قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ «قازاقستاننىڭ ءۇشىنشى جاڭعىرۋى: جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋى قازاقستاندىقتارعا، عىلىممەن اينالىسىپ جۇرگەن ادامدارعا ناعىز پراگماتيكالىق، ناقتى، سونىمەن قاتار وتە ماڭىزدى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ بولاشاعى ءۇشىن تاعدىرشەشتى ماسەلەلەردى قوزعاعان ماڭىزدى قۇجات بولدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا ارنالعان جىل سايىنعى جولداۋىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ شيرەك عاسىر اراسىنداعى ەكى جاڭعىرتۋ ءۇردىسىن ءبىتىرىپ، ءۇشىنشى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەكونوميكاسى دۇنيەجۇزى ناتيجەسىن، ءوسىمىن، تابىسىن لايىقتى دەڭگەيگە جەتۋىن قامتاماسىز ەتەتىن، جەدەلدەتىلگەن تەحنولوگيالىق جاڭعىرتىلۋ باسىمدىعىنا كوشۋىمىزدى ايقىنداپ بەردى.
سيفرلى تەحنولوگيا قازاقستان تۇرعىندارى ءۇشىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەگەمەندىگىنىڭ باستاپقى ۋاقىتتارىندا-اق تۇراقتى تۇردە ەنگىزىلۋ پروسەسسى ءجۇردى. ەڭ ءبىرىنشى، ورتا ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى، ياعني مەكتەپتەرگە كومپيۋتەر ورناتۋ، سونىمەن بىرگە باسقا دا تەحنيكالاردى ورناتۋ مىقتاپ قولعا الىندى. كومپيۋتەرلەر جۇمىس ورنىندا دا، ياعني كەڭسەدە، سوىنمەن قاتار ۇيدە دە تابىلاتىن بولدى. ول نەگىزگى تەحنولوگيالىق قۇرال رەتىندە قولدانىسقا ەنگىزىلدى، اقپاراتقا بايلانىستى ورىندالاتىن ءارتۇرلى جۇمىس تەحنيكا كومەگىمەن، ياعني كومپيۋتەردىڭ قولدانۋمەن ىسكە اساتىن بولدى. مالىمەتتەردى، اقپاراتتاردى ساقتاۋ، تاراتۋ جولدارى ءبىر رەتكە كەلدى.
ۇيالى تەلەفوندار، جەلىلىك تەلەارنالار اتالعان باعدارلامانىڭ ناتيجەسى. ەندى بوي كوتەرىپ، ءتاي-تايلاپ، بويىن ەندى تۇزەپ كەلە جاتقان جاساندى ينتەللەكت ناقتى ءبىر الگوريتم جوق جەردە قولدانۋعا جول اشادى.
وسىدان سەگىز جىل بۇرىن، ياعني 2011 جىلدىڭ 18 قاڭتار كۇنى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلىنىڭ قاتىسۋىمەن ۇلتتىق جەرسەرىكتىك «OTAU TV» تەلەراديوحابار تاراتۋ جۇيەسى ىسكە قوسىلعانىن ايتا كەتۋ كەرەك. قازىرگى تاڭدا ۇلتتىق وپەراتور قىزمەءتىن قولداناتىن ءۇي شارۋاشىلىعىنىڭ سانى ەسەپتەيتىن بولساق، ونىڭ سانى ميلليونعا جەتۋگە جاقىن قالدى. سيفرلى ستاندارتقا اۋىسقان كەزدە، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى جەرسەرىكتىك جۇيە ابونەنتتەرىنىڭ سانى بۇعان دەيىن نەبارى التى مىڭ ءۇش ءجۇز بولعان. ءقازىر بىرنەشە ەسەگە وسكەنىن ەسكەرسەك بۇل كورسەتكىش اتالمىش قىزمەتتىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسى حالقى اراسىنداعى ءۇلكەن سۇرانىسقا يە ەكەءنىن تاعى ءبىر مارتە ايعاقتايدى. قازاقستان اۋماقتارى بويىنشا قاراستىراتىن بولساق، اۋىلدى ايماقتاردا ونىڭ پايدالانۋدىڭپايىزدىق كورسەتكىشى بويىنشا ەلۋدەن اسىپ وتىر، ياعني ابونەنتتەرىنىڭ جەتپىس پايىزى اۋىلدىق وڭىرلەرگە كەلەدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ قازاقستان حالقىنا ارنالعان جىل سايىنعى جولداۋىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ۇلكەن ەكونوميكالىق، سونىمەن قاتار تەحنولوگيالىق ءدۇمپۋ بولۋ كەرەكتىگى ايرىقشا ايتىلدى. ال بۇل ماقساتقا جەتۋ جولىندا، ەڭ الدىمەن، IT سالاسىنا باسىمدىق بەرىلەدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى مەملەكەتتىك سەكتورعا ەنگىزۋ جۇمىستارى، 2008 جىلى وتە ناتيجەلى ناتيجەلى باستالدى. ءسوزدىڭ جانى بار