قازاقستان پرەزيدەنتى ن.ءا.نازاربايەۆتىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلامالىق ماقالاسىندا قوعامنىڭ جانە ءاربىر قازاقستاندىقتىڭ ساناسىن جاڭعىرتۋدىڭ التى باعىتى بەلگىلەنگەن. ولار باسەكەلىك قابىلەت، پراگماتيزم، ۇلتتىق بىرەگەيلىكتى ساقتاۋ، ءبىلىمنىڭ سالتانات قۇرۋى، قازاقستاننىڭ ريەۆوليۋسيالىق ەمەس، ەۆوليۋسيالىق دامۋى جانە سانانىڭ اشىقتىعى. وسى باعىتتاردىڭ ءارقايسىسى جاستارعا، سونىڭ ىشىندە جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرىنە تاربيە بەرۋ جۇمىسىنا تىكەلەي قاتىستى. بۇل وتاندىق ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ وسى جۇمىسقا بەلسەندى ارالاسۋىن تالاپ ەتەدى. بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا شىعىپ جاتقان ماتەريالدار وسى ماڭىزدى جۇمىستىڭ بۇكىل رەسپۋبليكا كولەمىندە باستالىپ كەتكەندىگىن بايقاتادى.

تاريحتان بەلگىلى، العاشقى ۋنيۆەرسيتەتتەر ستۋدەنتتەرگە ءبىلىم بەرۋمەن عانا شەكتەلگەن بولاتىن (1.0 ۋنيۆەرسيتەتتەرى). ولاردىڭ ورنىنا ءبىلىم بەرۋمەن قاتار، ستۋدەنتتەردى عىلىمي زەرتتەۋلەرگە ارالاستىراتىن ەكىنشى بۋىن ۋنيۆەرسيتەتتەرى كەلدى (2.0 ۋنيۆەرسيتەتتەرى). بۇگىنگى كۇنى، زاماننىڭ وزگەرۋىنە بايلانىستى، ستۋدەنتتەردىڭ ءبىلىم الۋى مەن عىلىمي زەرتتەۋلەرىنە قوسا، وسى عىلىمي جۇمىستاردىڭ ءونىمىن ساتۋ جۇمىسى دا قوسىلعان (ياعني كوممەرسيالانعان) ءۇشىنشى بۋىن زەرتتەۋشىلىك ۋنيۆەرسيتەتتەر پايدا بولدى (3.0 ۋنيۆەرسيتەتتەرى).

جاھاندانۋ زامانىنىڭ قاۋىپ-قاتەرلەرى، اسىرەسە، باتىس ەلدەرىنىڭ فيلوسوفياسى مەن قۇرىلىمدىق اعىمدارعا جاستاردىڭ كوپتەپ ۇرىنىپ جاتقاندىعى، ولاردىڭ ۇلتتىق ناقىشتاعى رۋحاني تاربيەسىنە ەرەكشە كوڭىل ءبولۋ ماسەلەسىن تۋىنداتتى. وسى جاھاندىق قاۋىپكە وتاندىق ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ جاۋابى رەتىندە ءتورتىنشى بۋىن ۋنيۆەرسيتەتتەرىن (4.0 ۋنيۆەرسيتتەرى) قالىپتاس­تىرۋ قاجەتتىلىگى جونىندە يدەيا پايدا بولدى. ونىڭ اۆتورى – ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى، بەلگىلى عالىم، ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، پروفەسسور عالىمقايىر مۇتانوۆ.

بۇل يدەيا ءبىزدىڭ قازاقستاندىق جوعارى ءبىلىم سالاسىمەن شەكتەلە المايدى، ويتكەنى ونىڭ اۋقىمى، جاھاندىق قاتەرلەرگە توتەپ بەرۋ پوتەنسيالى، وزەكتىلىگى، قوعامنىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە جاۋاپ بەرۋى حالىقارالىق دەڭگەيگە ساي بولىپ وتىر. سوندىقتان دا ءتورتىنشى بۋىن ۋنيۆەرسيتەتتەرىن قالىپتاستىرۋ يدەياسىنىڭ العاش رەت 2017 جىلدىڭ 28 قاراشا كۇنى ەلباسىنىڭ بەلارۋس رەسپۋبليكاسىنا رەسمي ساپارى شەڭبەرىندە وتكىزىلگەن قازاقستان مەن بەلارۋستىڭ جوعارى وقۋ ورىندارى مەن عىلىمي زەرتتەۋ ينستيتۋتتارى اراسىنداعى عىلىمي ءارى ءبىلىم بەرۋ كونسورسيۋ­مىنىڭ قىزمەتىن ۇيلەستىرۋ بويىنشا جۇمىس كوميسسياسىنىڭ Vءى وتىرىسىندا تۇساۋى كەسىلگەن بولاتىن. بۇل كەزدەسۋگە ەكى ەلدىڭ ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىكتەرىنىڭ، ەلشىلىكتەرىنىڭ رەسمي وكىلدەرى مەن 40-تان استام قازاقستاندىق جانە بەلارۋستىق جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ رەكتورلارى قاتىسقان ەدى. وسى جيىندا ءتورتىنشى بۋىن ۋنيۆەر­سيتەتتەرىن قالىپتاستىرۋ يدەياسى قابىل الىنىپ، ونىڭ حالىق­ارالىق دەڭگەيدەگى وراسان زور پوتەنسيالى جونىندە اڭگىمە بولدى.

