ق ر دەنساۋلىق ءمينيسترى ە.ءبىرتانوۆتىڭ،
الماتى قالاسى اكىمى ب.بايبەك مىرزالاردىڭ نازارىنا!
الماتى قالالىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىلىعىنا سەرىكبول مۋسينوۆ تاعايىندالعالى بەرى باس دارىگەرلەردىڭ باسىنا قارا بۇلت ءۇيىرىلدى. العاشىندا ول دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ دامۋىنا ەرەكشە ۇلەس قوسقان، مەديسينا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، الماتى قالاسى ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى، №7 قالالىق كلينيكالىق اۋرۋحانانىڭ باس دارىگەرى مارات ابدۋللايەۆتى جۇمىستان بوساتتى. ودان كەيىن الماتىداعى پەريناتولوگيا جانە بالالار كارديوحيرۋرگياسى ورتالىعى باس دارىگەرى ەلميرا جاقاشيەۆا دا قىزىمەتىنەن كەتتى. ەندى مىنە، ول قالالىق ونكولوگيا ورتالىعىنىڭ باس دارىگەرى دامير داۋلەتبايەۆقا دا ءتىسىن باتىرىپ، زاڭسىز جۇمىستان شىعارىپ وتىر.
اۋىزشا شاعىمنىڭ قۇدىرەتى
وقيعا بىلاي بولعان. 2018 جىلدىڭ 3-قاڭتارىندا جۇمىس ۋاقىتى بىتكەن سوڭ كەشكى ساعات 20.00-دە دامير داۋلەتبايەۆتى الماتى قالالىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى نۇرجان يسابەكوۆ كابينەتىنە شاقىرادى.
ول باس دارىگەردەن ناۋقاس ە.ۋساتوۆانىڭ اۋىزشا بىلدىرگەن (جازباشا ەمەس) شاعىمىنا بايلانىستى جازباشا تۇسىنىكتەمە بەرۋىن تالاپ ەتەدى. نۇرجان امانگەلدى ۇلىنىڭ ايتۋىنشا، 2018 جىلدىڭ 3-قاڭتارىندا الماتى ونكولوگيا ورتالىعىندا ەمدەلۋشى ە.ۋساتوۆاعا دارىگەرلىك قابىلداۋ كەزىندە №30 ەمحانانىڭ اۋداندىق ونكولوگى ميرا مۇحامبەتجانوۆا مەن ونىڭ مەيىربيكەسى د.توحانوۆا دورەكىتىلىك تانىتقان ەكەن.
سونىمەن بىرگە د.توحانوۆا ە.ۋساتوۆاعا ا4 قاعازى مەن ءىس-قاعازدارىن بەكىتىپ قوياتىن پاپكا جانە قالام اكەلۋىن وتىنگەن كورىنەدى.
وسىلايشا دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ن.يسابەكوۆ باس دارىگەردەن ە.ۋساتوۆانىڭ سوزىنە قاراي ورىن العان ءمان-جايلارعا بايلانىستى تۇسىنىكتەمە دايىنداۋىن سۇرايدى.
باسشىلىق بۇيىرىپ تالاپ ەتكەننەن كەيىن دامير داۋلەتبايەۆتىڭ تۇسىنىكتەمە جازۋىنا تۋرا كەلەدى. وندا ول ە.ۋساتوۆانىڭ اۋىزشا بىلدىرگەن ارىزىنا سايكەس قىزمەتتىك تەكسەرۋ جۇرگىزەتىنىن، سودان كەيىن عانا ونىڭ ناتيجەسى تۋرالى قۇجاتتاردى ۇسىناتىنىن جەتكىزەدى.
نەگىزى، «جەكە جانە زاڭدى تۇلعالاردىڭ وتىنىشتەرىن قاراۋ تۋرالى» ق ر زاڭىنىڭ 6 بابى 2-تارماعىنا سايكەس، جەكە تۇلعانىڭ وتىنىشىندە – ونىڭ تەگى، اتى، جەكە سايكەستەندىرۋ ءنومىرى (ول بولعان جاعدايدا)، پوشتالىق مەكەن-جايى كورسەتىلۋى كەرەك.
وتىنىشكە جەكە تۇلعانىڭ ءوزى نەمەسە زاڭدى وكىلى قول قويۋى ءتيىس. الايدا ەمدەلۋشى ە.ۋساتوۆانىڭ جازباشا تۇردەگى شاعىمى جوقتىعىنا قاراماستان، 5-قاڭتاردا ونكولوگيالىق ورتالىقتا ناۋقاستاردى قولداۋ جانە ىشكى اۋديت قىزمەتىنىڭ جەتەكشىسى اسىلبەك ەمبەردييەۆتىڭ بايانحاتى نەگىزىندە تارتىپتىك جانە سىبايلاس جەمقورلىق قۇقىقبۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋ بويىنشا كوميسسيا وتىرىسى وتەدى. وندا ە.ۋساتوۆانىڭ اۋىزشا شاعىمى قارالادى. ول 05.01.2018 جىلى №1 حاتتامامەن بەكىتىلەدى.
كوميسسيا شەشىمىمەن اۋدان ونكولوگى م.مۇحامبەتجانوۆاعا ناۋقاستارعا دورەكى قاراعانى ءۇشىن ەسكەرتۋ، ال مەدبيكە د.توحانوۆاعا ءوزىنىڭ فۋنكسيونالدىق قىزمەتىن ىقىلاسسىز ورىنداعانى ءۇشىن سوگىس بەرىلەدى. بۇدان بولەك ەمحانا مەڭگەرۋشىسى تولەگەن نۇرسىلەنوۆكە قىزمەتكەرلەرىنە باقىلاۋ جاساماعانى ءۇشىن ەسكەرتۋ جاسالادى.
وسىدان كەيىن بارىپ باس دارىگەر د.داۋلەتبايەۆ قالالىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى سەرىكبول مۋسينوۆقا جۇرگىزىلگەن تەكسەرىس تۋرالى جانە كىنالى قىزمەتكەرلەرگە تارتىپتىك جازا قولدانۋ ناتيجەلەرى جونىندە جازباشا تۇردە حاباردار ەتەدى.
وسىلايشا اۋىزشا عانا شاعىم ءۇشىن باسقارما باسشىلىعىنىڭ تالابىمەن مەديسينالىق قىزمەتكەرلەرگە شارا قولدانىلادى.
ءبىراق بۇل شارالار سەرىكبول مۋسينوۆكە ازدىق ەتسە كەرەك. ول ءوزىنىڭ №12 بۇيرىعىمەن ءتارتىپتىپ جازا رەتىندە باس دارىگەرگە بىردەن قاتاڭ سوگىس بەرەدى.
قۇداي-اۋ، بۇل جەردە باس دارىگەردىڭ نە جازىعى بار؟ بۇدان دا سوراقى ارەكەتتەرگە بارعان، بيۋدجەت قاراجاتىن دالاعا شاشىپ، ءتىپتى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل ۇلتتىق بيۋروسىنىڭ تەرگەۋىنەن وتكەن (اتىن ايتپاي-اق قويايىق) باس دارىگەرگە جاي عانا ەسكەرتۋ جاسالادى دا، ال ءبىر عانا ەمدەلۋشىنىڭ جازباشا دا ەمەس، اۋىزشا شاعىمىنا بولا دامير داۋلەتبايەۆقا قاتاڭ سوگىس بەرىلەدى. وسى ادىلەتتى مە؟
ءتىپتى، باسقارما باسشىلىعى بۇل قىزمەتتىك جازبانى د.داۋلەتبايەۆقا تانىستىرماعان. بۇل رەتتە ونكولوگيا ورتالىعىنىڭ باس دارىگەرى وقيعا بويىنشا ناۋقاس ە.ۋساتوۆادان جازباشا تۇردە شاعىم الىنباعاندىعىن جانە تولىققاندى تەكسەرىستىڭ بولماعانىن ايتىپ، قاتاڭ سوگىستىڭ نەگىزسىز بەرىلگەندىگىن جازباشا تۇردە مالىمدەگەن.
نەگىزى، ق ر ەڭبەك كودەكسىنىڭ 64 بابىنا سايكەس، جۇمىس بەرۋشى جۇمىسكەردىڭ تارتىپتىك تەرىس قىلىق جاساعانى ءۇشىن ەڭ ءبىرىنشى ەسكەرتۋ، ەكىنشى، سوگىس، ءۇشىنشى، قاتاڭ سوگىس، سودان كەيىن عانا بارىپ ءتورتىنشى، ەڭبەك شارتىن بۇزۋعا، ياعني، جۇمىستان شىعارۋعا قۇقىلى.
ال بۇل جەردە باسقارما باسشىلىعى بىردەن ءۇشىنشى نورمانى قولدانىپ، زاڭدى بەلدەن باسىپ، «قازانشىنىڭ ءوز ەركى قايدان قۇلاق شىعارسا» دەگەندەي، بىلگەنىن ىستەپ، بيلەپ-توستەگەنىن كىمدە بولسا بايقايتىنى انىق.
