇرىلادى ەسەپتەپ جاراپازان اللا ارتقى 2. ەستىمەدىك 3. سۇرامادىق بۇتالار: ارشا، شەڭگەل ت.ب. قۇراي 4. المادىق سۇلۋلىق، ءسوز سويلەمە قاراعانىم عوي ءوتىپ باراسىز اۋىل ىقشام اۋدان سونان كەيىن توقتاڭىزشى ۇيرەت مىندەت قىلما مىندەت قىلىپ ءبىتىردىڭ بە ال، قايدان ءبىلدىڭ (ال) كورىپ قويدى ەري باستادى كورە باستادى الا باستادى جازا باستادى سۇراي باستادى كوردى جازىپتى بارماڭدار وينادىم قالدىم قالدى ۋاقىتى بولدى ويناپ ايتتىم نەمەنەگە، نەمەنە تاپسىرما ورىندالدى سولاي دەيدى بەرگەن تاماق جەدىڭ بە كوشەنىڭ ورتاسىندا سۋ بۋلاندى قۇسبەگى اتبەگى زارداپ شەككەن، سەبەپشى تاربيەشى دارىندى، ءبىلىمدى مىنبە مەيىربيكە (مەدبيكە) دارىگەر، ەمشى كومپوزيتور وسى كۇنگە دەيىن بۇگىنگى جاعداي كوشىرمە جۇمىستار بەرى كەل كۇننىڭ ىستىعىن – اي ۇيات بولماسىن بار دەپ ويلاسام تۇر تۇرعان شەككەن جوقپىن الىپ كەتىپ پە كورۋى مۇمكىن بوران بۇرقاسىن ارتىنان كەتتى تومەنگى جاعىندا بار ەدى جينالۋى، اۋدارىلۋى كەم (بىرەۋى كەم) تۇيمە توستىم، قوستىم تاڭ اعارىپ اتتى دەيدى بەرى كەلشى بولمەدە مە كورمەيدى المايدى جۇرمەيدى سىندىرىپ الما كەلىپ قويدى بارىپ الدى ۇستاپ الدى شىعاسىڭ با دەگەنسىڭ بە جەتىلدىرۋ بۇلتتاندى ماڭىزدى بەيتانىس بەلگىسىز ءجۇرىپپىن وسىندا ءجۇرمىن ءوتىنىش، ءوتىنىشىن ءسال كەشتەۋ دامىتۋ تەڭەستىرۋ جەتىلدەرۋ اۋەن ادىستەرى ريزا بولسىن
ءار ءتۇرلى زاتتار توسىپ وتىرسىڭ با؟ تابىلۋى مۇمكىن رەنجىپ جۇرمەسىن سەزدىرىپ قويما جانىڭا ال سەن كورگەندە تۇزەتۋ شەشەن سويلەيدى مۇندا تۇرمايدى جورتا ايتتىم الدىڭىز با شەشكىزبەيدى ارقانداپ ب ا ق ايەلى، جارى زايىبى، قوساعى ومىرلىك سەرىگى، كەلىنشەگى كەلىنىم اقساقال، قاريا، اتا اعا، اپاي، ۇل كەڭەس بەرۋ نەمەرەسى، شوبەرەسى كۇيەۋى، جولداسى، قوساعى جەتى ءمينوت جارتى ساعات قايتادان تۇسە بەرەدى ناماز وقيتىن بولمە ءسوز (ونداي ءسوزدى ايتپا) ءبىر ءسوز ايتشى ايعايلاپ تۇر ءوسىپ تۇر سەزىپ تۇر كوگەرىپتى اينالىپ تۇر شىعىپ تۇر جاسالعان بەس ادامدى الىپ كەتتى ە-ە-ە-ە (قازاق ءتىل-ڭ دىبىس ۇن-گى) جازا المايمىز ىستەمەيدى ۇيىقتاپ جاتىر كىلت جاساۋ جىل سايىن قازىرگى كەزدە تايدىم (تايىپ تۇردىم) ۇقساڭ جول جەندەۋشى بارۋى مۇمكىن كەلۋى مۇمكىن شىعۋى مۇمكىن ءوتۋى مۇمكىن جىگىتسىڭ بە؟ |
