Eldiń shetindegi, jeldiń ótindegi, shekara shebindegi Aqjar aýylynda «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda taǵylymy zor, tárbıelik máni mol shara ótti. Burynǵy aýdan ortalyǵynda Qarasha baba urpaqtarynyń uıytqy bolýymen salynǵan «Uly dala urpaqtary» atty memorıaldyq saıabaq ashyldy.
Jańa demalys ornynyń ashylý saltanatynda sóz alǵan Tarbaǵataı aýdandyq máslıhatynyń hatshysy Sáýmen Jaqaev ishinde sýburqaǵy, balalarǵa arnalǵan alańy bar saıabaqty salý ıdeıasyn aýdan ákimi Dildabek Tájibaev aıtqanyn, nysan memlekettik-jeke menshik seriktestik aıasynda boı kótergenin aıtty. Aýmaǵy taı shaptyrym jerdi alyp jatqan saıabaq ishine osy óńirdi san ǵasyr meken etken rýlardyń, sol rýlardan shyqqan tý kóterip, qol bastaǵan, sóz ustaǵan batyrlar men bılerdiń ulaǵatty sózderi de jazylypty. «Bul saıabaqty týǵan jerge, ósken elge taǵzym retinde ári keıingi urpaq ótkenin, shyqqan tegin umytpasyn degen oımen saldyq. «Aqtaban shubyryndydan» beri qaraı Tarbaǵataıdyń taý-tasynda, saı-salasynda súıegi qalǵan, asharshylyq azabyn tartqan, qýǵyn-súrgin kórgen, kolhozdastyrý kezinde qyrǵynǵa ushyraǵan jerlesterimizge estelik bolsyn dep memorıaldyq taqta ornattyq. Osy aımaqty jaılaǵan ár rýdyń tańbasyn basyp, belgi qoıdyq. Uly adamdardyń sózderin jazdyq. Saıabaqty keleshekte odan ári damyta beremiz», - deıdi ıgi istiń basy-qasynda júrgen, Ulttyq at sporty túrlerinen Qazaqstanǵa eńbegi sińgen jattyqtyrýshy, «Tulpar» at sporty klýbynyń dırektory, Aqjar aýylynyń týmasy Serjan Omarbekov.
Eldiń qıyr shetinde, Qytaımen shekarada oryn tepken Aqjar aýylyndaǵy sharaