مەملەكەتتىك دەپارتامەنتتىڭ ەسەبىندە "قازاقستاندا ساياسي قۋدالاۋ، سەنزۋرا، سايتتاردى بۇعاتتاۋ، ءدىني قۋدالاۋ، بەيبىت ميتينگ ۇيىمداستىرۋعا تىيىم، كاسىپوداقتار جۇمىسىن شەكتەۋ، جەمقورلىق سىندى ادام قۇقىقتارى ماسەلەسى بار" جەپ جازىلعان.

دەپارتامەنتتىڭ پايىمداۋىنشا، "قازاقستاندا پرەزيدەنت اكىمشىلىگى ۇكىمەتتى، زاڭ شىعارۋ جانە سوت ورگاندارىن، ايماقتىق جانە جەرگىلىكتى بيلىكتى باقىلاۋىندا ۇستاپ وتىر. ەل كونستيتۋسياسىن وزگەرتۋ ءۇشىن پرەزيدەنتتىڭ كەلىسىمى كەرەك".

مەملەكەتتىك دەپارتامەنت قازاقستاندى ەلدەگى سايلاۋلاردا ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ ەرەجەلەرىن ساقتامايدى دەپ سىنادى.

"2015 جىلى پرەزيدەنت سايلاۋىندا نازاربايەۆ 98 پايىز داۋىسپەن جەڭىسكە جەتتى. ءبىراق سايلاۋ زاڭدارى بۇزىلىپ، شىنايى باسەكە بولمادى. 2017 جىلى ماۋسىمدا سەناتتاعى 16 ورىنعا سايلاۋ ءوتتى. بۇل سايلاۋدى جەرگىلىكتى اكىمدىك وكىلدەرى قاتاڭ باقىلاپ، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ نۇسقاۋلىعىمەن ۇيىمداستىردى" دەپ جازىلعان قۇجاتتا.

مەملەكەت دەپارتامەنت ەسەبىندە قازاقستان قىزمەتىن اسىرا پايدالانعان، پارا العان شەنەۋنىكتەردى تاڭداپ جازالايتىن اتاپ كورسەتكەن.

"قازاقستاندا جەمقورلىق ماسەلەسى ءالى وزەكتى. بيلىكتە، ۇكىمەتتە، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىندا باسشىلىق قىزمەتتە وتىرعاندار جەمقورلىق ىسىنە كەلگەندە جازاسىز كەتەدى" دەپ جازىلعان ەسەپتە.

مەملەكەتتىك دەپارتامەنتتىڭ ەسەبى 46-رەت جاريالاندى. اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتى بۇعان دەيىنگى ەسەپتەرىندە دە قازاقستانداعى ادام قۇقىعى جايىن سىناعان. قازاقستان بيلىگى ول كەزدە مەملەكەتتىك دەپارتامەنت ەسەبىنە قاتىستى رەسمي پىكىر بىلدىرمەگەن.

اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنىڭ الەمدەگى ادام قۇقىعى جاعدايى تۋرالى ەسەبىندە جۇڭگو بيلىگىن ادام قۇقىعىن ورەسكەل بۇزىپ وتىر دەپ سىنادى.

"قىتايدا اۆتوريتارلى بيلىك. ەلدى كوممۋنيستىك پارتيا باسقارادى. كومپارتيا مۇشەلەرى ۇكىمەتتى جانە قاۋىپسىزدىك ورگاندارىن باسقارىپ وتىر. 2018 جىلى جۇڭگو بيلىگى شىڭجاڭ ولكەسىندە مۇسىلماندارعا، سونىڭ ىشىندە – ۇيعىرلار مەن قازاقتارعا قىسىمدى كۇشەيتىپ، ولاردى لاگەرلەرگە قامادى. حالىقارالىق باسىلىمدار، قۇقىق قورعاۋ ۇيىمدارى لاگەرلەردەگى قىسىم تۋرالى ايتسا دا، جۇڭگو بيلىگى لاگەرلەر تەرروريزممەن كۇرەس امالى دەپ سەندىرۋگە تىرىستى. 2018 جىلى شىڭجاڭداعى ادام قۇقىعى جايى قاتتى ناشارلادى" دەپ جازىلعان ەسەپتە.

اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنىڭ ەسەبىندە جۇڭگو بيلىگى تاراپىنان ادامداردى زاڭسىز ۇستاۋ، زاڭسىز ءولتىرۋ وقيعالارى بولعانىن، جۋرناليستەرگە، بلوگەرلەرگە، ادۆوكاتتارعا، جازۋشىلارعا، ديسسيدەنتتەرگە قىسىم جاسالعانى جازىلعان.

"قىتايدا سايتتار بۇعاتتالادى. بەيبىت ميتينگ وتكىزۋگە كەدەرگى كوپ. جۇمىسشىلاردىڭ ەڭبەك قۇقىعى بۇزىلادى. بيلىك تاراپىنان شەتەلدىك ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارعا قىسىم جاسالادى. ەلدە بالا تۋۋدى شەكتەۋ ساياساتى، كۇشتەپ تۇسىك جاساتۋ امالدارى، ادام ساۋداسى بار" دەپ مالىمدەدى مەملەكەتتىك دەپارتامەنت ءوز ەسەبىندە.

اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتى ادام قۇقىعى تۋرالى ەسەبىن 1977 جىلدان بەرى جاريالاپ كەلەدى. 1998 جىلدان باستاپ جۇڭگو بيلىگى دەپارتامەنت ەسەبىنە جاۋاپ رەتىندە اقش-تاعى ادام قۇقىعى جايلى ەسەپ جاريالاپ ءجۇر.

شىڭجاڭ ايماعىنداعى لاگەرلەر جايلى العاش رەت 2017 جىلدىڭ كوكتەمىندە ايتىلا باستاعان. بۇۇ شىڭجاڭداعى "ساياسي تاربيەلەۋ ورتالىقتارىندا" ميلليونعا جۋىق ادام "ەركىنەن تىس" قاماۋدا وتىرعانىن مالىمدەگەن.

جۇڭگو ۇكىمەتى باسىندا بۇل ورتالىقتاردىڭ بارىن جوققا شىعارىپ كەلدى. كەيىن پەكين قىسىمدى "ەكسترەميزمگە قارسى شارا" دەپ مالىمدەدى جانە "قامالعاندار ءتىل ۇيرەنىپ، كاسىپ مەڭگەرىپ شىعاتىنىن" ايتتى. ال قۇقىق قورعاۋشىلار جانە لاگەردە بولعان ازاماتتار بۇل ورتالىقتاردىڭ ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسىنەن گورى تۇرمەگە ۇقسايتىنىن، وندا ازاپ پەن قىسىم بارىن ايتقان.

قىتايدا تۋىستارى قامالعان ازاماتتار الماتىدا بىرنەشە رەت جيىن وتكىزىپ، قىتايداعى جاقىندارىنىڭ جاپپاي قامالىپ جاتقانىن ايتقان. ولار قازاقستان بيلىگىنەن، حالىقارالىق ۇيىمداردان كومەك سۇراعان.

2018 جىلى جەلتوقسان ايىنىڭ سوڭىندا پەكين بىرنەشە ەلدىڭ ەلشىلەرىن شىڭجاڭعا اپارىپ، “ساياسي تاربيەلەۋ ورتالىقتارىن” كورسەتكەن. لاگەرگە بارعانداردىڭ اراسىندا قازاقستان ەلشىلىگىنىڭ قىزمەتكەرى دە بولعان. ول شىڭجاڭداعى ساياسي تاربيەلەۋ ورتالىعىندا "جاعدايدىڭ جاقسى" ەكەنىن ايتقان.

اقپاننىڭ 10-ى كۇنى تۇركيا قىتايدان شىڭجاڭداعى لاگەرلەردى جابۋدى تالاپ ەتىپ، وندا "ميلليونداعان ادام قىسىم كورىپ جاتىر" دەگەن. جۇڭگو تۇركيانىڭ بۇل مالىمدەمەسىن "جالعان ايىپتاۋ" دەپ اتادى.

ۇسىنعان: نازەركە لابيحان