ەلباسى-قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ «ءتورتىنشى ونەركاسىپتىك ريەۆوليۋسيا جاعدايىنداعى دامۋدىڭ جاڭا مۇمكىندىكتەرى» اتتى جولداۋىندا «...بۇگىندە الەمدەگى ءاربىر ونىنشى جۇمىس ورنىن اشىپ وتىرعان سىرتتان كەلۋشىلەر ءتۋريزمى مەن ىشكى تۋريزم كەز كەلگەن ءوڭىر ءۇشىن پەرسپەكتيۆالىق تابىس كوزدەرىنىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى» دەپ اتاپ كورسەتە وتىرىپ، تۋريزم سالاسىن دامىتۋعا ايرىقشا باسىمدىق بەرگەنى بەلگىلى. بۇل تۇرعىدا جامبىل وبلىسىندا اۋىز تولتىرىپ ايتارلىقتاي جۇمىستار اتقارىلۋدا. جاڭا نىساندار بوي كوتەرىپ، جۇرتشىلىقتىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋعىزۋدا. مىنە، ءسانى مەن ساۋلەتى كەلىسكەن سونداي ورىننىڭ ءبىرى - تاراز قالاسىنداعى قايتا جاڭعىرعان «جەڭىس» ساياباعى.

ايتۋ كەرەك، اتالمىش ساياباق ايماق باسشىسى اسقار مىرزاحمەتوۆتىڭ تىڭ يدەيالارى نەگىزىندە از ۋاقىتتىڭ ىشىندە ادام تانىماستاي وزگەرىپ شىعا كەلدى. 15 گەكتارلىق ساياباق اۋماعىنداعى «ەرلىك» مەموريالدى كەشەنىنىڭ نىساندارى كوزدىڭ جاۋىن الادى. وبلىستىق دراما تەاتردىڭ الدىنان كوشىرىلىپ اكەلىنگەن باتىر باۋىرجاننىڭ ەڭسەلى ەسكەرتكىشى ناعىز ءوز ورنىن ەندى تاپتى دەۋگە بولادى. ەسكەرتكىشتىڭ قوس قاپتالىندا جامبىل جەرىنەن شىققان 48 كەڭەس وداعى باتىرىنىڭ «التىن جۇلدىزى» جارقىراپ تۇرسا، الدىنداعى «ماڭگىلىك الاۋ» ەرلىك پەن ورلىكتىڭ وشپەس رۋحىن اسقاقتاتىپ، ۇرپاق ساناسىنا «داڭق» دەگەن دانا ۇعىمدى ۇقتىرىپ تۇرعانداي. باتىر باۋىرجان مومىش ۇلى مەن 48 باتىردىڭ ارتىندا 105 مىڭعا جۋىق جاۋىنگەردىڭ ەسىمى قاشاپ جازىلعان ءمارماردان سوعىلعان «داڭق» مەموريالى دا بۇگىنگى بۋىننىڭ ءوز اتاسىن ىزدەپ، ۇزاق كىدىرەتىن ورنى بولىپ تۇر. ال كەشەنگە كىرەتىن باس قاقپانىڭ ەنى 13، بيىكتىگى 8 مەتردى قۇراپ، الىستان كوز تارتىپ مەنۇندالايدى.

مۇندا جاقۇتقا بەرگىسىز جادىگەرلەر كوپ-اق. اسىرەسە، ارىرەكتەگى 5 ارتيللەريالىق زەڭبىرەك پەن قاز-قاتار ساپ تۇزەگەن 7 اۋىر اسكەري تەحنيكا دا كەشەننىڭ ءمانى مەن ءسانىن كىرگىزىپ-اق تۇر.

ساياباقتاعى ايرىقشا اتاپ وتەتىن جاڭالىقتىڭ ءبىرى – چەرنوبل اپاتىنىڭ زاردابىن جويۋعا جۇمىلدىرىلعان سولداتتار مەن اۋعان سوعىسىندا قازا تاپقان، جات جەردەگى وسى سوعىستىڭ بەل ورتاسىندا بولعان جەرلەستەرىمىزگە ارناپ قويىلعان ەسكەرتكىش كومپوزياسى. جالپى، 10 جىلعا سوزىلعان اۋعان جەرىندەگى سوعىسقا ەلىمىزدەن 22 مىڭ سارباز قاتىسسا، ولاردىڭ 2 مىڭى جامبىلدىقتار ەكەن. سول قاتاردا 105 جامبىلدىق  «قىزىل جۇلدىز» وردەنىمەن ماراپاتتالىپ، 1292 ادام كەۋدەسىنە ارنايى مەدال تاعىپتى. ال اۋعاندا اتوي سالعان داڭقتى جەرلەسىمىز باقىتجان ەرتايەۆقا كەيىن حالىق قاھارمانى اتاعى بەرىلدى.

چەرنوبل اپاتىنىڭ زاردابىمەن كۇرەسكەن جامبىلدىقتارعا دا «جەڭىس» ساياباعىنان ورىن بۇيىرىپتى. قالا حالقىنىڭ تاعدىرى عانا ەمەس، ادامزات ءۇشىن اسا ماڭىزدى ميسسيامەن اپاتقا ۇشىراعان ەلەكتر ستانسياسىنىڭ اۋماعىنا كىرىپ، ولىمگە باس تىككەن 32 مىڭ قازاقستاندىقتىڭ 1500-گە جۋىعى جامبىلدىقتار.  

جاڭعىرعان «جەڭىس» ساياباعى بىلتىرعى مامىر ايىندا اشىلعانىمەن، ونىڭ كەيىنگى بولىكتەرىنىڭ قۇرىلىسى كەزەڭ-كەزەڭىمەن ىسكە اسىرىلۋدا. ەكىنشى كەزەڭمەن جۇزەگە اسقان ءۇشبۇلاق كانالىنىڭ جاعالاۋى بىلتىر تاراز قالاسىنىڭ كۇنىندە پايدالانۋعا بەرىلدى. كانال ەنى كەڭەيتىلىپ، سۋعا تولتىرىلىپ، شاعىن قايىقتار مەن جيىرماعا جۋىق كاتاماران دەمالۋشىلارعا قىزمەت ەتىپ ءجۇر. ال سۋعا جىبەرىلگەن مىڭداعان بالىق پەن اققۋ، ۇيرەكتەر دە جاعالاۋعا تابيعي رەڭك بەرىپ تۇر.

سونىمەن قاتار  سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانعاندار ءۇشىن دە جاعالاۋدا بار جاعداي جاسالعان. بۇگىندە ۆەلوجولاق پەن سپورتتىق جاتتىعۋ جانە بالالار الاڭشالارى ءوز ميسسياسىن ورىنداپ تۇر. سونداي-اق، ساياباق قۇرىلىسىنىڭ ءۇشىنشى كەزەڭى نىساندارىنىڭ باستىسى سانالاتىن داڭق زالى الىستان كوز تارتادى.

تاعى ءبىر ايتا كەتەرلىگى، جاڭعىرعان ساياباق جاڭا كوشەتتەرمەن تولىعۋدا. ماسەلەن، بىلتىر «جاسىل ەل-تاراز» ج ش س ساياباق اۋماعىنا جەر بەتىندەگى ەڭ جىلدام وسەتىن 122 ءتۇپ پاۆلوۆنيا اعاشىن وتىرعىزدى. مۇنىڭ ءبارى دە كەلىستى مەكەننىڭ كوركىن اشىپ، ءسانىن كىرگىزە تۇسۋدە. سوندىقتان دا بولار، ساياباقتا سەيىل قۇراتىن تارازدىقتار مەن قالا قوناقتارىنىڭ كۇن وتكەن سايىن ارتىپ كەلەدى.

باقىت جالعاس