باتىرلار مەن اقىندار ەلى اتانىپ كەتكەن الماتى وبلىسى جامبىل اۋدانىنداعى ۇزىناعاش اۋىلىنداورىن تەپكەن ۇلتتىق ۇلاننىڭ ازاماتتىق قورعانىس جۇيەسىندەگى باۋىرجان مومىش ۇلى اتىنداعى 28237 اسكەري ءبولىمىنىڭ قۇرىلعانىنا 30 قاراشا كۇنى اتتاي 45 جىل تولادى. جارتى عاسىرعا جۋىق جىلدار بەلەسىندەاسكەري ءبولىمنىڭ ايبىندى قۇتقارۋشىلارى ەلىمىز بەن بايتاق جەرءىمىزدىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جولىندا ايتىپ كەلمەيتىن توتەنشە جاعداي اپاتتارىنىڭ الدىن الۋ مەن ونىڭ سالدارىن جويۋ بويىنشا قاجىرلى تەر توگىپ ەڭبەك ەتىپ كەلەدى.
وتكەنگە كوز جۇگىرتسەك، قۇرىلعانىنان باستاپ كۇنى بۇگىنگە دەيىنگى ۋاقىتتا وزىنە جۇكتەلگەن مىندەتتەردى ابىرويمەن اتقارۋىنىڭ ارقاسىندا اسكەري ءبولىم قازاقستاننىڭ كۇشتىك قۇرىلىمدارى اراسىندا ويىپ تۇرىپ لايىقتى ورىن العاندىعىن، سونداي-اق ەلىمىزدىڭ قاۋىپسىزدىگى جولىنداعى تۇراقتىلىعىنىڭ بىردەن-بىر كەپىلى ەكەندىگىن زور سەنىممەن ايتۋعا بولادى.
تاريح بەتتەرىنە ۇڭىلەر بولساق، كەڭەستىك سوسياليستىك رەسپۋبليكالار وداعى قارۋلى كۇشتەرى باس شتابىنىڭ 1973 جىلعى 1 ساۋىردەگى ديرەكتيۆاسىنىڭ نەگىزىندە 1973 جىلعى 17 مامىردا الماتى وبلىسى جامبىل اۋدانىنداعى ۇزىناعاش اۋىلىندا ورتالىق ازيا ءاسكەري وكرۋگى قولباسشىسىنىڭ اسكەرلەرى مەن جەكە بايلانىس ۆزۆودى بازاسىندا ورتالىق ازيا ءاسكەري وكرۋگىنە قاراستى ازاماتتىق قورعانىس اسكەري ءبولىمى قۇرىلادى جانە1973 جىلعى 29 ساۋىردە سسرو قورعانىس مءينيسترىنىڭ بۇيرىعىمەن 30 قاراشا – 28237 اسكەري ءبولىمىنىڭ قۇرىلعان كۇنى بولىپ بەلگىلەنەءدى. 1973 جىلعى 27 شىلدەدە سسرو قورعانىس ءمينيسترىنىڭ بۇيرىعىمەن اسكەري ءبولىمنىڭ تۇڭعىش كومانديرى بولىپ پودپولكوۆنيك شمال نيكولاي فەدوروۆيچ تاعايىندالدى.
1975 جىلعى 04 ساۋىردە اسكەري بولىمگە جاۋىنگەرلىك قىزىل تۋ تاپسىرىلدى.
1979-1980 جىلدارى جاۋىنگەرلىك دايىندىق ازىرلىگىنەن كورسەتكەن جوعارى كورسەتكىشتەرى ءۇشىن ءبولىم جەكە قۇرامى ورتالىق ازيا اسكەري وكرۋگىنىڭ اۋىسپالى قىزىل تۋىمەن ماراپاتتالادى.
ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعاننان كەيىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءتوتەنشە جاعدايلار ءجونىندەگى كوميتەتءى باسشىلىق قۇرامىنىڭ ۇسىنىسى بويىنشا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 1995 جىلعى 22 جەلتوقسانداعى قاۋلىسىمەن جانە ب.مومىش ۇلى اتىنداعى قايىرىمدىلىق قورىنىڭ قولداۋىمەن اسكەري ءبولىمگە سوۆەت وداعىنىڭ باتىرى، حالىق قاھارمانى، داڭقتى قولباسشى باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ ەسىمى بەرىلدى.
