QR Prezıdenti N.Á.Nazarbaev 2015 jyly 30 qarashadaǵy halyqqa arnaǵan Joldaýynda «Bul – táýelsizdikti nyǵaıtý jolyndaǵy ólsheýsiz eńbegimizdiń shırek ǵasyrlyq belesin qorytyndylaıtyn mereıli sát» dep kórsetkendeı, 2016 jyl – Máńgilik el bolýǵa bekingen memleketimizdiń búgini men bolashaǵy týraly oı tolǵaıtyn elimizdiń esepti jyly. Shırek ǵasyrǵa jýyq ýaqyt aralyǵynda táýelsiz elimiz turaqty damý jolyna túsip, bıik belesterdi baǵyndyrdy. Memleket basshysynyń eldi damytýdaǵy strategıalyq baǵdarlamalary negizinde álemdegi básekege qabiletti 50 eldiń qataryna endi. Alǵashqy jyldarda ekonomıka men áleýmettik ómirde oryn alǵan qıyndyqtarǵa qarap bizdiń eldigimizge kúmándanǵan jandar da tabyldy. Degenmen, QR Tuńǵysh Prezıdenti-Elbasy N.Á.Nazarbaevtyń syndarly saıasaty nátıjesinde memleketimiz bolashaǵy baıandy el retinde jetekshi memleketter arasyndaǵy óz bet-beınesin aıshyqtady. Eń bastysy Qazaq eliniń shekarasy aıqyndalyp, ol Reseı, Qytaı, Ózbek eli Parlamentinde tıisti ratıfıkasıadan ótti, zańdy qujatqa aınaldy. Shekara delımatasıa, demarkasıa jasalyp, eshkim qol suǵa almaıtyndaı zańmen kómkerildi. Ótkenimizdi túgendemeı, bolashaqqa baǵdar jasaı almaımyz. Búgingi  azattyqtyń aq tańyna jetken jolymyzdyń aıshyǵyn aıqyndap, joǵymyzdy túgendep, barymyzdy taǵy bir márte saralaý damýdyń jańa kezeńine ótýge,  eń bastysy  «Máńgilik el» retinde tarıhtyń zamanaýı jańa kelbetin qalyptastyrýǵa múmkindik beredi. Osy maqsatta jáne Qazaqstan tarıhynyń ózekti máselelerin «Máńgilik el» jalpyulttyq ıdeıasynyń aıasynda zerdeleý, Táýelsizdigimizdi shyńdaǵan shırek ǵasyr, 25 jyl aralyǵyndaǵy tabystardy túıindeý, QR Prezıdenti N.Á.Nazarbaevtyń Qazaqstan memleketin qurý men nyǵaıtýdaǵy rólin aıshyqtaý maqsatynda búgin Qazaq memlekettik qyzdar pedagogıkalyq ýnıversıtetinde «Táýelsiz Qazaqstannyń áleýmettik-ekonomıkalyq, saıası damýy men álemdik qoǵamdastyqtaǵy róli» atty halyqaralyq ǵylymı-praktıkalyq konferensıa ótti.

QR Táýelsizdiginiń 25 jyldyǵyna arnalǵan alqaly basqosýǵa respýblıkaǵa tanymal tulǵalar, qoǵam qaıratkerleri, JOO rektorlary, Almaty qalasy ákimdiginiń ókilderi, otandyq jáne sheteldik saıasattanýshy, áleýmettanýshy, tarıhshy ǵalymdar men Qyzdar ýnıversıtetiniń oqytýshy-professorlar quramy qatysty.

Halyqaralyq konferensıa barysynda Qazaqstannyń táýelsizdikke qol jetkizý men damý joly, tolaǵaı tabystary, saıası turaqtylyq pen qoǵamdyq kelisimniń mańyzdylyǵy, egemen elimizdiń áleýmettik-ekonomıkalyq, saıası jaǵdaılary men ony baıandy etýdiń basty máseleleri, táýelsiz Qazaqstannyń búgingi álemdik qaýymdastyqtaǵy orny, jańa qazaqstandyq patrıotızm men ulttyq ıdeologıanyń qalyptasýyndaǵy Elbasynyń róli men eren eńbegi, otandyq tarıh ǵylymyndaǵy ózekti máseleler men Táýelsiz Qazaqstannyń tarıhı tamyrynyń zerdelenýi men zerttelýindegi jańashyl ádisteri jan-jaqty talqylanyp, taldandy.

