Búginde «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine dinı qyzmet jáne dinı birlestikter máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Zań jobasy keńinen talqylanýda. Atalmysh zań jobasy 13 zańnamalarǵa engiziletin 47 ózgeristerden quralady.

Osy zań jobasynyń bastapqy nusqasynda 2009 jylǵy 18 qyrkúıektegi «Halyq densaýlyǵy jáne densaýlyq saqtaý júıesi týraly» Kodeksine engizý qarastyrylyp otyrǵan ekpe (vaksınasıa) máselesi engizilgen bolatyn.

Ekpe máselesiniń qoǵamnyń talqylaýyna usynylýynyń astarynda biróatar negizdi sebepter bar ekeni anyq.

Halyqtyń sanıtarlyq-epıdemıologıalyq salamattylyǵy salasyndaǵy quzyretti memlekettik organmen jáne onyń aımaqtyq organdarymen ekpeden bas tartý sebepteri men onyń dınamıkasy jóninde monıtorıń júrgizilip turady.

2016 jyly Qazaqstan Respýblıkasynda ekpeden bas tartqan 9685 adam tirkelgen, 2015 jylǵa qaraǵanda bul kórsetkish 13,4% (8383) ósip otyr. Bas tartýdyń sebepterin tarqatsaq, ekpeden bas tartqan azamattardyń jeke ustanym – 45% (4360) jáne dinı ustanym – 42,9% (4151), buqaralyq aqparat quraldarynyń BAQ) (ǵalamtor resýrstary, baspasóz, TV) negatıvti aqparattarynyń áserinen 6,2% (600) tulǵa ekpeden bas tartsa, ekpege senimsizdik tanytý sebebinen 6,1% (589) bas tartqan.

Dinı ustanym sebebinen bas tartý basymdylyǵy Qazaqstannyń batys óńirlerinde ózekti bolyp otyr. Bul óńirlerde dinı ustanymyna baılanysty ekpeden bas tartý kórsetkishi 80%-ǵa joǵary. Sonyń ishinde Atyraý oblysynda – 88,9%, Aqtóbe oblysynda – 87,9%, Batys Qazaqstan oblysynda – 89,3%. Osy kórsetkishter Qazaqstanda azamattardyń ekpeden bas tartýy dástúrli emes dinı ustanymdar saldarynan ózekti máselege aınalǵany baıqalady.

Dinı qyzmet jáne dinı birlestikter týraly Zańnama jobasynyń ázirlenýi barysynda ekpege qatysty taqyryp qoǵam tarapynan úlken talqylaýǵa ıe boldy.

Arnaıy qurylǵan jumys tobyna azamattardyń, qoǵamdyq birlestikterdiń, memlekettik organdardyń, sarapshylar qaýymdastyǵynyń ókilderi qatysyp, olardyń pikirleri men usynystary qarastyryldy. Sonymen qatar, halyqaralyq tájirıbe zerttelip, onyń qoldaný joldary zerdelendi.

Bir baıqaǵanymyz, jumys tobynyń otyrysyna qatysýshylardyń barlyǵy da dinniń destrýktıvtik is-áreketterde qoldanylýyn azaıtý maqsatynda quqyq normalaryn ornatý qajet ekenine erekshe mańyz berdi. Kóptegen talqylaýlardan keıin jumys tobymen qoldanystaǵy Qazaqstan Respýblıkasynyń 2009 jylǵy 18 qyrkúıektegi«Halyq densaýlyǵy jáne densaýlyq saqtaý júıesi týraly» kodeksiniń 156-babynyń 1-bóligine kelesideı mazmunda tolyqtyrý engizý usynyldy:

«...Kámeletke tolmaǵan balanyń (balalardyń) ata-ana nemese onyń zańdy ókilderi Qazaqstan Respýblıkasynyń qoldanystaǵy zańnamasymen kózdelgen tártippen ınfeksıalyq jáne parazıttik aýrýlarǵa qarsy profılaktıkalyq sharalardy qoldanýǵa mindetti».

Sonymen qatar, zań qabyldanǵan soń ony oryndaýdan bas tartqandarǵa qarsy jaýapkershilik bolýy kerek degen qorytyndyǵa toqtaǵany belgili. Osyǵan oraı, Qazaqstan Respýblıkasynyń 2014 jylǵy 5 shildedegi «Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly» Kodeksiniń430-1-baby «Kámeletke tolmaǵan balanyń (balalardyń) ata-analarynyń nemese olardyń zańdy ókilderiniń Qazaqstan Respýblıkasynyń qoldanystaǵy zańnamasynda kózdelgen ınfeksıalyq jáne parazıttik aýrýlardyń aldyn alýdan jaltarýy on aılyq eseptik kórsetkish kóleminde aıyppul salýǵa alyp keledi» - dep tolyqtyryldy.  Atalmysh bap boıynsha ata-ana nemese onyń ornyn basatyn jaýapty tulǵalar balalaryna ınfeksıalyq jáne parazıtttik aýrýlarǵa qarsy ekpe egýden bas tartqany úshin quqyqtyq jaýapkershilikke tartýdy talap etýdi kózdegen bolatyn.