ارينە، بۇكىل سانالى عۇمىرىن مەديسينا سالاسىنا ارناعان دامير داۋلەتبايەۆ ومىرىندە قاتاڭ سوگىس الماق تۇرماق، بىردە-بىر رەت ەسكەرتۋ دە الىپ كورمەگەن جان.
ءتىپتى، ول نەگىزسىز، زاڭسىز جۇمىسىنان شىعىپ كەتىپ بارا جاتقاندا ارىپتەس قىزمەتكەرلەرى قيماي، ەرىكسىز جىلاپ جىبەرگەندەرىن كوردىك. كوبىسى دامير داۋلەتبايەۆتى قيمايدى. ونىڭ ادىلەتسىزدىڭ قۇربانى بولعانىنا قىنجىلۋدا. شىنىن ايتساق، ونىڭ ادامگەرشىلىگىنە، ادالدىعىنا، ءادىل باسشى بولعاندىعىنا ونى تانيتىنداردىڭ ەشقايسىسى كۇمان كەلتىرمەيدى.
كەزىندە ول №1 قالالىق كلينيكالىق اۋرۋحانانىڭ باس دارىگەرى بولعان. ونداعى مەديسينالىق قىزمەتكەرلەر دە ونىڭ ۇيىمداستىرۋشىلىق قابىلەتى جوعارى، وتە ءادىل باسشى بولعانىن ءالى كۇنگە دەيىن جىر قىلىپ ايتادى.
بىتپەيتىن كوميسسيا، تاۋسىلمايتىن تەكسەرۋلەر دارىگەرلەردى قاجىتتى
ونىڭ ۇستىنە، 9-قاڭتاردا الماتى قالاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ №2 بۇيرىعىمەن ونكولوگيالىق ورتالىقتىڭ مەديسينالىق جانە قارجى-شارۋاشىلىق قىزمەتىنە مونيتورينگ جۇرگىزۋ ماقساتىندا كوميسسيا قۇرىلىپتى.
بۇل تەكسەرىستىڭ ادىلەتسىز، نەگىزسىز وتكەندىگىن الماتى ونكولوگيالىق ورتالىعىنىڭ ۇجىمى العا تارتىپ، زاڭعا سايكەس جازباشا تۇردە دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنا تۇسىنىكتەمە جىبەردى. وكىنىشكە وراي، باسقارما باسشىلىعى بۇل دالەلدەمەلەردى دە جاۋاپسىز، قاراۋسىز قالدىرعان.
ال 29-ناۋرىزدا قالالىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ مۇگەدەكتەردىڭ ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارى وكىلدەرىمەن وتكەن جينالىسى بارىسىندا ەستۋ قابىلەتى بۇزىلعان مۇگەدەك ەلەنا ميحايلوۆنانىڭ ونكولوگيالىق ورتالىققا ەمدەۋگە جاتقىزۋ، ماماندار قابىلداۋىنا كىرۋ كەزەگى بويىنشا ماسەلەسى قارالادى.
بۇل رەتتە ول ەمدەۋشى دارىگەرلەرگە، ماماندارعا، مەديسينالىق پەرسونالعا، سونداي-اق، ەمدەۋ پروسەسىنە ەشقانداي نارازىلىق بىلدىرمەگەن. ءتىپتى، ول باس دارىگەرمەن جەكە كەزدەسۋىندە دە دارىگەرلەرگە ەشقانداي شاعىمى جوقتىعىن راستادى. ول قايتا جازباشا تۇردە دارىگەرلەردىڭ وزىنە سىپايى قاراعانىنا العا تارتقان.
ءبىراق ەمدەلۋشى ەلەنا ميحايلوۆنانىڭ كەزەك تۋرالى جازباشا ەمەس، اۋىزشا شاعىمى نەگىزىندە الماتى قالاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى س.مۋسينوۆتىڭ №62 بۇيرىعىمەن ونكولوگيالىق ورتالىققا جانە ءبىر تەكسەرۋ جۇرگىزۋ ءۇشىن كوميسسيا قۇرىلادى.