Konferensıany ashqan Qyzdar ýnıversıtetiniń rektory Dınar Nóketaeva: «Keń baıtaq Qazaqstan – ata-babamyz qazaqtyń ejelgi mekeni, jeruıyq qonysy, ulan-ǵaıyr dalasy, jazıra jaquty, jer jánnaty. Kıeli atamekenniń qasıetti topyraǵynda ultymyzdyń kindigi kesilgenimen qanshama jyl bodandyqtyń ezgisinde ezildik, kúrestik, qasqaıa qarsy turdyq, qanshama bozdaqtarymyz jan tásilim etti. San jyldar boıy egemendik armanymen qundaqtalǵan osy ata-baba armanyna 1991 jyly 16 jeltoqsanda qol jetkizip, aıdaı álemge atymyzdy máshhúr ettik. Búgin Alataýdaı armanymyzǵa, muhıttaı jaıylǵan aıdyndy oryndalǵan tilegimizge jetkenimizge attaı 25 jyl. Al qaryshtap damyǵan Qazaqstan osy jolda neni bastan keshirmedi?! Táýelsizdik – halqymyzdyń bostandyqqa umtylǵan qaısar rýhynyń jemisti jeńisi. Úsh júz alpys bes kúndegi eń qasterli data. El Táýelsizdigin jahanǵa jarıa etken sátten bastap derbes memleket retinde bizdi álem tóbesine kótere bastaǵany aqıqat. Qadirmendi qaýym! «Biz «Qazaqstan-2050» Strategıasynyń uly maqsattaryna umtyldyq. Álemniń eń damyǵan 30 memleketiniń qataryna qosylýǵa qadam bastyq. Oǵan bizdi adastyrmaı aparatyn jalǵyz ǵana jaryq juldyzymyz – Temirqazyǵymyz bar. Ol – táýbe qylatyn, táý etetin bizdiń uly Táýelsizdigimiz» dep Elbasy aıtqandaı egemendigimiz elimen birge jasaı beretini daýsyz! Álem beıbitshiliginiń Jánnaty – «Máńgilik El» Qazaqstan gúldene bersin!», dep atap ótip, barsha qaýymdy elimizdiń eń ulyq merekesi – Táýelsizdiktiń 25 jyldyq mereıtoıymen quttyqtady.

Odan ári sóz alyp, «Zamana syny» degen taqyrypta úlken baıandama jasaǵan M.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń dırektory Ýalıhan Qalıjan: «Dóńgelengen dúnıe shyr aınalyp tur. Biraq endi kez-kelgen elge barǵanda aıaǵyńdy nyq basyp, sol eldiń shekarasynan jaltaqtamaı ary ótesiń, beri ótesiń. Óıtkeni sen qazaq eliniń ókilisiń, Qazaqstan azamatysyń! Tóbeńde jelbiregen kók týyń bar, júregińniń tusynda boıyńdy qýattandyratyn Ánuranyń bar, aty jahanǵa tanymal Elbasyń bar. Sondyqtanda baıaǵydaı Keńester Odaǵynyń «orysy» emes, qazaqpyn dep jaltaqtamaı, esiktegi basyń tórge shyqqanyna mán de bermeı, shalqaqtaı júresiń, erkin kúlesiń. Óıtkeni sen táýelsiz eldiń týmasysyń, egemen eldiń azamatysyń. Iá, osyndaı zamandy ata-babalarymyz armandaǵany qashan! «Er etikpenen sý keshti, at aýyzdyqpen sý ishti». Er «eńký-eńký jer shaldy, qoramsaǵyna qol saldy, bir salǵanda mol saldy», osyn-aý keń jazıra qazaq dalasynda qazaq memleketin qurý úshin, jan alysyp, jan beristi. Kúndiz kóz ilmedi, túnde bel sheship tósekke jatpady, sondaǵy Táýelsizdik edi sengeni.

Ǵasyrlar toǵysyp, zaman almasyp jatty. Ózgermegen bir-aq nárse! Ol egemen el bolam degen qazaqtyń armany edi. «Elim-aı-lap» zarlady, qyzyl qyrǵan kezinde 4 mıllıon qazaqty ashtyq jalmady. 48 myń ultyn súıgen Alash oǵlandary men qyzdary atyldy, jer aýdaryldy, elinen, ana tilinen aıryldy. Biraq sanadaǵy  sáýle óshpedi. 1986-dyń jeltoqsanynda Almatynyń qaq tórinde, Alataýdyń eteginde qazaqtyń ul-qyzy taǵy da qyzyl qandy qyrǵynǵa ushyrady. Endi qazaq qyzy kúń bola almaıdy, endi qazaq uly qul bola almaıdy! Qylburaý bostandyq rýhyn tunshyqtyra almaıdy. Appaq qar qyp-qyzyl túske boıaldy! Qazaqtyń ǵasyrlar boıy buǵyp jatqan ar-namysy oıandy. Bul osylaı kelgen egemendik edi.

Syn saǵaty soqty. Osy joıqyn halyq qaharynan qaımyqpaýǵa bola ma? Qoly ot kósegen, eńbekpen kósegesi kógergen, halyqtyń óz ishinen jaryp shyǵyp, Abylaı babasynyń armanyn arqalap, Táýelsizdiktiń kók jebesi bolyp Nursultan Nazarbaev tarıh sahnasyna shyqty. Álem nazary  Qazaqstanǵa aýdy. Jeke memleket bolyp kórmegen, jeke saıasatyn júrgizbegen keshegi Reseıdiń kolonıasy, Keńester Odaǵynyń «soqyr ishegi» bolǵan qazaq eli egemendiktiń tizginin ustaı alar ma eken dep syrttan synap qaraǵandar da bolǵany jasyryn emes-ti. Biraq dos súısindi, «jaý» kúrsindi. Qazaq el bola alady eken! Qazaq bir kók týdyń astyna jınala alady eken. «Qazaqtyń búkil tarıhy – birigý tarıhy» dep N.Nazarbaev qadap aıtqandaı, Egemendik, Táýelsizdik, Ana tili ultty biriktirýshi kúshke, ulttyq ıdeologıanyń rýhanı tiregine aınaldy. Táýelsizdik – bizdiń «Máńgilik muratymyz», Táýelsizdik «Máńgilik el» qurýdaǵy Ulttyq qundylyǵymyz. Ony kózdiń qarashyǵyndaı saqtaý barlyǵymyzdyń asyl boryshymyz!», dep atap ótip, elimizdiń táýelsizdik jyldarynda baǵyndyrǵan belesterimizben qatar, onyń qarqyndy damý jolyn tarata aıtyp berdi.