Bul jerde kóńil bóletin taǵy bir másele bar. Memleket tek dindi ustanýshylarmen ǵana kúresip jatqandaı kórsetkisi kelip, túbegeıli jańylys aqparatty júrgender barshylyq. Kez kelgen aıyppul sanksıasy QR ÁQBK júzege asyp jatqan sanksıa tóńireginde qarastyrylady jáne ol tek dinı ustanymy úshin ǵana emes, osy talapqa baǵynbaǵandardyń barlyǵyna birdeı teń qoldanylady.

Menińshe, osy máseleni dinmen baılanystyra qaraý bar kezde durys emes. Qarap otyrsaq, sońǵy jyldary álemniń basqa elderinde de ekpege qarsylyq bilidiretin ata-analar qatary ósip keledi. Buǵan sebep, bir jaǵynan, ekpe saldarynan aýrýǵa shaldyqqan bala sanynyń ósýi bolsa, ekinshi jaǵynan, áleýmettik jelilerde vaksınaǵa qarsy antıreklamalyq beınerolıkter, maqalalar men jańalyqtar kóptep jaryq kórýi túrtki bolýda.

Sondyqtan, ekpeden bas tartýdy tek qana dinı sebeptermen túsindirýdi orynsyz dep sanaımyn.

Árıne, bul dindarlardyń belgili bir toptarynyń arasynda bul másele joq degendi bildirmeıdi. Ol bar. Biz bul baǵytta jergilikti atqarýshy organdarmen jáne Mýftıatpen birlesip, jurtshylyq arasynda túsindirý jumystaryn júrgizýdemiz.

Sanıtarly-epıdemıalogıalyq qyzmet tarapynan dinı birlestik ókilderimen belsendi jumys jasalyp jatqanyn aıtyp ótken jón. Jumys barysynda dinı birlestik ókilderi tarapynan dinniń ekpege qarsy emes ekeni aıtylyp, halyqqa tikeleı túrli din ókilderi arqyly jetkizilýde.

Ekpe salýǵa belsendi qarsylyq kórsetetinderdiń qatarynda destrýktıvti dinı aǵymdardyń ókilderi basymdaý ekeni belgili. Sol sebepti osy topqa jatatyn turǵyndarmen jumys jasaý qıyndyq týdyrýda (olar ekpeden bastartýǵa ákep soqtyratyn qasań kózqaras ustanady, osy máseleni talqylaýǵa yqylastary óte tómen).

Sonymen qatar jaqynda ǵana Aqtóbe oblysynda issaparda bolǵanymda qyzyq bir oqıǵany meshit ımamynyń aýzynan estidim. Oblystyq densaýlyq saqtaý mekemesiniń mamany din qyzmetkerine ekpe alýǵa qarsy bolsańyz onda dinı kózqarasyma baılanysty bas tartamyn dep jazyp bere salyńyzshy dep qol qoıdyryp alǵan. Sodan keıin, esep berý barysynda meshit ımamy da dinı kózqarasyna baılanysty ekpeden bas tartýda degen aqparatty aqparat quraldaryn ataratyp jibergeni týraly aıtyp berdi. Sondyqtan ekpe tóńiregindegi árbir oqıǵaǵa jeke jeke úńilip qaraýymyz oryndy bolady.

Bir jaǵynan, ekpe dinde haram degen uǵymdy taratyp júrgender de kedesedi. Eger ekpe haram bolsa, Saýd Arabıasy Koroldigi jyl saıyn qajylyqqa baratyn azamattarymyzdan juqpaly aýrýlarǵa qarsy ekpe alýdy talap etpeıtin edi ǵoı. Tek qana Qazaqstannan ǵana emes ıisi musylman áleminiń 100-degen elinen, onyń ishinde Egıpet, Túrkıa, Malaızıa, Iran,  Pákistaniń qajylary da ekpe haram dep shý kóterip jatqan joq.

Sonymen qatar, ıslam áleminiń kóptegen bedeldi halyqaralyq uıymdary bar. Olardyń ishindegi eń úlkeni 57 ıslam memleketi múshe bolyp tabylatyn ıslam Ántymaqtastyǵy uıymy bolyp tabylady. Osy uıymdardyń eshqaısysy da ekpe haram degen pátýa bermegen. Sondyqtan dinı kózqarasyna baılanysty ekpeden bas tartý durys emes ekeninn nazar aýdarǵym keledi.

Al, ekpeniń sapaly bolýy, ekpe alatyn balanyń densaýlyǵynyń saý ekendigin anyqtap baryp ekpe egý máseleleri boıynsha dárigerderlerdi de, ata-analarmen de túsindirý jumystaryn júrgizý mańyzdy bolyp tabylady.

Osy rette ekpe máselesi tek Din isteri jáne azamattyq qoǵam mınıstrliginiń ǵana máselesi emes, ol qoǵamnyń ortaq máselesi ekenine nazar aýdarǵym keledi.

Zań jobasy talqylandy, ózgerister men usynystar engizilip jetildirildi. Osynyń barysynda qoǵamnyń múddesi eskerile otyryp, ekpe alýǵa qatysty bap zań jobasynan alynyp tastaldy.

Degenmen, ekpe taqyryby aldaǵy ýaqytta da tereń taldaýdy qajet etetini sózsiz.

Densaýlyq saqtaý mınıstrligi múddeli mekemeler jáne uıymdarmen birlese otyryp osy baǵyttaǵy jumystardy jetildirý tetikterin jasaýǵa nazar aýdarǵany oryndy bolady.