ەل اۋماعىنا ەنگەن سوڭ، ىرگەمىزگە ىرىتكى سالعىلارى كەلەتىن قىلمىسكەرلەردى قۇرىقتاۋ شەكارا شەبىندەگى كەدەنشىلەردىڭ نەگىزگى مىندەتى ەكەنى بەلگىلى. تۇتاس مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىگىنە تىكەلەي قاتىستى كەدەن قىزمەتىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى مەن سىر سىيپاتى بار. الماتى قالاسى بويىنشا مەملەكەتتىك كىرىستەر دەپارتامەنتىنىڭ ۇيىمداستىرعان باسپا ءسوز تۋرى كەزىندە  كەدەندىك قىزمەت پەن شەكارادا ورىن الاتىن قىلمىستاردىڭ كوپ ەكەندىگىنە، ونىمەن كۇرەسۋدىڭ دە وزىندىك قيىندىعى بارىنا كوزىمىز جەتتى.

باسپا ءسوز تۋرى الماتى وبلىسى تالعار اۋدانىنا قاراستى كامنەننوە پلاتو قونىسى «سەگىز كول» كۋرورتتىق پاركىن باستالدى. وندا رەسەيدىڭ فەدەرالدى كەدەن قىزمەتىنىڭ ءتوراعاسى ورىنباسارى اناتولي سەرىشيەۆتىڭ توراعالىعىمەن 17ء-شى تاۋەلسىز مەملەكەتتەر دوستاستىعىنا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ قۇقىق قورعاۋ باسقارمالارىنىڭ كەدەن قىزمەتتەرى باسشىلارىنىڭ وتىرىسى ءوتتى. جيىنعا ءازىربايجان، ارمەنيا، بەلارۋس، قازاقستان، قىرعىزستان، رەسەي، تاجىكستان جانە وزبەكستان ەلدەرىنىڭ قۇقىق قورعاۋ بولىمشەلەرىندەگى كەدەن قىزمەتتەرىنىڭ باسشىلارى مەن قىزمەتكەرلەرى قاتىستى. اتالمىش شارانىڭ اشىلۋىنا قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارجى ءمينيستىرى  مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى ارداق تەڭگەبايەۆ ارنايى كەلىپ،  كەدەن ورگاندارى قىزمەتىنىڭ جوعارى ماڭىزدىلىعىن جانە ودان ءارى دامىتۋ قاجەتتىگىن، حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق سالاسىنداعى كەدەندىك قۇقىق بۇزۋشىلىقتارعا قارسى كۇرەستىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. جيىن بارىسىندا تمد ەلدەرى اراسىنداعى كەدەن قىزمەتىنىڭ جۇمىسىن جۇيەلەۋ، ءتۇرلى دارەجەدەگى اۋىر قىلمىستاردى الدىن الۋ سىندى بىرنەشە ماسەلە تالقىلاندى.

