1990  jyldary el egemendiginiń  eleń-alańynda  atamekenine shetelden top jaryp kóship kelgen birshoǵyr zıaly qaýymnyń otanymyzdyń mádenıeti men ónerine, ǵylymy men bilimine qazaqy boıaý, árli reń ákelip, alashtyń búlkildegen tamyryna  býyrqanǵan  ystyq qan bop quıylǵany belgili. Sondaı dúbirli toptyń ishindegi dúldúli de, bulbuly da nebári 45 jasynda ótken jyly dúnıeden ozǵan daýylpaz daryn, ánshi, kompozıtor, jazýshy, akter, armıa maıory Ermurat Zeıiphanuly desek  oqyrman da, tyńdarman da bas ızep quptar dep oılaımyz.

Bálkim bul Ermurat Zeıiphanulynyń bir basyna barsha óner toǵysqan kesek azamattyq kelbetine baılanysty shyǵar, bálkim ony baýlyǵan teatr qaıratkeri Káýken Kenjetaev, profesor Esim Segizbaev, jazýshy Ákim Tarazı sekildi sańlaqtardyń taza bulaqtyń kózin tap basyp asha bilý sheberligine baılanysty bolar, múmkin atajurttyń   topyraǵyna saǵynyshpen sebilgen qunarly dánniń qaýlap, qaýyrt ósip symbat túzeýinen bolǵan sándi qubylys shyǵar.  Ermurat Zeıiphan óner ólkesine erte kelip,  erte ketken, artyna sulý da munarly iz qaldyrǵan qadirli beıne bolyp jurt kókeıine qalyp qoıdy. Ol 1991 jyly T.Júrgenov atyndaǵy Teatr jáne óner ınstıtýtyna mýzykalyq drama akteri mamandyǵy boıynsha qabyldanyp, úzdik bitirdi.  Káýken Kenjetaev, Shora Úmbetálıeva, Tórtaı Aıtqojanov, Esmuhan Obaev, Gúlnar Beısenǵalıeva sekildi birtýar óner tarlandarynyń aıaly alaqanynyń ystyq tabyn sezdi, saıaly shýaǵyna shomyldy, balaýsa 21 jasynda arǵy bette «Jaılaýym» degen lırıkalyq ánimen kompozıtor retinde tanylǵan ol kúrdeli de aqsúıek óner operanyń tabıǵatyna mashyqtanyp Abaı atyndaǵy Opera jáne balet teatrynda klasıkalyq  kúrdeli rólderdi somdaı bildi. «Jaılaýym» áninen bastaý alyp búginderi qazaq patrıotızminiń bas áýenine aınalǵan «Kók týdyń jelbiregeni» ánine deıin 80-nen astam mýzykalyq týyndy  jazǵan Ermurat Zeıiphannyń   ónernamalyq qoltańbasy arnaıy zertteýdi qajet etedi.  Onyń búginderi 60-tan astam áni notaǵa túsirilse, sonyń 50-den astamy el arasynda oryndalyp júrgeni belgili. Ermurat Zeıiphan ániniń negizgi taqyryby otanshyldyq, atajurtqa degen saǵynysh, týǵan jerge degen qurmet pen móldir mahabbat deýge bolady. J.Elebekov atyndaǵy respýblıkalyq estrada jáne sırk kolejiniń dırektorynyń tárbıe isteri jónindegi  orynbasary, konsertmeıster  Zýfar Arzıev bul týraly: «Dosym Ermurat Zeıiphannyń 1995 jyly  «Ǵalymdar úıinde» ótken «Han táńiriniń qasqaldaǵy» degen  avtorlyq keshine qatysqanymdy búginge deıin maqtan etem. Osy kesh óner álemine jańa daryn kelgenin zıaly qaýymǵa dáleldep berdi. Ermurat Zeıiphan ánderi halyqtyq lırıkalyq án men klasıkalyq ballada, romans aralyǵynan týǵan erekshe mýzykalyq-fılosofıalyq túr deýge bolady. Onyń jan dúnıesiniń móldirligi, salmaqty syrbaz minezi, barıton qońyr daýysy  azamattyq ajaryna qup jarasyp turatyn. Áriptesi Tileýbek Qojan    ekeýi egiz serilerdeı sahnaǵa shyqqanda «Aǵaıyndy Abdýllınder» sekildi óner ólkesine qýatty lep kelgeni baıqalatyn. Ermurat Zeıiphan  shyǵys pen batystyń teatr ónerin boıyna darytqan sırek kezdesetin qubylys edi», – dep  eske alady.

