Bir kúni joǵalyp kettim. Ózimdi izdemegen jerim joq. Men joǵalaıyn dep joǵalǵan joqpyn. Meni tanys tórt jigit aldap alyp shyǵyp, aıdalaǵa aparyp, tepkilep óltirdi. Ne úshin óltirgenderin de bilmeımin, biletinim, deneme qımastyqpen qarap turdym da, «Jaraıdy, tastaı salaıynshy, báribir kóterip júre almaımyn ǵoı?» dedim de, aspanǵa ushyp kettim. Ushyp ketken meniń janym edi...
Qalyqtaıtyn qanatym joq, tek qoldarymdy jaıyp jiberip, qanaty bardaı qaqsam boldy, usha jónelemin. Bir ushyp júrgen syzbamyn. Áıteýir, búktelip, ıile de beremin, yrjıyp kúle de beremin, tek daýsym joq. Áýeni óship qalyp, aýyzdaryn jybyrlatyp, halyqty aldap júrgen ánshiler sıaqtymyn ba? Ózgelerge kórinbeıtin, ózgeler ózime kórinetin sýretpin be? Sodan, Muqaǵalıdyń, Muhtar Áýezovtiń baıaǵy-y-y jandary ushyp kelip, menimen tanysyp jatty. «Anaý jer betindegi Shahanov keıingi kezde keri ketti, bizdi qaralap, týystarymyzdyń júrekterin jaralap, bolar emes. Onysy nesi? Árýaqtardyń bári jappaı mıtıńi jasap jatyr, bizben júr!» –dedi. Aqyndardy aty–jónderimen mazaqtaǵysh «satırık» Shahanov úshin uıalyp, olardan áreń qutyldym.
Sodan dereý meniń basymnan aıamaı, asa qatygezdikpen tepken tórt jigittiń bas atamanyn izdesem, kafede bir qyzben qushaqtasyp otyr eken. Qasyna ushyp kelip, basyna bir teptim. Ol selt etpedi. Óıtkeni, meniń tepkenim basyn sıpaǵan qurly da áser etpedi. Ońbaǵannyń otyrysyn qarashy? Ákesi prokýror, isti jaba saldy ǵoı, «ózenge óz erkimen aǵyp óldimen». Artymda ańyrap anam, botadaı bozdap balalarym, jylap–syqtap áıelimniń qalǵany qaperine de kirmeıdi!
Ózi masań, ańqaý qyzdy qushaqtap otyrǵan qanisherdiń moınyna otyryp aldym, aıaǵymdy salbyratyp. Jelkesi qyshydy ǵoı deımin, moınyn qasydy. «Koka kola» ishkisi kelip, aýzyna staqandy apara berip edi, shyrt túkirip jiberdim. Jıirkenbeı iship qoıdy. Sodan jigit qyzdy taksımen páterine alyp keldi. Ekeýi túk kórmegendeı jabysa ketip, bir-birine qarasty ma, jarty saǵat jalasty ma... Men onyń betine shertip oınadym. Betin sıpalap qoıady. Bir kezde ol qyzdy qýalaı bastady. Shamasy, zorlamaq boldy ǵoı deımin, qyz qashyp, kelesi bólmege kirip ketti. «Eı, ońbaǵan! Sen sıaqty baılyqtyń býyna mas bolǵandar jer betinde áli taırańdap júr! Qudaı jazalaryńdy beredi áli!» dep qansha aıqaılasam da, jigit taskereń ǵoı deımin, estimeıdi. Men jan ushyra aıqaılap, tóbedegi lústrany qozǵadym. Lústra úzilip ketip, kók soqqannyń basyna tústi. Biraz taltaıyp, talyp jatty da, atyp turyp, qyzdy izdeı bastady. Bul kezde qoryqqan qyz balkonnan sekireıin, sekireıin dep turǵan edi. Qasynda turyp: «Sekirme qaryndas, sekirme! Besinshi qabat qoı, jerge bylsh ete qalasyń! Farsh bolasyń!» dep aıtsam, estimeıdi. Jylap tur. Anaý balkonǵa shyǵar esikti ashyp qalǵanda, qyz sekirip ketti! Bitti! Ushyp baryp, arqamdy tostym, syzbam jyrtylyp kete beredi. Qolynan ustap, joǵary ushtym, qolym jyrtylyp kete beredi. Qaıran, qara kózim! Qor boldyń–aý? On eki de, bir roza gúliń ashylmaı, o dúnıege attanatyn boldyń–aý!?» dep janym ashyp ketti tegi. Bir kezde bylsh ete qaldy. Bitti. Talaı qyzdar osylaı sekirip ketip, baqılyq bolyp jatyr ǵoı! Jylap eńirep, qasyna kelsem, qyz esin jıyp, qoldaryn qımyldatyp jatyr eken. Tiri! Sóıtsem, bir alqash jigit jerde shalqasynan túsip jatqan, qyz sonyń ústine túsipti! Alqash alty mınótten keıin jan tapsyrdy. Jany ózinen ushyp shyǵyp, menimen qatarlasa ushty da: «Sálemetsiz be? Men «svejıı» óliktiń janymyn»,–dedi. Onymen qoımaı, «Júz gramyńyz bar ma?» – dep qyr sońymnan qalmady. Ony adastyryp, prokýror balasynyń páterine oımaqtaı tesikten kirsem, ol etpetinen túsip jatyr! Qyz tómen qulaǵyn soń, mastyǵy jazylyp ketip, «Bitti, sottalatyn boldym!» dep oılasa kerek, júregi jarylyp ketipti, jyrtyq–jyrtyq bolyp... Bir kezde «Keshirshi meni..» dep sybyrlady bireý. Qarasam, buryshta búrisip, ólgen jigittiń jany otyr! Judyryǵymdy túıip, tura umtyldym. Qýyp kelemin, ushyp kelemin, menimen qatarlasyp, qazaqtyń asa daryndy aqyny Muqaǵalıdyń jany da jelmen jarysa jóneldi. «Shahanovqa qalaı jolyǵamyn?» dep surap qoımaıdy. «Shahanov shaıtan emes, onyń da jany bir kezderi ushyp keler..» dedim men. Ee, adamdar–aı, adamdar, jaryq dúnıeniń qadirin bilmeısińder–aý, qaıteıin...
Muhtar SHERİM