- بۇگىنگى تمد اتقارۋشى كوميتەتىنىڭ وكىلدەرى، كەدەن قىزمەتى باسشىلارى قاتىسىپ ج جاتقان جيىن الدىڭعى باسقوسۋلار سەكىلدى ناتيجەلى بولاتىنىنا سەنىمدىمىن. كەدەندىك قۇقىق بۇزۋشىلىقتارعا قارسى كۇرەستە تمد مەملەكەتتەرىنىڭ ىنتىماقتاستىعى ۇلكەن ءرول اتقارىپ كەلەدى. جارتى جىل سايىن جاسالاتىن جۇمىس ناتيجەسى وسىعان دالەل. كەدەن قىزمەتى باسشىلارى كەڭەسىنە قاراستى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ باسشىلارى كوميتەتىنىڭ بىرلەسە اتقارعان وپەراسيالارى كەزىندە 2017 جىلدىڭ وزىندە تمد اۋماعىندا 3 مىڭ 500 قىلمىستىق ءىس قوزعالدى. قىلمىستىڭ باسىم كوپشىلىگى ەسىرتكى تاسىمالىنا تىكەلەي بايلانىستى بولىپ وتىر. تمد قۇقىق قورعاۋ بولىمشەلەرى كەدەندىك قىزمەتىندە زاڭسىز اينالىمنان شامامەن 8 توننا ەسىرتكى قۇرالدارىنىڭ، پسيحوتروپتىق زاتتاردىڭ جانە ولاردىڭ پرەكۋرسورلارى الىندى. ازەربايجان شەكاراسىنان جەڭىل كولىكتەن 90 كيلوگرامم گەروين تابىلدى. بەلورۋستاعى ارىپتەستەرىمىزبەن پولشا تەرريتورياسىنان 307 كيلوگرامم گاشيش تاركىلەدىك. سونىمەن قاتار، يسپانيادان رەسەي فەدەراسياسىنا 250 كيلوگرامم گاشيش الىپ وتپەك بولعان قىلمىسكەرلەر قۇرىقتالدى. قىلمىسكەرلەردىڭ بارلىعى ترانسشەكاراعا جاقسى بەيىمدەلگەن. تمد اۋماعىنداعى بارلىق ەلدەردىڭ زاڭدارىن ءجىتى قاداعالاپ وتىرادى. ولار كەز-كەلگەن زاڭ بۇزاتىن ارەكەتتە اككى قيمىلدارعا بارادى. وزدەرىنە قولايلى سحەمامەن جۇمىس جاسايدى. شەكاراداعى قىلمىستاردى ازايتۋ ءۇشىن كەدەندەگى قۇجات راسىمدەۋدى ەلەكتروندى فورماعا اۋىستىرۋ قاجەت. بۇل جەمقورلىق فاكتىلەرىنىڭ ورىن الۋىنا دا وڭ اسەرىن بەرەدى. بۇگىنگى باسقوسۋدا كۇنتارتىبىندە 12 ماسەلە قارالدى. اۋىز تولتىرىپ ايتار جەتىستىك قۇقىق قورعاۋ بولىمشەلەرى باسشىلارى كوميتەتىنىڭ قىزمەتى نەگىزگى باسىم باعىتتار مەن ءوزارا ءىس-قيمىلدى جەتىلدىرۋ ءۇشىن تمد كەدەندىك قىزمەت سالاسىنداعى كەدەندىك قۇقىق بۇزۋشىلىقتارعا قارسى كۇرەستىڭ 2020 جىلعا دەيىنگى ستراتەگياسىن بەكىتتى. ستراتەگيانىڭ نەگىزگى ماقساتى ەكونوميكالىق كەدەندىك قىلمىستارعا كۇرەس، ەسىرتكى كونترابانداسىمەن، جەدەل بولىمشەلەرىنىڭ قۇرامىنىڭ جۇمىسىن دامىتۋ، ءرولىن تالداۋ، كەدەندىك كينولوگيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ بىلىكتىلىگىن كوتەرۋ بولىپ وتىر، - دەدى جيىن ءتوراعاسى اناتولي سەرىشيەۆ.

مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى تىلەۋ جاڭعاراشيەۆتىڭ ۇسىنعان مالىمەتىنە سۇيەنسەك، 2017 جىلى قازاقستانداعى شەكارالاردا كەدەندىك سالىقتى تولەۋدەن جالتارۋ مەن ەكونوميكالىق كونتراباندا بويىنشا 233 قىلىمستىق ءىس تىركەلىپ، 137 قىلمىس سوتقا جىبەرىلدى. كونتراباندالىق جۇكتەن 12 ميلليون اقش دوللارى تاركىلەنگەن. زاڭسىز ەسىرتكى اينالىمى بويىنشا 161 قىلمىستىق ءىس قوزعالىپ، 134 ءىس سوتقا جىبەرىلگەن. ال تاركىلەنگەن ەسىرتكىنىڭ كولەمى 25 كيلوگراممدى قۇرايدى.

باسپا ءسوز تۋرىنا قاتىسۋشى ب ا ق وكىلدەرى كەدەن جۇمىسىن كوزبە كوز كورۋ ماقساتىندا الماتى حالىقارالىق اۋەجايىنداعى «جەتىسۋ» كەدەندىك بەكەتىنە ات باسىن بۇردى. بەكەت باسشىسىنىڭ مىندەتىن ۋاقىتشا اتقارۋشى الەكساندر مامەدوۆ جىل باسىنان بەرى كەدەندىك باقىلاۋ جۇرگىزۋ بارىسىندا ەكونوميكالىق تەرگەۋ قىزمەتىمەن بىرلەسىپ، ەاەس كەدەندىك شەكاراسى ارقىلى اقشانى زاڭسىز تاركىلەۋ بويىنشا 21 فاكتى تىركەگەنىن ايتتى.

