Marqumnyń kezinde Elbasynyń 60 jyldyq týǵan kúnine arnalǵan aq saraıdaǵy dastarqanyna arnaýly shaqyrylyp án salýynyń ózi, Ermurat Zeıiphanulynyń erte kúnderde-aq qazaq eline mashhur bola bastaǵanynan derek berse kerek. Mine osy Elbasynyń týǵan kúnin toılap otyrǵan bas qosýynda, kóptiń kóńilin ózine erekshe burǵan seri jigitke Almaty qalasynyń sol kezdegi ákimi Hrapýnov jezdesi, kóp uzatpaı qala tórinen bir páterdiń kiltin de ustatty. Al, onyń qazaq elindegi syılas bolǵan, qımas bolǵan aqyn-jazýshy, ákter-kompozıtor sekildi óner adamdaryn bul arada sanap shyǵýdyń ózi múmkin emes. Óıtkeni, marqumdy aqtyq saparǵa attandyryp salatyn kúngi, Qazaqstan jazýshylar odaǵy ǵımaratynyń aldyna súıekpen qoshtasý úshin jınalǵan halyqtyń kóp bolǵanyn, oqyrmandarymyz ǵalamtor betterinen kórgen de bolar. Osynyń bári Erekeńniń Almatydaǵy eldiń ortasynda qadyr-qymbatynyń qanshalyq bolǵanyn túsindirip bergendeı. Ásirese, qaraly saltta sóz alǵan Qazaqstannyń halyq jazýshysy Qabdesh Jumadilovtiń: «ol jaqqa sonshama nege asyqtyń baýyrym-aı, bul jaqta da adamdy jazym etetin dárigerler kóp edi ǵoı» dep, ánsheıinde aspan qulasa da yqpaıtyn tózimi berik tulǵanyń, eki ıyǵy selkildep kóz jasyna erik bergeni, kez kelgen kisiniń kóńilin bosatady. Jalpy azamattyq tulǵasy jaǵynan Erekeń kóp elden oqshaýlanyp kózge túsetin, óz ortasynan bıiktep bara jatqan bólekshe tulǵa edi. Shynymenen-aq tolysyp, tolyp, ónerdegi jemisiniń pisken shyrynyn eline endi usynar sátke kelgende, qazaqtyń qyl qobyzyndaı zar kúıin endi tapqan Erekeń úzilip ketti. Munyń ózi jalpy qazaq ónerin qara jalyn óksikke qaltyrdy. Óıtkeni, mundaı myqty myrysh talantty shyńdap, tárbıelep jetildirý bir ult úshin de, bir qoǵam úshin de ońaı sharýa emes. Óıtkeni, ol qotandaǵy qoıshy men kóshedegi etikshi emes. Óner ólkesinde sırek kezdesetin gaýhar edi. Senbeseńiz ánderin tyńdap kórińiz! 80 áni bar. Halyq arasynda mashhur bolyp úlgergeni mine osynyń men bilsem 8-i ǵana. Olaı bolsa Ermurattiń keni tolyq ashylyp bolǵan joq. Sondyqtan, ol -bolashaqtyń adamy. !
******
Almatyǵa baryp alty aı ýaqyt ótken soń-aq, dosym Aýyt Muqıbekuly ekeýimiz bir-birimizge baǵjańdap qarasa bastadyq. Jumys joq, qolymyzdan keletini erteden keshke deıin esinep óleń jazý. «Bizdiń aqynymyz bes óleń jazdy», «bizdiń aqynymyz alty óleń jazdy» deıtin aǵalarymyzdyń áriptestik ázilderi de aıtyla bastady. Nómiri 1-aqyn, 2-aqyn bolyp sapqa da tizile bastadyq. Ne syn aıtasyń! Eki jigittiń eki úıde dóńbekteı bolyp dóńkıip jata berýiniń ózi qaı bir kózge súıkimdi bolyp kórinedi deısiń. Árıne, sondaǵy bizderge alty aı tórin syılaǵan aǵa-jeńgelerimizge artar ókpelerimiz joq, shynyn qýǵanda bul tirshilik nómiri 1 , 2 aqynnyń ózin jalyqtyra bastady da, ekeýimiz aqyldasyp aldymen jatqan úılerimizge bildirmeı jataqhana izdemek boldyq. Meniń esime mine osy kezde eń aldymen marqum Ermurat Zeıiphanuly tústi. Buıymtaıymdy estı salyp, ekilenbesten kómek qolyn sozýǵa daıar ekenin bildirdi. Sóıtip, Erekeń meni Almatynyń Tatarka (razvelka) atalatyn jerinde ornalasqan «Almaty oblystyq mamandar kasibin