مۇنى ەندى باس دارىگەردىڭ سوڭىنا شام الىپ ءتۇسۋ دەپ ايتپاسقا لاجىمىز جوق. ايتپەسە، دارىگەرلەر قايتا ناۋقاستاردىڭ بارلىق جاعدايىن جاساپ، ءوز مىندەتتەرىن ءمىنسىز اتقارۋ سەكىلدى باسقا دا سۇراۋى كوپ جۇمىستارمەن اينالىسۋدىڭ ورنىنا بىتپەيتىن كوميسسيا مەن تەكسەرۋلەرگە ۋاقىتىن ءبولىپ سابىلۋعا ءماجبۇر بولعان.
بۇدان كەيىن ءبىزدىڭ دارىگەرلەر قالاي باسەكەگە قابىلەتتى بولادى، دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسى قالاي جاقسارادى؟
وسىلايشا 9-قاڭتارداعى الدىڭعى №2 بۇيرىق نەگىزىندە قۇرىلعان كوميسسيا شەشىمىنە بايلانىستى كوتەرىلگەن ماسەلەلەرگە وبەكتيۆتى جانە زاڭدى قاراۋدى قامتاماسىز ەتۋدىڭ ورنىنا باسقارما باسشىلىعى ءبىر ايعا جەتەر-جەتپەس 30-ناۋرىزدا ونكولوگيالىق ناۋقاستارعا مەديسينالىق قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن باعالاۋ بويىنشا تاعى دا كوميسسيا قۇرىپ، تەكسەرىس جۇرگىزگەن.
الايدا، بۇل تەكسەرۋ دە ورەسكەل زاڭ بۇزۋشىلىقپەن وتەدى. بۇيرىق نەگىزىندە تەكسەرۋگە 7 ادام بەكىتىلگەنىمەن، شىن مانىسىندە 16 مامان تەكسەرىس جۇرگىزگەن.
ونىڭ ۇستىنە، قوسىمشا تەكسەرۋ قۇرامى، ولاردىڭ تەكسەرىسكە قانداي باعىتتا تارتىلاتىندىعى باس دارىگەرگە ايتىلماعان.
ءتىپتى، مۇنى الماتى ونكولوگيا ورتالىعىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ۇجىم بولىپ قول قويىپ تۇرىپ، تەكسەرۋ بارىسىندا جىبەرىلگەن بارلىق قۇقىقبۇزۋشىلىقتاردى ەگجەي-تەگجەيلى كورسەتىپ بەرگەن بولاتىن.
دەگەنمەن بۇل ۇجىمدىق ءوتىنىشتى دە قالالىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىلىعى قاراۋسىز قالدىرعان. سونىمەن قاتار باس دارىگەردىڭ ءوز دالەلدەرىن كەلتىرۋ ءۇشىن بىرلەسكەن وتىرىس وتكىزۋ تۋرالى ۇسىنىسى دا ەلەنبەپتى.
وسىدان كەيىن 20-ساۋىردە باسقارما باسشىلىعى دامير داۋلەتبايەۆپەن ەڭبەك كەلىسىم شارتىن بۇزۋ تۋرالى بۇيرىق شىعارىپ، نەگىزسىز جۇمىستان شىعارادى. قايتا كەرىسىنشە ولار قالالىق ونكوورتالىق ۇجىمىنىڭ ەكى قىزمەتتىك تەكسەرىس ناتيجەلەرىنە نەگىزدەلگەن كەلىسپەۋشىلىكتەرىن قاراۋدىڭ ورنىنا، زاڭدى بەلدەن باسىپ، قاراپايىم دارىگەرلەردى ەسىنەن تاندىرىپ، باس دارىگەردىڭ ەڭسەسىن ەزىپ، جانشىپ تاستايدى.
قارجى شاشقان وسەدى، جۇمىستى ادال اتقارعاندار وشەدى…
«ايتپايىن دەسەڭ دە – ايتقىزادى، جازبايىن دەسەڭ دە – جازعىزادى» دەمەكشى، مىنا جەردە ءبىر شىندىقتى اشىپ ايتپاساق بولمايدى.
وسى ماتەريالدى جازار الدىندا قوعامدىق ماسەلەلەرگە ۇنەمى بەلسەندىلىك تانىتىپ جۇرەتىن بەرىك ادييەۆ اعامىزبەن كەزدەستىك. ول كىسى بۇعان دەيىن №1 قالالىق كلينيكالىق اۋرۋحانادا ەڭبەك قورعاۋ جانە تەحنيكالىق قاۋىپسىزدىك ينجەنەرى بولىپ قىزمەت ىستەگەن-دى. ەندى سول كىسىنىڭ ايتقانىنا نازار اۋدارايىق.