- جۋىردا، 18 مامىر كۇنى وسى اۋەجايدا «دۋباي – الماتى» اۋەرەيسىندەگى جولاۋشىلاردىڭ جۇكتەرى مەن قول جۇگىنە كەدەندىك باقىلاۋ جۇرگىزۋ بارىسىندا الماتى قالاسى بويىنشا مەملەكەتتىك كىرىستەر دەپارتامەنتى قىزمەتكەرلەرى كەدەندىك راسىمدەۋدەن وتپەگەن، قۇنى 28 500 تەڭگەنى قۇرايتىن 73 245 ەۋرو جانە 1500 دوللاردى الىپ وتپەك بولعان كانادا ەلىنىڭ ازاماتشاسىن قولعا ءتۇسىردى. اتالعان ءىس بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعالدى، - دەدى مەملەكەتتىك كىرىستەر دەپارتامەنتىنىڭ باسپا ءسوز حاتشىسى گۇلنار تۇرىمتاي قىزى.

الەكساندر مامەدوۆتىڭ ايتۋى بويىنشا جولاۋشى وزىمەن الىپ وتەتىن نەمەسە ەلدەن شىعاراتىن اقشا كولەمى 10 مىڭ اقش دوللارىنان اسسا، مىندەتتى تۇردە، كەدەندىك دەكلاراسياسىندا ونىڭ قايدا جۇمسالاتىنىنا دەيىن قىسقاشا ماعلۇمات بەرىلۋى ءتيىس. زاڭسىز الىپ وتپەكشى بولعان، دەكلاراسيالانباعان اقشا كولەمى 10 مىڭ اقش دوللارىنان اسسا، بۇل قىلمىس اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىققا، ال 5000 ايلىق كورسەتكىشتەن اسىپ كەتسە قىلمىستىق ىسكە جاتقىزىلادى. ايتا كەتەرلىك ءجايت، ەۆرازەس مەملەكەتتەرى اراسىنداعى اقشا قۇرالى مەن جولاۋشى چەكتەرى كەدەندىك راسىمدەۋسىز جاسىل دالىزدەن وتەدى.

بەكەتتە ەسىرتكى زاتتارىن تاركىلەۋ بارىسىندا كينولوگ مامانداردىڭ اتقاراتىن قىزمەتى وراسان زور. ماماندار ارنايى ۇيرەتىلگەن قىزمەتتىك يتتەر ەسىرتكىنىڭ عانا ەمەس، جالعان ۆوليۋتالاردىڭ ءيىسىن بىردەن سەزەدى دەيدى.  

كەدەن جۇمىسىمەن ەگجەي-تەگجەيلى تانىسىپ، جاقىندا عانا ورىن العان ءىرى قىلمىستىق ءىستىڭ ءمان-جايىن بىلگەن سوڭ، بەكەتتەگى كەدەن قىزمەتكەرلەرىنىڭ كۇندەلىكتى جۇمىس پروسەسىنە كۋا بولدىق. مۇنداعى مامانداردىڭ ايتۋى بويىنشا كوبىنەسە ينديادان كەلەتىن جولاۋشىلار ەلىمىزدە تىركەلمەگەن زاڭسىز دارى-دارمەك تۇرلەرىن، بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنەن كەلگەن جولاۋشىلار بەلگىلى مولشەردەن كوپ باعالى زەرگەرلىك بۇيىمداردى تەرموس ىدىستىڭ ىشىنە سالىپ الىپ وتپەكشى بولادى ەكەن. جۇرگىزىلەتىن ءجىتى باقىلاۋدىڭ ارقاسىندا مۇنداي جىمىسقى ويمەن شەكارادان ءوتىپ، قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتەن سىتىلىپ شىعۋدى ويعا العان جولاۋشىلار ارەكەتى دەرەۋ اشكەرەلەنەدى.