Esik qorǵanynan shyqqan Altyn adamnyń kúmis zerenshedegi jazýlarynyń shıfryn ashqan fızıka-matematıka ǵylymdarynyń kandıdaty, dosent, jaratylystanýshy ǵalym Maǵrıpa Jylqybaevanyń kózi tiri bolsa bıyl sáýir aıynda 80 jasqa tolar edi. Ǵalymnyń murasyn memleket ıgiligine jaratý ári urpaq jadynda qaldyrý maqsatynda jýyrda Qazaqstan Respýblıkasy Mádenıet jáne aqparat mınıstrliginiń qoldaýymen Astanadaǵy Ulttyq mýzeıde "Altyn adamnyń amanatyn arqalaǵan ǵalym" dep atalatyn onlaın-oflaın dóńgelek ústel uıymdastyryldy.
Jıyndy ashqan Arheologıalyq materıaldardy bastapqy óńdeý zerthanasynyń jetekshisi Danıar Bolatbekuly Tokıodaǵy Japonıa-Evrazıa uıymynyń tóraǵasy Horıe Norıo myrzanyń quttyqtaý jedelhatyn oqydy.
"Doktor Maǵrıpa Jylqybaevaǵa arnalǵan halyqaralyq jıyn men kórmeniń ashylýymen quttyqtaımyn.
Doktor Jylqybaevanyń fızık ǵalym retinde atqarǵan eńbekteri, Altyn adam men ejelgi 26 tańbanyń shıfryn ashqany jaıynda Japonıadaǵy ǵylymı-shyǵarmashylyq ortada belgili ekenin aıta ketý kerek.
Men de byltyr jazda, ǵalymnyń týǵan jeri Jambyl aýylynda ornalasqan mekteptegi «Altyn adam» ǵylymı kabınetinde bolǵanymda sondaı bir erekshe atmosferany sezingen edim. Sol saparymda qazaq mádenıeti tamyrlanǵan tabıǵı ortanyń dámin tatyp, uly jyraý Jambyl Jabaevtyń mýzeı úıin kórýdiń sáti tústi.
Men birneshe jyl buryn ózim jumys isteıtin Japonıa-Evrazıa uıymynyń aılyq basylymy «Japonıa jáne Evrazıa» degen gazetke ejelgi 26 tańbanyń shıfryn ashqan doktor Maǵrıpa Jylqybaevanyń maqalasyn japon tilinde jarıaladym. Bul maqala oqyrmandar arasynda rezonans týdyryp, Altyn adam men qazaqtyń ejelgi mádenıetine jurtshylyqtyń qyzyǵýshylyǵyn oıatty.
Sońǵy kezde, Japonıada túrki halyqtarynyń mádenıeti men japonnyń ejelgi mádenıeti arasyndaǵy baılanys jáne Qazaqstandy tanyp-bilýge degen qyzyǵýshylyq ulǵaıyp keledi. Osy halyqaralyq jıyn men kórme, japondardyń qazaqty taný tendensıasyna da úles qosady dep úmittenemin.
Alqaly jıyn sátti ótsin degen tilegimdi osy hat arqyly joldaımyn.
Horıe Norıo
Japonıa-Evrazıa uıymynyń turaqty dırektory
11 sáýir 2025 jyl" delingen japon ǵalymynyń hatynda.
Odan keıin sóz sóılegen QR Mádenıet qaıratkeri qaıratkeri
Tolymbek Ábdiraıymuly "Úsh qıan" baspasy (dırektory Mahmýt Qosmambetov) shyǵarǵan ǵalymnyń "Altyn adamnyń murasy", "Altyn adamnyń amanaty", "Qupıa kúshter qudireti" dep atalatyn kitaptaryn mýzeı kitaphanasyna tartý etti.
Ulttyq mýzeıdiń ǵylymı hatshysy, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty Saıalbek Mahambetuly júrgizgen basqosýda Maǵrıpa Jylqybaeva murasyn zerttep júrgen ǵalymdar men pedagog-ustazdar baıandama jasap, qazaq ǵylymynyń bolashaǵy úshin fızık ǵalym zertteýleriniń mańyzdylyǵy týraly sóz sóıledi.