بۇگىنگى كۇنى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى شەڭبەرىندە «Al-Farabءى Unءىversءىty SMART Cءىty» ارنايى جوباسى جۇزەگە اسىرىلۋدا جانە بۇل جوبا تولىعىمەن ءتورتىنشى بۋىن ۋنيۆەرسيتەتتەرى يدەياسىنا نەگىزدەلگەن. جوبانىڭ قوس تىرەگى بار، ولار، بىرىنشىدەن، يننوۆاسيالىق ەكونوميكانى دامىتۋدىڭ «ءوسۋ نۇكتەسىن» (عىلىمي-يننوۆاسيالىق ءدالىزدى) قالىپتاستىرۋ، ەكىنشىدەن، الەمگە جاڭا كوزقاراستى دامىتۋدىڭ «ءوسۋ نۇكتەسىن» (رۋحاني، زياتكەرلىك پلاتفورمانى) قالىپتاستىرۋ.

وسى رۋحاني پلاتفورما ەكى جوبا ارقىلى قالىپتاستىرىلۋ ۇستىندە، ولار – «بۋىنداردى توعىستىراتىن جاسىل كوپىر» (بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى شەڭبەرىندەگى جوبا) جانە «مەيىرىمدى قوعام ازا­ماتتارىن قالىپتاستىرۋ. زاماناۋي ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ميسسياسى» («بۇۇ وركەنيەتتەر اليانسى» شەڭبەرىندەگى حالىقارالىق جوبا) جوبالارى.

ءاربىر جوبا، ءوز كەزەگىندە ناقتى ىس-ارەكەتتەر ارقىلى ىسكە اسىرىلۋدا. مىسالى، «مەيىرىمدى قوعام ازاماتتارىن قالىپ­تاستىرۋ. زاماناۋي ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ميسسياسى» جوباسى 2013 جىلى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ عىلىمي كەڭەسىندە «اl-Farabءى unءىversءىty – smart cءىty» جوباسىنىڭ تۇجىرىمداماسىن بەكىتۋدەن باستاما الدى. 2014 جىلى مەيىرىمدى ءۇي، ياعني سمارت-ۋنيۆەرسيتەت (اقىلدى ۋنيۆەرسيتەت) ۇلگىسىن سىننان وتكىزۋ الاڭىنا اينالعان «كەرەمەت» دەپ اتالاتىن ستۋدەنتتەرگە قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى اشىلىپ، وسى جەردەن  جوعارى ەتيكا ستاندارتتارى نەگىزىندە «ءبىر تەرەزە» قاعيداسى بويىنشا 500-دەن استام قىزمەت ءتۇرى كورسەتىلۋدە. 2016 جىلى «اl-Farabءى unءىversءىty – smart cءىty» جوباسىن جۇزەگە اسىرۋ تاجىريبەسى باكۋدا وتكەن «بۇۇ وركەنيەتتەر اليانسىنىڭ» Vءىى جاھاندىق فورۋمىندا قالىڭ جۇرتشىلىققا ۇسىنىلىپ، حالىقارالىق دەڭگەيدە جوعارى باعالاندى ءارى قولداۋ تاپتى.

2017 جىلى «بۇۇ وركەنيەتتەر اليانسىنىڭ» جوعارعى وكىلى ناسىر ابدۋلازيز ءال-ناسىردىڭ ۋنيۆەرسيتەتكە رەسمي كەلۋى كەزىندە «مەيىرىمدى قوعام ازاماتتارىن قالىپتاستىرۋ. زاماناۋي ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ميسسياسى» بىرىككەن جوباسىن ىسكە اسىرۋ جونىندە كەلىسىمگە قول قويىلدى.

ءسويتىپ ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى شەڭبەرىندە ەلباسىمىز، قازاقستان پرەزيدەنتى ن.ءا.نازاربايەۆ­تىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلامالىق ماقالاسىندا قوعام الدىنا قويعان ۇلكەن مىندەتتەر عىلىمي نەگىزدەلگەن تۇرىندە جۇزەگە اسىرىلۋدا. ۋنيۆەرسيتەت قاۋىمى، وقىتۋشىلار مەن ستۋدەنتتەرىمىز دە رەكتور ع.مۇتانوۆتىڭ باسشىلىعىمەن ۇلكەن ءمانى مەن ماڭىزى بار ميسسيانى تابىستى ورىنداۋدا.

بۇل بىرەگەيلىك تاجىريبەسىمەن ۋنيۆەرسيتەت باسقا وتاندىق جوعارى وقۋ ورىندارىمەن بولىسۋگە دايىن. ءبىرقاتار ۋنيۆەرسي­تەتتەر قازۇۋ تاجىريبەسىمەن تانىسىپ، ونى وزدەرىنىڭ قىزمەتىندە دە پايدالانۋدا.

ساعىنعالي ايداربايەۆ،

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى

حالىقارالىق قاتىناستار فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى،

زاڭ عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور

الماتى اقشامى