damytý ınstıtýtynyń» dırektory Tursynbek Maımoldaevtyń keńsesine ertip bardy. Baımoldaevpen batyryń bal jalasady eken. Eki qaıyrymǵa kelgen joq Aýyt ekeýimizge aıyna myń teńgelik (halyq aqshasynda 40 ıýan) jambas aqymen bir jataqtyń kiltin ustatty. Keshinde kerek deseńiz ınstıtýt dırektri Ermuratqa arnap óz otbasynda kádimgideı keremet dastarqan jaıdy. Qonalqa surap kelgen músápir keıpimdi umytyp, Erekeńniń abyroıynyń arqasynda Almatylyq dókeıdiń keń tórinde kerilip otyryp óleń oqyǵanym áli esimde. Sonymen Aýpań ekeýimiz aǵamyzdy jasaǵan jaqsylyǵynyń qarymjysy úshin óziniń alyp bergen jataǵynda kútpek bolyp kelisip, ázirlenip júrdik. Kezenip júrgen sátti kúnder de jetti. Marqum bizdiń kóterem kúıimizdi túsinse kerek, jataqhanamyzǵa jalǵyz keldi. Omdap-domdap degendeı eki erkek ózimizshe ústel jasap, artynan tórkini izdep kelgen erke kelindeı ókpemizge jel bitip jelpinip qaldyq. Aǵamyzdyń kóńili bul kúni kóterińki kórindi, úsheý ara orystyń uzyn moıyn vodtkasyn ortaǵa alyp otyrystyń otyn tutattyq ta jiberdik. Aýpań ekeýimizdiń Almatyǵa kelgeli beri qalyńdaı bastaǵan qoıyn dápterimiz taǵy da jel paradaı paraqtala bastady.
Bir kezde sapan salyp otyryp eki baýyry Erekeńdi baıqamappyz, marqumnyń basy salbyrap keýdesine túsip ketipti. Eki kózi tabanymyzdyń astyndaǵy taǵanda. Bar nazary álde qaıda bul ortadan qus bolyp ushyp ketken. Tyna qaldyq. Kópke deıin osylaıdan-osylaı únsiz otyrdy. Bir kezde baryp basyn jerden kóterdi. Kóz janary qaımaqshyp jasqa tolyp ketipti: .
_ myna syrmaq kimdiki?-dedi marqum eki ıyǵyn kótere kúrsinip.
_ meniki,-dedim, mindi bolǵan balasha mińgirlep.
_ sender analaryń aldylaryńda tiri júrgen soń qadyryn bilmeısińderǴoı...,-dep kirpigin qaǵyp jibergen edi, kóz jıeginen domalaǵan jas tamshylary betin aıǵyzdap bara jatty. Aýyt ekeýimiz ne bolyp qalǵanyn ańǵara almaı ańyrdyq ta qaldyq.
_ myna syrmaqqa qarańdarshy,-dep bastady sózin: _ baıqus anamyzdyń qanshalyq júrek qany men kóz maıy jatyr munda?! Ony sender ulyqtaýdyń ornyna tabandaryńnyń astyna tastapsyńdar. Meniń tórimde marqum sheshemniń osyndaı bir kózi tursa ǵoı, shirkin! Aıaýly anashym tiri otyrǵandaı qýanatyn edim,-dedi eki ıyǵy búlkildep. Aǵamyzdyń kóńilin buzyp, aýyldaǵy keıýana anasyn esine túsirgen, aıaǵymyzdyń astynda jatqan meniń syrmaǵym ekenin sonda ǵana baryp bir-aq bildim. Eldiń bári meniń Syraıyl (Syraıyl Ysqaq uly) muǵalimim sekildi bir bólmeli jataǵyna úsh birdeı súıretpe istetetin (esik pen tórge deıin, tereze jaq samaldyq ta, syrtqy zalda) pysyp ketken pysyq jigit bola berýi qıyn ǵoı. Ásirese, qudaı ózi qalap turyp bir toǵaıda jolyqtyrǵandaı Aýyt ta, men de baryp turǵan maýbas jalqaýmyz. Erekeń aıtsa aıtqandaı eki tósek ortasyna anamnyń ábzeldep otyryp oıyp, jórgemdegen ádemi syrmaǵyn tósenish retinde tastaı salyp, aıaq kıimimizben týlaqtaı taptap júre beretin edik. Seriniń jany soǵan kúıip otyrypty. !?.
Maqalanyń bastaýyn myna siltemeden oqı alasyzdar: http://qamshy.kz/?p=8021
(Jalǵasy bar)
Bilisbek Ábdirazaq
Tóte jazýdan aýdaryp daıyndaǵan: Qýanáli Almasbekuly
“Qamshy” silteıdi