1997 جىلعى 09 شىلدەدە قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارۋلى كۇشتەرى اسكەري بولىمدەرىنىڭ العاشقىلارى بولىپ 28237 اسكەري بولىمىنە جاڭا ۇلگىدەگى كوك ءتۇستى جاۋىنگەرلىك تۋ تاپسىرىلدى.
وتكەن ءداستۇرلى جولدارىنا قاراپ اسكەري ءبولىمنىڭ وزىندىك دەربەس تاريحى بار ەكەندىگىن كورەمىز. اسكەري ءبولىمنىڭ قالىپتاسۋى مەن اياعىنان تىك تۇرۋىنا تاجىريبەلى قۇتقارۋشى ماماندار، بىلىكتى وفيسەرلەرمەن ارىندى ساربازدار ات سالىستى. قۇرىلعان كۇنىنەن باستاپ تاۋەلسىزدىك جىلدار بەلەسىندە ءبولىم جەكە قۇرامى ەرلىكتەر مەن باتىرلىق ۇلگىلەرىنە تولى داڭقتى جاۋىنگەرلىك جولدان ءوتتى. ءتۇرلى اپاتتار مەن تابيعي جانە تەحنوگەندىك سيپاتتاعى توتەنشە جاعدايلاردى جويۋمەن قاتار قۇتقارۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ بويىنشا ءبولىم جەكە قۇرامى رەسپۋبليكامىزدىڭ ءبىرشاما وڭىرلەرىندە قىرۋار جۇمىستار اتقاردى، سونىمەن قاتار رەسپۋبليكا كولەمىندەگى جانە تمد ەلدەرى اراسىندا وتكەن بىرلەسكەن وقۋ-جاتتىعۋلارعا قاتىستى. جۇزدەن اسا اسكەري قىزمەتشىلەر اتقارعان قىزمەتتەرىنە ادالدىعى ءۇشىن ءتۇرلى وردەندەرمەن جانە مەدالدارمەن ماراپاتتالدى. ونىڭ اۋىز تولتىرىپ ايتارلىقءبىرشاماسىنا توقستالساق:
1979 جىلى ءبولىم جەكە قۇرامى مەدەۋ شاتقالىنداعى الاپات ءورتتى اۋىزدىقتاۋعا، 1984 جىلى الماتى وبلىسى، كەگەن اۋدانىنداعى ورمان ءورتىن سوندىرۋگە، 1993 جىلى الماتى قالاسىندا تىرىسقاق ىندەتىن جويۋعا، 1994 جىلى قىزىلوردا وبلىسى، لەنينسك (بايقوڭىر) قالاسىندا قۇتقارۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە، گاز جارىلىسىنان بەس قاباتتى ءۇيدىڭ قيراۋى سالدارىنان قازا تاپقان ادامداردى قۇتقارۋعا، 1997 جىلى بۇرىنعى تالدىقورعان وبلىسى، الاكول اۋدانىنداعى قازاق-قىتاي شەكاراسىندا ءورتتى سوندىرۋگە، 1997 جىلى ءىرى كولەمدەگى توتەنشە جاعدايلار كەزىندەگى تمد كورپۋسىنىڭ كۇشتەرى بىرلەسىپ ارەكەت ەتۋ ءجونىندەگى وقۋ-ادىستەمەلىك جيىندارعا، 1999 جىلى امەريكا قۇراما شتاتى اريزونا شتاتىنداعى قۇتقارۋ قىزمەتىنىڭ قۇتقارۋشىلارىمەن بىرلەسىپ وتكىزىلگەن «ايۆەر-99» حالىقارالىق وقۋ-ادىستەمەلىك جيىندارىنا، 1999 جىلى راكەتا تاسىمالداۋشى «پروتون-3» اپاتىنىڭ زاردابىن جويۋعا، 2003 جىلى جامبىل وبلىسى، ت. رىسقۇلوۆ اۋدانىنداعى قۇلان اۋىلىندا بولعان جەر سىلكىنىسىءنىڭ زارداپتارىن جويۋعا، 2004 جىلى جامبىل وبلىسى، جۋالى اۋدانىندا بولعان قار باسۋدان ادامداردى قۇتقارۋ جۇمىستارىنا، 2007 جىلى جامبىل اۋدانى اكىمىنىڭ ءوتىنىمى نەگىزىندە وتكەن سەلدەن كەيىنگى اقسەڭگىر سۋ قويماسىندا قايتادان جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە، 2010 جىلى الماتى وبلىسى، اقسۋ اۋدانى، قىزىلاعاش ەلدى-مەكەنىندەگى سۋ تاسقىنىنىڭ زاردابىن جويۋ مەن جەرگىلىكتى تۇرعىندارعا كومەك كورسەتۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە، 2011 جىلى ىلە-الاتاۋ تاۋلى بوكتەرىندە وتكەن داۋىلدى جەل سالدارىن جويۋعا، 2012 جىلى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا بولعان سۋ تاسقىنىنىڭ زارداپتارىن جويۋعا، 2013 جىلى جامبىل وبلىسى تالاس اۋدانى قاراتاۋ قالاسىنداعى بولعان داۋىلدىڭ زارداپتارىن جويۋعا بەلسەنە قاتىستى.