Jetisý ýnıversıtetiniń oqytýshysy Dınara Bolatqyzy "M.Jylqybaeva eńbekterindegi ulttyq kod" degen taqyryptaǵy baıandamasynda "Jambyldyń jumbaq álemi" atty eńbektiń jyraý poezıasyn poetıkalyq ári fılosofıalyq turǵyda túsinýde máni zor ekenin aıtty.
Fızık ǵalym murasyn zertteýshi Asylzat Álıeva "Óndiristi damytý tarıhtan bastaý alady" degen taqyrypta prezentasıa jasap, Maǵrıpa Jylqybaevanyń ǵylymı jobalaryn óndiriske engizý qajettiligine toqtaldy.
Almaty oblysy Jambyl aýylyndaǵy mekteptiń tarıh pániniń muǵalimi Móldir Ýmarkýlova shákirtteriniń oblystyq, respýblıkalyq baıqaýlarda Maǵrıpa Jylqybaeva murasy boıynsha jobalar qorǵap, eki jyl qatarynan 1 oryn ıelengenin aıta kele, ǵalymnyń Altyn adam týraly zertteýleri tarıhty jańasha tanýǵa qajet ekenin jetkizdi.
Esik qorǵanynan tabylǵan Altyn adamnyń kúmis zerenshesindegi 26 tańbany kvanttyq fızıka ádisterimen zerttegen tuńǵysh ǵalymnyń eńbekterin urpaq jadynda qaldyrý maqsatynda respýblıkanyń ár aımaǵynda sharalar ótýde.
Basqosýda sóz alǵan Kaspıı qoǵamdyq ýnıversıtetiniń kitaphana meńgerýshisi Nurgúl Oshaqbaeva fızık ǵalym eńbekterin bilim berý mekemelerinde oqytý men jas urpaqtyń tarıhı sanasynyń oıanýy úshin mańyzdy ekenin eske saldy.
Maǵrıpa Jylqybaeva Esiktegi Altyn adamnyń jazýynda kórsetilgen siltemeler boıynsha kóptegen jartas jazýlaryna arnaıy baryp, shıfryn qaǵazǵa túsirgen bolatyn.
«Altyn Adamnyń kúmis zerenshedegi jazýyn oqyp, Muz
dáýirindegi alǵashqy dúnıeden habar alǵanym bir bólek,
bıosferadaǵy tirshilikti adamı ómirge qaraı laıyqtap bergen
124 MIŃ ATIMTI PAIGAMBARdyń árbireýi jaıynda málimet
alyp, sol zamandaǵy tildik júıemen tanysqanym teńdesi joq
baqyt...» dep jazǵan ǵalym "Qupıa kúshter qudireti" kitabynda.
Maǵrıpa Jylqybaevanyń eńbekterin zerttep júrgen qyzylordalyq pedagog Farıza Eleýsizova "Altyn adamnyń amanatyn arqalaǵan ǵalym" degen taqyryptaǵy baıandamasynda
Altyn adam jazýyn rasshıfrovkalaý arqyly shyǵarǵan 31 salaǵa qatysty jobalar qaldyrǵan Maǵrıpa Jylqybaeva murasy ulttyq sanany oıatýda, elimizdiń irgesi bekem memleket bolýyna qajet ǵylymı negiz ekenin atap kórsetti. Ol sondaı-aq Maǵrıpa Jylqybaeva eńbekteriniń tarıhı-lıngvıstıkalyq, etnografıalyq jáne mádenıettaný turǵysynan tereń mánin aýqymdy baıandamasynda jan-jaqty taldap, Altyn adam murasynyń memleket damýy úshin mańyzdylyǵyn atap aıtty.
Shara barysynda ǵalym muraǵatyndaǵy fotosýretter men jeke zattardan kórme uıymdastyryldy.