– مەن الماتى قالاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى سەرىكبول مۋسينوۆتىڭ بۇل ارەكەتىنە نارازىمىن. ويتكەنى، №1 قالالىق كلينيكالىق اۋرۋحانانىڭ باس دارىگەرى تەندەردەن بولىنگەن قاراجاتتىڭ باقانداي 2 ملن. 200 مىڭ تەڭگەسىن دالاعا شاشتى. مۇنى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل ۇلتتىق بيۋروسىنىڭ الماتى قالاسى بويىنشا دەپارتامەنتى تەكسەرىپ، انىقتاعان-دى.
ءتىپتى، اۋرۋحانا باس دارىگەرىنە قاتىستى شارا قولدانۋ تۋرالى دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنا ۇسىنىس جىبەرەدى. ءبىراق باسقارما باسشىسى سەرىكبول مۋسينوۆ وعان جاي عانا ەسكەرتۋ بەرەدى دە، ال ءوز ءىسىن ادال اتقارىپ وتىرعان يماندى، ءبىر ەمەس، ەكى رەت قاجىلىققا بارىپ كەلگەن دامير داۋلەتبايەۆقا قايداعى ءبىر اۋىزشا شاعىم ءۇشىن قاتاڭ سوگىس جاريالاپ، جۇمىستان بوساتتى. سوندا ادىلەتتىلىك قايدا؟
مەن بۇل ماسەلەنى س.مۋسينوۆتىڭ قابىلداۋىندا بولعاندا ايتقانمىن.
ول: «ماعان نە ىستەۋ كەرەكتىگىن ۇيرەتپە، ءوزىم بىلەمىن» دەدى.
مەنمەندىككە سالىنعان مۋسينوۆ 2 ميلليوننان استام مەملەكەت قارجىسىن جەلگە شاشقان №1 قالالىق كلينيكالىق اۋرۋحانانىڭ باسشىسىن ءوسىرىپ، ودان دا ۇلكەن ەمدەۋ مەكەمەسىنە – №7 قالالىق اۋرۋحاناعا باس دارىگەر ەتىپ تاعايىندادى.
كوردىڭىز بە، اۋىشزا شاعىم ءۇشىن بىرەۋ جۇمىستان بوسايدى، ال بىرەۋ بيۋدجەت قارجىسىن يگەرە الماسا دا ءوسىپ كەتەدى.
وسىلايشا مۋسينوۆ قارجى پوليسياسىن دا پىسقىرماي، ءتىپتى ەلباسىنىڭ جەمقورلىقپەن كۇرەسىڭدەر دەگەن تالابىن دا ورىندامادى، – دەپ اشىنادى بەرىك ادييەۆ.
نەگىزى، ەل ساۋلىعىنا ەرەكشە ۇلەس قوسىپ كەلە جاتقان دامير داۋلەتبايەۆتىڭ ەڭبەگى ەلەۋسىز قالعان ەمەس. ول مەديسينا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، «التىن دارىگەر» مەدالىنە يە بولعان. سونىمەن قاتار ول دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا قوسقان سۇبەلى ۇلەسى ءۇشىن «ق ر تاۋەلسىزدىگىنە 10 جىل»، «ق ر تاۋەلسىزدىگىنە 20 جىل» مەدالدارىمەن ماراپاتتالعان.
ەندى وسىنداي بىلىكتى كادردى كەرەكسىنبەي كۇرەسىنگە يتەرىپ تاستاۋعا بولا ما؟.. ەمدەۋ مەكەمەلەرىن باسقارىپ جۇرگەن تاجىريبەلى مامانداردى اۋىزشا شاعىمعا بولا قاتاڭ سوگىس بەرىپ، جۇمىستان بوساتا بەرسەك، الماتىدا ءجىبى ءتۇزى باس دارىگەر قالماسى انىق.
ءبىر قىزىعى، كەلىسى ءبىر باس دارىگەر مەملەكەت قارجىسىن شاشىپ، ەسكەرتۋ السا دا قىزمەتتە ءوسىپ جاتقانىن كورىپ وتىرمىز. مۋسينوۆتىڭ كادردى باعالاۋداعى مۇنداي ءتاسىلى الماتىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن ورعا جىعۋى مۇمكىن.
ەندى بۇل جەردە كىمنىڭ اق، كىمنىڭ قارا ەكەنىن اجىراتىپ الۋدى پاتشا كوڭىلدى وقىرماننىڭ وزىنە قالدىرايىق.
سەرىك جۇمابايەۆ، جۋرناليست
پىكىر قالدىرۋ