Qazaqstan Respýblıkasynyń egemendigi bir kúnde júzege asqan úderis emes. Memlekettigimizdiń tarıhy sonaý saq, ǵun dáýirinen bastaý alady desek, onyń taǵy bir tarıhı kezeńi patshalyq Reseı quramynda jáne Keńester odaǵy bıligimen tyǵyz baılanysty. Osy máselege qatysty Ulybrıtanıadan kelip, Qazaqstan tarıhyn 15 jyldan beri zerttep, zerdelep júrgen  aǵylshyndyq  ǵalym, profesor,  PhD doktory Aleksandr Morrıson «Qazaqstan: patshalyq júıeden bastap, keńestik bılikten Táýelsizdikke deıin» atty arnaıy baıandama jasap, el tarıhyna sholý jasady.

Basqosýda tarıh ǵylymdarynyń doktory, profesor Sattar Majıtov elimizdiń egemendik jyldaryndaǵy jetken jetistikterimizge baǵa berip, bolashaqtaǵy baǵytymyzǵa qatysty óz oıy men ǵylymı tujyrymdamalaryn ortaǵa salsa, Eýrazıalyq ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń dırektory, ekonomıka ǵylymdarynyń doktory, profesor Nevzat Shımshek myrza Túrkıa men Qazaqstan arasyndaǵy tyǵyz dostyq qarym-qatynas, ekijaqty saýda dınamıkasy  jóninde sóz etti.

Táýelsizdik tek qana saıası-ekonomıkalyq qana emes, elimizdiń rýhanı ómirine de úlken ózgerister ákeldi. Keńestik bılik jyldarynda ǵylym men bilim komýnıstik ıdeologıa sheńberinen shyǵa almaǵany jasyryn emes. Nátıjesinde elimizdiń júrip ótken joly men ult bolyp uıysýymyzdyń tarıhy qoldan burmalanyp, jalǵan tarıhı sana qalyptastyryla bastaǵan bolatyn. Tek egemendikke qol jetkizýimiz arqyly biz tarıhı aqtańdaqtar máselelerin batyl zerttep, Otan tarıhynyń ózekti máseleleri týraly shynaıy baǵa bere aldyq. Bul egemendik jyldaryndaǵy tarıhı oı-sananyń qalyptasýyna úlken jaǵdaı jasady. Konferensıada osy másele týrasynda ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti profesory, tarıh ǵylymdarynyń doktory Bereket Káribaev óz pikirin ortaǵa salyp,: «Qazaq halqynda «Elý jylda el jańa, júz jylda qazan» degen mátel bar. Qazirgi zaman damýynyń  aǵymyna qarasaq, bul máteldegi elý jyl degenimizdi ózgertýge bolatyn sıaqty. Táýelsizdik alǵannan bergi 25 jyldyń ishinde elmen birge, qoǵam da, adam da, qoǵamdyq qatynastar da, oıymyz da, sanamyz da múldem ózgerdi. Sonyń ishinde tarıhı oı-sana da túbegeıli ózgerdi. Qazirgi tańda qoǵamdyq tarıhı oı-sanamyzdyń damýy «Máńgilik El» ıdeıasymen qatar damýda», dedi.

Konferensıada sonymen qatar, Táýelsizdik jolyndaǵy elimizdiń ózindik erekshelikteri men bolmys-bitimi men damý modeli jan-jaqty talqylanyp, búkilálemdik qoǵamdastyq damýyna qosqan úlesi, úlgi bolarlyq ıgilikteri men qundylyqtary ǵylymı elekten ótkizildi. Ǵalymdar sondaı-aq, Uly Dala memleketiniń serpilisti damýyna baǵa berdi. Shara sońynda usynymdar boıynsha arnaıy rezolúsıa qabyldandy.

Alqaly jıynnyń plenarlyq májilisi el Táýelsizdiginiń 25 jyldyǵyna arnalǵan saltanatty konsertpen aıaqtaldy. 

Konferensıa asynda «Táýelsizdik belesteri» atty el tarıhy men jetistikterinen syr shertetin arnaıy kórme uıymdastyryldy. Halyqaralyq konferensıa jumysy tústen keıin seksıalyq jumystarmen jalǵasty.

«Qyzdar ýnıversıteti»

 medıa ortalyǵy