ءقادىرلى باۋىرلار، سپورتتىق  گيمناستيكادان سوۆەت وداعىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن جاتتىقتىرۋشىسى، 1988 جىلعى سەۋل وليمپياداسىنىڭ 2 دۇركىن جەڭىمپازى، الەمنىڭ بىرنەشە مارتە چەمپيونى ۆالەريي ليۋكيننىڭ  جاتتىقتىرۋشىسى قازاق مامانى ەدىگە جاروۆپەن حابارلاسىپ، ول كىسىنىڭ ءوز قولىمەن جازىلعان حاتىن ساقتاپ وتىرمىز. ەدىگە نۇرماحان ۇلى – حالىقارالىق گيمناستيكا فەدەراسياسى (حگف) تەحنيكالىق كوميتەتىنىڭ مۇشەسى، حگف جانىنداعى جاتتىقتىرۋشىلار اكادەمياسىنىڭ باس ساراپشىسى، كانادا گيمناستيكاسى تاريحىندا وليمپيادا چەمپيونىن  دايىنداعان تۇڭعىش باپكەر. ەدىگە جاروۆ سپورتتىق گيمناستيكادان بىرنەشە جىل كانادا ۇلتتىق قۇراماسىنىڭ باس باپكەرى بولىپ قىزمەت ىستەدى. كاناداعا كوشكەنگە دەيىن فرانسيا گيمناسشىلارىن جاتتىقتىردى. ءقازىر ەدىگە نۇرماحان ۇلى اقش-تا تۇرادى. ەندى الىستاعى اعامىزدىڭ حاتى نەگىزىندە ازىرلەنگەن جازباعا نازار سالىڭىزدار:

«مەن، ەدىگە جاروۆ، قازاقپىن! 1952 جىلى 19 قاڭتاردا الماتى وبلىسىنىڭ نارىنقول اۋىلىندا دۇنيەگە كەلدىم. اكەم نۇرماحان جاروۆ  1930 جىلى نارىنقولدا دۇنيە ەسىگىن اشىپ، 1957 جىلى ومىردەن وزدى. انامنىڭ ءاتى-جونى – نۇري سالاۋات قىزى. اكەم قايتىس بولعان سوڭ الماتىعا، اجەمىزدىڭ قولىنا كوشىپ كەلدىك. انام اكەي ومىردەن وتكەن سوڭ تۇرمىس قۇرعان جوق. ءبىزدىڭ بار اۋىرتپالىعىمىزدى قايىسپاي كوتەرىپ، 2007 جىلى دۇنيەدەن ءوتتى.

   11 جاسىمنان سپورتتىق گيمناستيكامەن شۇعىلداندىم. مەنى گيمناستيكا زالىنا ەرتىپ كەلگەن الەكساندر گەورگييەۆيچ كاليش بولاتىن. شىنى كەرەك، گيمناسشى رەتىندە بيىك بەلەستەرگە جەتە العان جوقپىن. ءبىراق باپكەرىمنەن كوپ نارسە ۇيرەندىم. گيمناستيكانىڭ الىپپەسىن كوكەيگە توقىدىم. ەكىنشى قازاق عارىشكەرى، باتىر باۋىرىمىز تالعات مۇسابايەۆ ءبىزدىڭ توپتا بولدى.

  ... ءالى ەسىمدە، رەسپۋبليكالىق جارىستا جۇقالتاڭ كەلگەن سارى بالا كوزىمە وتتاي باسىلدى. ۆالەرا سول سىندا جەڭىمپاز دا، جۇلدەگەر دە بولعان جوق. ءبىراق  ويلى، وجەت قيمىلىمەن مەنى باۋراپ الدى. ءار جاتتىعۋعا جان-تانىمەن بەرىلىپ، ءمىنسىز اتقارۋعا تىرىسادى. كوزىنە قاراسام، وي تۇنىپ تۇر ەكەن. گيمناستيكاعا بەيىمىن، جىلدامدىعىن، ۇيلەسىمدى قيمىلىن بايقاپ، ىزدەگەنىم وسى بالا دەپ ءتۇيدىم. سودان جارىس بىتكەن سوڭ رەسپۋبليكالىق «سپارتاك» ەرىكتى سپورت قوعامىنىڭ ءتوراعاسى  ءماجيت  ومارعالييەۆقا بارىپ، اقتوبەدە ۆالەرا ليۋكين دەگەن بالا تۇراتىنىن، سول بالادان بولاشاقتا مىقتى گيمناسشى شىعۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتىپ، ءىسساپارعا جىبەرۋىن ءوتىندىم. «بالانىڭ جاسى نەشەدە؟» – دەپ سۇرادى ومارعالييەۆ. «شامامەن 10-11-دە»، – دەدىم. ءماجيت اعا:«وزىڭە سەنسەڭ، ىشكى تۇيسىگىڭ الداماسا، بارىپ قايت»، – دەدى.