ەكەنىن ءتۇرلى مىسالدارمەن دالەلدەۋگە بولادى. ماسەلەن، «eGov» جۇيەسى جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلەكتروندى ۇكىمەتىن ايتسا بولادى. ءدال وسى جۇيەءنىڭ كومەگىمەن قازىرگى تاڭدا كوپتەگەن وپەراسيانى ۇيدەن نەمەسە كەڭسەدەن شىقپاي-اق كومپيۋتەر الدىندا وتىرىپ جۇمىسىڭىزدى بىتىرە الاسىز. مىسال كەلتىرىپ وتەيىك، ماسەلەن قۇجات راسىمدەۋ، كوممۋنالدىق قىزمەت اقىسىن تولەۋ، سالىقتى تولەۋ، ايىپپۇلدى تولەۋ، ساقتاندىرۋ، سونىمەن قاتار كوپتەگەن قىزمەت تۇرلەرىن ۇيدە نەمەسە كەڭسەدەن شىقپاي-اق تولەۋگە ءار قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ مۇمكىندىگى بار. مۇنداي قىزمەت تۇرلەرى ءار كەز جەتىلدىرىلىپ وتىرادى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا ارنالعان جىل سايىنعى جولداۋىنا سايكەس، جاز مەزگىلىنە قاراي قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا «سيفرلى قازاقستان» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى ىسكە قوسىلادى دەپ شەشىلدى. بۇل جوسپاردى ورىنداۋ ءۇشىن بارلىق جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر. اقپاراتتىق تەحنولوگيالار قارىشتى قاداممەن كەلە جاتقاندا زاماندا IT سالاسىن قارىشتاتىپ داتمىتپاساق، دامىعان، وركەنيەتتى وتىز ەلدىڭ قاتارىنان كورىنۋ ءۇشىن مۇنىڭ بارلىعى وتە قاجەت. سەبەبى، دامىعان، ەكونوميكالىق بولسىن، الەۋمەتتىك نەمەسە مادەني سالا بويىنشا الەم بويىنشا الدىڭعى قاتاردا تۇرعان ەلدەردىڭ بارلىعى دەرلىك اتالمىش سيفرلى جۇيەگە كوشىپ، ونى دامىتىپ، ونەركاسىبىنىڭ قارىشتاپ دامۋىنا، سونىمەن قاتار حالقىنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن جىل ساناپ ءجتىلدىرىلىپ كەلەدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا ارنالعان جىل سايىنعى جولداۋىندا ەلباسى: «ءبىز سيفرلى تەحنولوگيانى قولدانۋ ارقىلى قۇرىلاتىن جاڭا يندۋستريالاردى وركەندەتۋگە ءتيىسءپىز. بۇل – ماڭىزدى كەشەندى مىندەت. ەلدە 3D-پرينتينگ، ونلاين-ساۋدا، ءموبيلدى بانكينگ، سيفرلى قىزمەت كورسەتۋ سەكىلءدى دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ ءىسىندە قولدانىلاتىن جانە باسقا دا پەرسپەكتيۆالى سالالاردى دامىتۋ كەرەك. بۇل يندۋستريالار ءقازىردىڭ وزىندە دامىعان ەلدەردىڭ ەكونوميكالارىنىڭ قۇرىلىمىن وزگەرتىپ، ءداستۇرلى سالالارعا جاڭا ساپا دارىتتى»، - دەپ ناقتى تاپسىرما بەرىپ، ماقساتتى ايقىنداعان ەدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇرعىندارىنىڭ ءومىر ساپاسىن ارتتىرۋ، ءال-اۋقاتىن جاقسارتۋ، سونىمەن بىرگە، ۇلتتىق ەكونوميكانى سيفرلاندىرۋ باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ اياسىندا 2020 جىلعا دەيىن عالامتور قولدانۋشىلاردىڭ سانىن سەكسەن پروسەنتكە دەيىن ارتتىرۋ ماقساتى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ توقسان بەس پايىزىن سيفرلى xابار تاراتۋمەن قامتاماسىز ەتۋ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇرعىندارىنىڭ سيفرلىق ساۋاتتىلىعىن سەكسەن پروسەنتكە دەيىن ارتتىرۋ ماقساتى تۇر. بۇل ءۇشىن 2018 جىلدىڭ وزىندە «سيفرلى قازاقستان» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىند ەكى ءجۇز قىرىق ءتورت راديو مەن تەليەۆيزيالىق ستانسا ءوز جۇمىسىن باستايدى. «سيفرلى قازاقستان» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا ىسكە قوسىلعان راديو مەن تەلەفيزيالىق ستانسا ءوز جوبالارىمەن، ساپالى ونىمدەرىمەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇرعىندارىن قۋانتادى.