كەسەي، كەگىن (كەل اپتى) كەل اتىرىق (جاتىرىق) كەل اتىرمىز كەسەيشى، كەسەنشى، كەگەيسىن كەلسەيشى كەل اتقان (كەلە جاتىرعان) كەپ قاپتى (كەپتى) كەگەن، كەپتىك، كەپ قاپتىق كەلىپتىك كەگەنتۇعىنبىز كەل اتقاندا كەپ وتىرىق (وتىرىپتىق) كەمە (كەل اتسام) كەلدىمشى، كەلدىنشى، كەلدىكشى كەگەندى كەل اماي، كەت اماي بار اماي، ءجۇر اماي بارساي، بارعىن (بار اپتى) بارعايسىڭ، بارسايشى بار اپتى (باپتى) بارۋىم كەرەكپىن، بارۋىڭ كەرەكسىڭ بارۋى كەرەكتى بار اتسام، بار اتىرمىز بار اتىرىق بار اتقان (بار اتقاندا)
بارا جاتىرعان (اتىرعان) باپتى، بوپتى بوعان، بار اتىرىم (جاتىرىم) باپتىق، بارىپتىق بومايد بوپتى، اپتى، قاپتى قو، عو، سو، يەردە)، بۇ، و ياقتا ان (مىن) اقتا اشى، ساشى، بوشى، كەشى كاز (قاز) كەلەد ومەن، سومەن، مەمەن قايتان، قايىتتان قان،كەن، ساپ، اپ بوپ، قىپ (مىنەت قىپ) باعاننان (ا قايدان بىلەسىن) مەڭكى، سەڭكى، وڭكى ماعام، ساعام، وعام مەنىم، سەنىن، ونىن مۇكىن، ەنشە قىما (وناي قىما) اناق – مىناق اما، جۇمە، باما كەمە، قاما، اسا وساي، اسام، كەسەم اماي، باماي، قاماي، تۇماي جەت ساعات، سوناي عو دالدا، دالدان وسىداعى، جەت اپتى قاعان، وعان، كەگەن نەمىس كەتەد ايتامىس، بارامىس كورەمىس، جۇرەمىس قاعام، ويناعام ايتىپ وتىرىق (تۇرىق) ايتىپ اتقان (دەپ اتقان) ايتىپ اتىر (ايتا ساساي) جىبەرسەي، جىبەرگىن وتىرىق وقىساي، وقىعىن، وقىپ اتىر وقىساشى، وقىعايسىن قاراساي (-عىن)، قاراپ تۇرىم قاراعاندى قاراپ وتقان كورسەي (-گىن)، كارىپ تۇرىم باعدارلاما سۇراساي، سۇراماساي سۇرايىم، سۇرامايىم قۇتىقتاۋ، قۇتىقتاساي ماداق ماداقتاما نۇسقاما، انىقتاما زاڭ ناما (زاڭنامانى كۇشەيتۋ) رۇحساتتاما ءتۇسىپ اتىر (اتىپتى) جاڭبىر ۇرىپ اتىر (اتىپتى) قار ۇرىپ اتىر (اتىپتى) قار ۇرىپ اتىر (جاتىر) كۇرەپ اتىپتى (جاتىپتى) كۇرەپ اتىر (جاتىر) ءىشىپ اتىر (جاتىر) ءىشىپ اتىپتى (جاتىپتى) ساتىپ اتىر (جاتىر) ساتىپ اتىپتى (جاتىپتى) كۇن شىعىپ اتىر (جاتىر) كۇن شىعىپ اتىپتى (ج-ى) باتىپ اتىر (جاتىر) باتىپ اتىپتى (جاتىپتى) اۋىرىپ اتىر (جاتىر) اۋىرىپ اتىپتى (جاتىپتى) اۋىرىپ ات |
پىكىر قالدىرۋ