  ۇشاقپەن اقتوبەگە كەلىپ، گيمناستيكا زالىن تاۋىپ الدىم. سول كۇنى ۆالەرانىڭ اتا-اناسىمەن كەزدەستىم. بالانىڭ بولاشاعى الماتىدا ەكەنىن، ەگەر ول كىسىلەر رۇقسات بەرسە، ۆالەرانىڭ ءبىزدىڭ ۇيدە تۇراتىنىن، بالانىڭ بار جاۋاپكەرشىلىگى مەنىڭ موينىمدا بولاتىنىن جەتكىزدىم. جۇدىرىقتاي بالانى  جەر تۇبىندەگى  الماتىعا، بەيتانىس  باپكەرگە  جەتەكتەتىپ جىبەرۋ قاي اتا-اناعا وڭاي ءتيسىن. ۇزاق سويلەستىك. مەن العان بەتىمنەن تابانداپ، قايتپاي قويدىم. سول كەزدە نەبارى 25-تە ەكەنمىن، ءبىر وتباسىنىڭ 11 جاستاعى  الپەشتەگەن  بالاسىن  قاسىما  الۋعا قالاي تاۋەكەل ەتتىم، تۇتاس ءبىر وتباسىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن قالاي عانا موينىما الدىم، دەپ كەيدە وزىمە-وزىم سۇراق قويامىن.

 1977 جىلدان باستاپ ۆالەريي ليۋكين ءبىزدىڭ ۇيدە تۇرا باستادى. انام اس-سۋىن ازىرلەپ، كيىم-كەشەگىن جۋىپ بەرەدى. مەكتەپكە ءوزىم الىپ بارامىن، مەكتەپتەن  گيمناستيكا زالىنا بىرگە بارامىز. ۇيگە بىرگە قايتامىز. كۇنىنە 6-7 ساعات تەر توگەمىز. ۆالەرا مەنىڭ جاتتىعۋ جۇيەمە تەز بەيىمدەلدى. جاتتىعۋدىڭ اۋىرلىعىنا مويىعان جوق. تەز كوندىكتى.

  قازاقستان بىرىنشىلىكتەرىندە بىرنەشە مارتە توپ جارعان بىزدەر 1980 جىلى تولياتتيدە  وتكەن  سوۆەت وداعىنىڭ  جاستار چەمپيوناتىنا قاتىستىق. شىنىن ايتۋ كەرەك، بۇل باسەكەگە بايگە الۋ ءۇشىن بارعان جوق ەدىك.    كۇتپەگەن جەردەن ۆالەريي  ليۋكين وداق  چەمپيونى  اتاعىن جەڭىپ الدى. 

   1984 جىلى تاشكەنتتە مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ بۇكىلوداقتىق سپارتاكياداسى ءوتتى.  وسى سپارتاكيادادا رەسەي، ۋكراينا، بەلورۋسسيا، ارمەنيا، گرۋزيا قۇرامالارىن باسىپ وزۋدى ماقسات تۇتتىق. بۇعان دەيىن قازاقستان قۇراماسى بۇل ەلدەردىڭ الدىنا تۇسكەن ەمەس.

   ماڭداي تەرىمىز اقتالىپ، ءبىزدىڭ گيمناسشىلار كوماندالىق جانە جەكەلەي ەسەپتە وداقتىڭ باس بايگەسىن جەڭىپ الدى. ليۋكين سپورت شەبەرلەرى اراسىندا توپ جاردى.

1986 جىلى سوۆەتتىڭ ۇلتتىق قۇراماسىنىڭ وقۋ-جاتتىعۋ جيىنىنا قاتىستىق. وسى جيىن سوڭىندا وداق باس باپكەرى لەونيد اركايەۆ ليۋكينگە كوڭىلى تولعانىن، ءبىراق ۆالەرييدىڭ سىرت كوزگە تىم بالاڭ كورىنەتىنىن ايتتى. شىنىندا  دا، 20 جاستاعى ليۋكين 16-داعى بوزبالا ءتارىزدى ەدى. «كەلەسى جيىنعا ەركىن جاتتىعۋدا ءۇش مارتە سالتو جاساۋدى مەڭگەرىپ كەلىڭدەر»، – دەدى  اركايەۆ. بۇل – وڭاي شارۋا ەمەس ەدى. ءبىزدىڭ باستى قارسىلاسىمىزدىڭ  ءبىرى  قىتايلىقتاردىڭ  وسى جاتتىعۋعا قۇلشىنا كىرىسكەنىن ەستىگەنبىز. كۇن تارتىبىندەگى ەندىگى ماسەلە: حالىقارالىق جارىستا بۇل جاتتىعۋدى كىم ءبىرىنشى ورىندايدى؟ سوۆەت وداعى ما، جۇڭگو ما؟

