«Densaýlyq saqtaý mınıstrligi qazirde kalán tartýdyń keń taralyp kele jatqanyna asa alańdaýly. Búgingi kezdesýimizdi osy máselege arnap otyrmyz. Halyqaralyq sarapshylarmen kalán tartýdyń adam densaýlyǵyna zıanyn talqylaýdy jón dep taptyq», -dedi QR Densaýlyq saqtaý vıse-mınıstri Erik Baıjúnisov. Al QR bas memlekettik sanıtarlyq dárigeri Jandarbek Bekshınniń  aıtýynsha, kalánnyń qaýiptiligi – eń birinshiden, onyń quramyndaǵy óte zıandy mıkroorganızmder: atap aıtsaq, ol bakterıa, sańyraýqulaqtar, shaıyr. Onyń quramynda vırýstar bar. Sonymen qatar kalánda týberkýlezdiń koh taıaqshalary bolady», - dedi QR bas memlekettik sanıtarlyq dárigeri Jandarbek Bekshın. Onyń aıtýynsha, búginde halyqtyń arasynda sý kalánnyń quramyndaǵy zıandy zattardy eritedi, tútindi tazartady degen qate pikir qalyptasqan. Sý ol tek qana organıkalyq emes zattardy ǵana eritedi. Al tútinniń quramyndaǵy organıkalyq zattardy eshqashan eritpeıdi, tazartpaıdy. Olar sol qalpynda adamnyń ókpesine, ári eń tómengi segmentterine jetedi. Júrekke, mıǵa búırekke zıany zor. Bizdiń pýlmonologtar onyń quramyndaǵy mıkroorganızmderdiń óte aýyr emdeletin pnevmonıa aýrýyna sebep bolatynyn aıtyp otyr. Sóıtip, kalán tartqan jastar sozylmaly aýrýlarǵa shaldyǵady. Eki úsh kún júrgizgen zertteýdiń ózinde kalán suıyqtyǵyndaǵy qaýipti mıkroorganızmderdi taýyp otyrmyz. Zertteýimizdi jalǵastyryp jatyrmyz. Týberkýlezge qatysty zertteýimiz bar. Ol on aptadaı júredi», -dedi Bekshın. Halyqaralyq derekterge sáıkes, joǵary ýyttylyǵy saldarynan kalán shegýshiler arasynda ókpe obyry 2 esege, júrek qan tamyrlary júıesi aýrýlarynyń 2,2 esege, respıratorlyq aýrýlar men renıtterdiń 2,3 esege, alveolıttiń 3,7 esege, er azamattar bedeýliginiń 2,5 esege, osteoporoz jáne aýys qýysy patologıasynyń 3-5 esege artý qaýpi týyndaıdy. «Kalán tútininiń aınaladaǵy adamdarǵa da zıany zor. Ortasha bir gram kalánda 8,32 mg nıkotın bar. Al bir temekide ol 1 mg ǵana. Sonda kalánnyń bir dozasynda nıkotın on ese kóp. Al tútindi alsaq, bir kalánnyń sesıasynda júz temekiniń tútini bar», - dep atap ótti bas memlekettik sanıtarlyq  dáriger.