«سيفرلى قازاقستان» مەملەكەتتىك باعدارلاما تەك قازاقستانداعى IT سالاسىن عانا ەمەس، قازاقستان قوعامىنداعى باسقا دا كوپتەگەن سالانى جەتىلدىرۋگە، دامىتۋعا ارنالعان. «سيرلى قازاقستان» مەملەكەتتىك باعدارلاما ىشكى جالپى ونىمدەگى IT سالاسىنىڭ ۇلەسىن ەكى جىلدا، ياعني 2020 جىلعا دەيىن بەس پايىزعا دەيىن جەتكىزۋ كۇن تارتىبىندە تۇرعان باستى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. ول جوسپاردا تۇرعان ماسەلە. IT-سەكتورىندا ءجۇز ەلۋ مىڭ جاڭا جۇمىس ورنى اشىلىپ، جۇمىسسىز جۇرگەندەر ءۇشىن تاماشا مۇمكىندىك ەكەنى جاسىرىن ەمەس. ەڭبەك ونىمدىلىگى وتىزجەتى پايىزعا جەتكىزۋ دە جوسپاردابار. قازاقستان رەسپۋبليكاسى حالقىنىڭ سيفرلىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ دا ەڭ باستى ماقسات، مىندەتى تۇرعانىن ايتا كەتكەن ءجون. جوسپارعا سايكەس، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ IT سالاسىنداعى ساۋاتتىلىعىن سەكسەن بەس پايىزعا دەيىن ارتتىرۋ باستى ماقسات. ول مۇراتقا جەتۋ جولىندا كوپتەگەن جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر جانە ول ءوز ناتيجەسىن بەرمەي قويمايدى. سەبەبى ماقساتقا جەتۋ جولىنداعى ساتىلار ناقتى تاپسىرمالارمەن جانە دەدلاينمەن بەكىتىلگەن. ونىڭ ناتيجەسى كورىنىپ تە جاتقانىن اتاپ ءوتۋ كەرەك.
«سيفرلى قازاقستان» مەملەكەتتى باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋدا ءتورت ناقتى باعىت، باعدار بار. ونىڭ ءارقايسىسىنا جەكە-جەكە توقتالىپ وتەيىك. ءبىرىنشى باعىت – قازاقساتنداعى اۋىلداردى قولجەتىمدى ينتەرنەتپەن قامتاماسىز ەتۋ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ترانزيتتىك جاعدايىن جاقسارتۋ. ەندى ەكىنءشى باعىتقا توقتالايىق، ەكىنشى باعىت – ەكونوميكا سەكتورلارىنا، ماسەلەن، كولىك جانە لوگيستيكا سالاسى نەمەسە دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ سالاسى، سونىمەن بىرگە، اۋىل شارۋاشىلىعى جانە ەلەكتروندى ساۋدا سيفرلى تەحنولوگيانى ەنگىزۋ.
ءۇشىنشى باعىت – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ورگاندار جۇمىسىنىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ. ال ءتورءتىنءشى باعىت IT-مامانداردى دايارلاۋعا ارنالعان.