1987 جىلعى ەۋروپا چەمپيوناتىندا ليۋكين دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ەركىن جاتتىعۋدا ءۇش مارتە سالتونى ءبىرىنشى بولىپ جاساپ، قۇرلىق چەمپيونى اتاندى. بۇل جاتتىعۋ جانە ءبىزدىڭ باسقا دا تىڭ جاڭالىقتارىمىز حالىقارالىق ەرەجەلەر كودەكسىنە «Liukin» ەلەمەنتى بولىپ تىركەلدى. سول چەمپيوناتتا ۆالەريي 5 التىن، 1 كۇمىس، 1 قولا مەدالعا يە بولىپ، ەۋروپانىڭ ءابسوليۋتتى چەمپيونى اتاعىنا قول جەتكىزدى.

987 جىلى ۆالەريي وداق  چەمپيوناتىندا كوپسايىستا جەكە-دارا شىقتى. الەمگە  ايگىلى  دميتريي  بيلوزەرچيەۆ، ۆالەنتين موگيلنىي، يۋريي كوروليەۆ سەكىلدى  مىقتىلار مەنىڭ شاكىرتىمە  جول بەرۋگە  ءماجبۇر بولدى. وسى جەردە  ۆالەرانىڭ  باستى  قارسىلاستارىنا  توقتالا كەتەيىن. دميتريي بيلوزەرچيەۆ  1983،1987 جىلدارداعى، ال يۋريي كوروليەۆ 1981،1985 جىلدارداعى الەمنىڭ ءابسوليۋتتى چەمپيوندارى. ۆالەنتين موگيلنىي دا الەم چەمپيونى.

سول جىلى روتتەردامداعى الەم چەمپيوناتىنا ۆالەريي سوۆەت قۇراماسىنىڭ  كوشباسشىسى  بولىپ  باردى. قوناق ۇيگە ورنالاسقان بويدا ءار ەلدەن كەلگەن جۋرناليستەر ليۋكيندى قورشاپ الدى. سپورتتىق جولىمىزداعى العاشقى الەم چەمپيوناتىنا ناعىز بابىمىزدا كەلگەن ەدىك. ەرتەڭ جارىس دەگەن كۇنى جاتتىعۋ زالىندا ءبىراز تەر توكتىك. جاتتىعۋ سوڭىندا ۆالەرا «سۋكاحارا» ەلەمەنتىن ەكى رەت جاساپ، «ۇستاز، تاعى ءبىر سەكىرسەم قالاي بولادى؟»،- دەدى. قارسى بولعان جوقپىن. «سۋكاحارا» ادىسىمەن سەكىرگەن ۆالەرا دىك ەتىپ تۇسكەن جەرىندە تۇرىپ قالدى. ويىمدا ەشتەڭە جوق، «ۆالەرا نەعىپ تۇرسىڭ، كەشكى اسقا بارايىق»، دەدىم. «جارىسقا قاتىسا الار ما ەكەنمىن»، - دەدى ۆالەرا  بارىنشا  سابىر  ساقتاپ. «ءجۇر، كەتتىك»، - دەدىم ءالى دە ەشتەڭەگە تۇسىنبەي. «جۇرە المايمىن». اياعىنا قاراسام، توبىعى كوز الدىمدا بۇلتيىپ ءىسىپ شىعا كەلدى. ماڭدايعا جازىلعان بەينەتتەن قالاي قاشىپ قۇتىلاسىڭ. روتتەردامداعى الەم چەمپيوناتىندا ليۋكين جاراقاتىنا قاراماي  2  التىن، 1 كۇمىس مەدالدى جەڭىپ الدى.

...سەۋل وليمپياداسىندا ۆالەرييگە بۇيىرعانى - 2 التىن، 2 كۇمىس مەدال.

... 2004 جىلى افينى وليمپياداسىنا كانادا قۇراماسىن باستاپ باردىم. سول باسەكەدە شاكىرتىم كايل شيفەلت ەركىن جاتتىعۋدا وليمپيادا چەمپيونى اتاعىن جەڭىپ الدى. شيفەلتكە دەيىن كانادا تاريحىندا گيمناستيكادان وليمپيادا چەمپيونى بولعان جوق».

قىدىربەك رىسبەك