اسكەرىمىزدىڭ الەۋەتىن كوتەرۋ ماقساتىندا ەلباسى جارلىعىمەن 2015 جىلدىڭ 21 ساۋىرىندە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق ۇلانى تۋرالى» زاڭ قابىلدانىپ، ىشكى اسكەرگە ۇلتتىق ۇلان مارتەبەسى بەرىلدى. سول جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى توتەنشە جاعدايلار جونىندەگى كوميتەتكە تىكەلەي باعىنىستا بولعان 28237 اسكەري ءبولىمى ىشكى ىستەر مينيسترلىگى ۇلتتىق ۇلانىنىڭ قاراماعىنا ءوتتى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق ۇلانىنىڭ باعىنىسىنا وتكەن اسكەري ءبولىمنىڭ كومانديرى بولىپ نۇرتازين قۋانىش ءاۋشارىپ ۇلى تاعايىندالدى.
جاڭا كۇشتىك قۇرىلىمنىڭ قۇرامىنداعى زاڭ اياسىندا بولىمگە جاڭا ارنايى مىندەتتەر جۇكتەلدى، قىزمەتتىڭ ناقتى تارماقتارى مەن ماقساتتارى ايقىندالدى، اسكەري قۇرىلىمنىڭ مارتەبەسى جوعارىلاتىلدى. جاۋىنگەرلەردىڭ دايارلىقتارىن، كاسىبي بىلىكتىلىكتەرىن جوعارىلاتۋ، تاجىريبەلىك بىلىمدەرىن ارتتىرۋ ارقىلى ۇلاندىق قۇتقارۋشىلارجاڭا كاسىبي داعدىلاردى مەڭگەردى.
قۇقىقتىق ءتارتىپ اسكەرلەرىنىڭ قاتارىنا كىرگەن اسكەري بولىمگە جاۋىنگەرلىك دايىندىق ازىرلىگى ارتىلعان بارلىق قىزمەتتىك-جاۋىنگەرلىك تاپسىرمالاردى ءوز ۋاقىتىندا اتقارۋعا مۇمكىندىك جاسالدى. ۇيىمداستىرۋ جانە تاجىريبەلىك شارالار اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ جاۋىنگەرلىك ازىرلىگىن ارتتىرۋعا، ولاردىڭ ازاماتتارعا، قوعام مەن مەملەكەتكە قىلمىستىق جانە باسقا دا قول سۇعۋشىلىقتاردان تونگەن ءقاۋىپتى دەر كەزىندە ەڭسەرۋگە، سونداي-اق تابيعي، تەحنوگەندى جانە الەۋمەتتىك سيپاتتاعى توتەنشە جاعدايلاردىڭ سالدارىن جويۋ بويىنشا قىزمەتتىك-جاۋىنگەرلىك تاپسىرمالاردى ءموبيلدى تۇردە ورىنداۋ مۇمكىندىكتەرىن ارتتىردى. سونىڭ ءبىر ايعاعى، 2015 جىلى الماتى قالاسى ناۋرىزباي اۋدانىنداعى قارعالى، كامەنكا ەلدى-مەكەندەرىن سۋ باسۋدان تۋىنداعان توتەنشە جاعداي سالدارىن جويۋعا قاتىسىپ، تۇرعىنداردى ءقاۋىپسىز ايماققا كوشىرىپ، اپات العان ورىنداردا زالالسىزداندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋمەن قاتار مەملەكەتتىك اكىمشىلىك مەكەمەلەردىڭ، ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردىڭ اۋلالارى مەن سىرت جايلارىن لايلاردان تازارتتى. ونىمەن قوسا 2016-2018 جىلدارى رەسپۋبليكالىق كولەمدە قۇتقارۋ قىزمەتتەرىمەن وتكىزىلىپ كەلە جاتقان ءتۇرلى «جەر»، «كوكتەم»، «قىس» اتالاتىن قۇتقارۋ وقۋ جاتتىعۋلارىنا قاتىستى. اسىرەسە 2018 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا حالىقارالىق دەڭگەيدە وتكەن «قازقۇتقارۋ-2018» كەشەندى وقۋ-جاتتىعۋلارى كەزىندە ءبولىم جەكە قۇرامى وزدەرىنىڭ بىلىكتىلىگىن تاعى دا ءبىر رەت دالەلدەپ، وزگە مەملەكەتتەردىڭ قۇتقارۋ قىزمەتتەرىنە ۇلگى بولدى.
مىنە، وسىناۋ زاڭعار جولدىڭ بەلەسىنەن سۇرىنبەي وتكەن ءور رۋحتى قولباسشى ب. مومىش ۇلى اتىنداعى 28237 اسكەري بولىمىنە 45 جىل تولدى. 45 جىل بويى باۋىرجاندىق قۇتقارۋشىلار وتان الدىنداعى مىندەتتەرىن اتقارۋدا سەنىمگە سەلكەۋ تۇسىرگەن ەمەس. جىلدار بويىنا ولاردا وتانعا ادالدىق، ونى قورعاۋعا ءارقاشان دايىن بولۋ، جوعارى جاۋىنگەرلىك ازىرلىك، اسكەري انتقا ادالدىق، قىراعىلىق پەن تاباندىلىق، ساتىلماۋشىلىق، جاۋىنگەرلىك شەبەرلىكتى ۇنەمى جەتىلدىرۋ، ءتارتىپ پەن اسكەري دوستىقتى نىعايتۋ سىندى وزىندىك داستۇرلەر قالىپتاستى. ال مىقتى ءاسكەرگە جاۋىنگەرلىك دايارلىقتان بولەك، قايسار رۋحپەن قوساستراتەگيالىق جانە تاكتيكالىق امال-ايلا، تەحنيكالىق ارتىقشىلىق تا ابدەن كەرەك. سوندىقتان دا ايتىپ كەلمەيتىن تابيعات اپاتىنا دۇلەي تويتارىس بەرۋ ءۇشىن بىلەكپەن بىرگە، كاسىبي شەبەرلىك، ءھام جۇرەكتىڭ دە كەرەگى اقيقات. بۇگىندە پودپولكوۆنيك ماقسۇتوۆ دۋلات مۇحامەتقالي ۇلى باسقاراتىن 28237 اسكەري ءبولىمىنىڭباۋىرجانشىلار اتانىپ كەتكەن حاس جاۋىنگەرلەرى بىلەكتىلىگىمەن قاتار جۇرەكتىلىگىمەن دە حالىقتىڭسەنىمىنە كىرىپ، ايتىپ كەلمەيتىن اپاتتىڭ الدىن الۋدا قورعانىنا اينالدى. بۇل ءوز كەزەگىندە وتانىن اناسىنداي سۇيگەن ءاربىر جاۋىنگەرءدىڭ اسكەري انتىنا ادالدىعى، اتقارعان قىزمەتىنىڭ ناتيجەسى. دەمەك، باتىر باۋىرجاننىڭ ونەگەگە تولى ەرلىك ىستەرىن قاشان دا ۇلگى تۇتىپ كەلگەن ۇلاندىق قۇتقارۋشىلار ءۇشىن ءمىنسىز قىزمەت – ابىروي! قاشان دا سولاي بولىپ قالماق!
لەيتەانت ايدوس بايشاعىروۆ، 28237 اسكەري ءبولىمى
پىكىر قالدىرۋ