سيفرلى تەحنولوگيانىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇرعىندارىنىڭ جارتىعا جۋىعى تۇراتىن اۋىل تۇرعىندارى ءۇشىن، اۋىل-ايماقتاردا ءوز نانىن تاۋىپ جۇرگەن اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنا دا بەرەرى وتە كوپ ەكەنىن ايتا كەتۋ كەرەك. دۇنيەجۇزىنە تانىمال «Microsoft» كومپانياسىنىڭ قباسشىسى بيلل گەيتس ويلاپ تاپقان «وراكۋل» اتتى كومپيۋتەرلىك باعدارلاما اۋىلشارۋاشىلىعىنا ارنالعان جەرلەردىڭ جاعدايىن ساۋساقپەن سانارلىق قانا ۋاقىت ىشىندە تالداۋ جاساپ، قانداي جاعدايدا ەكەنىن ءدال جەتكىزە الادى. ءدال قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ەگىستىك پەن جايىلىمنىڭ كوبى جەكەنىڭ قولىندا نەمەسە ىسكە اسپاي، ياعني پايدالانىلماي جاتقانى قىنجىلتادى. “سيفرلى قازاقستان» مەملەكەتتىك باعدارلاما اتالعان جەر يەلەرىءنىڭ ءاتى-جونى مەن جەردىڭ قانشا ۋاقىتتان بەرى پايدالانىلماي جاتقانىن ءدال ايتىپ بەرە الادى. بۇل دەگەنىمىز «سيفرلى قازاقستان» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا Microsoft كومپانياسىنىڭ باسشىسى بيلل گەيتستىڭ «وراكۋلى» دا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەڭ قولدانىسقا ەنۋى ابدەن مۇمكىن ەكەنىن ايتا كەتۋ كەرەك.
سيفرلى تەحنولوگيا بۇدان باسقا كوپتەگەن سالالارىندا دا پايدالانىلىپ كەلەدى. ونىڭ ىشىندە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسى، ءبىلىم بەرۋ سالاسىسىندا دا پايدالانىلدى. بيىل، ياعني 2018 جىلى سيفرلى تەحنولوگيانى جەتىلءدىرۋ ءۇشىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ورتا ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە، ياعني مەكتەپتەردە ەلەكتروندى كۇندەلىك قولدانىسقا ەنگىزىلەدى. سونىمەن بىرگە، مۇعالىمدەر ىستەگەن جۇمىستارىنىڭ ەسەبى، جوسپارلارىن بۇرىنعىداي قاعاز جۇزىندە ەمەس، ەندى ەلەكتروندى تۇردە جازىپ، تاپسىرا الادى.
مۇنىڭ ءبارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى حالقىنىڭ داۋلەتتى عۇمىر كەشۋى ماقساتىندا جاسالىپ جاتقان ءىس-شارا ەكەنىن انىق ءبىلۋىمىز كەرەك بەسەنەدەن بەلگىلى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇرعىندارىنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى جاقسارىپ، ەڭسەسى تىكتەگەندە عانا قازاقستان رەسپۋبليكاسى الەمدەگى دامىعان، سونىمەن بىرگە وركەنيەتتى ەلدەردىڭ قاتارىنا ەنە الادى. ياعني الدىڭعى «قاتارلى وتىز ەلدىڭ قاتارىنا ەنە الادى. اتالعان مۇراتقا جەتۋ جولىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءۇشىنشى جاڭعىرۋدى ەڭسەرۋى كەرەك. الداعى ۋاقىتتا زامان كوشىنەن قالىپ قالۋدى قالامايتىن كەز كەلگەن ادام، ونىڭ ىشىندە ءتۇرلى مامان يەلەرى، عالىمدار جانە ستۋدەنتتەر كوممۋنيكاسيالىق بايلانىس، ونىڭ ىشىندە تەلەكوممۋنيكاسيا، ساندىق تەليەۆيزيا، ينتەرنەت، اقپاراتتىق تەحنولوگيالار، ەلەكتروندى ۇكىمەت، ەلەكتروندى ونلاين ساۋدا-ساتتىۇ، ينتەراكتيۆتى جارناما مەن قوعامدىق مەديا سەكتورىنداعى ماڭىزدى تاقىرىپتاردان تىس قالماۋى ءتيىس.