Ermurat Zeıiphandy ádebıet álemine jetelep ákelip, batasyn bergen ustazy, kórnekti jazýshy Ákim Tarazı: «Ermurat Zeıiphan ádebıetke birden poves jazyp kelgen qarymdy qalam ıesi edi. Onyń «Kóne qorym», «Shanhaı kóshesindegi Danko», «Sybyzǵy saryny» sekildi kóptegen áńgimeleri sol kezdegi «Juldyz», «Aq jelken» sekildi jýrnaldarda jarıalanyp, oqyrmandy eleń etkizgen edi. T.Júrgenov atyndaǵy teatr jáne kıno ınstıtýtynda  meniń ustahanamda oqyp júrgende  onyń bir top óleńi «Jas Alashta» jarıalandy. Óleńderindegi erkindik, shtampyǵa baǵynbaý, názik sezim, basqa bireýge eliktemeýshilik, ulttyq boıaý meni rıza etti. Osy toptamany biz bir dáriste arnaıy talqyladyq. Onyń shyǵarmashylyq jáne azamattyq negizgi muraty, bas taqyryby – otandy súıý. Sol sebepten de ánin tyńdasań da, óleńin  oqysań da, áńgimelerine nazar aýdarsań da onyń tulpar júreginiń dúrsili estiledi. Qanshama kompozıtorlarymyz azattyqty jyrlady jıyrma jyl ishinde, biraq Ermurat Zeıiphannyń «Kók týdyń jelbiregeni» shynaıy halyqtyq týyndy boldy.  Bul – onyń bir qyry ǵana. Ol móldir hrýstaldaı  jarqyrap ári syńǵyrlap turǵan asa tunyq daryn ıesi edi», – dep shákirtine degen aǵalyq lebizin bildiredi.

Ermurat Zeıiphannyń shyǵarmashylyǵy týraly onyń kózi tirisinde-aq Á.Tarazı, Q.Jumadilov, J.Ahmadı, J.Bódeshuly, A.Álim, Iran Ǵaıyp sekildi aqyn-jazýshylar oń pikir bildiripti.  «Han Táńirdiń qasqaldaǵy» degen alǵashqy keshtigin ótkizýge bas demeýshi ardaqty aǵasy Ulyqbek Esdáýlet bolsa, alǵashqy júldesi «Úkili dombyra» fesıtvaliniń laýreatyn alýǵa aqyn Israıl Saparbaı qol ushyn beripti, aǵasy Muhtar Maǵaýın «seri inim» dep erkeletse,  apaıy Maǵıra Qojahmetova «Aqjelken»  jýrnalyna jazǵandaryn súıinshilep jarıa etipti. Ermurat Zeıiphannyń jaqsylardan kórgen jaqsylyǵyn nemese onyń basqalarǵa  kórsetken jaqsylyqtaryn sanamalap taýysa almaspyz, sirá.  «Jaqsy  aı men kúndeı, barshaǵa birdeı» deıdi mundaıda.  Ol rasynda «Hantáńiriniń qasqaldaǵy edi». Sol qasqaldaq sabaǵynan erte úzildi. Qyraý shalmaı, kúz kelmeı-aq...

Aqedil Toıshanuly,

aqyn, fılologıa ǵylymdarynyń kandıdaty.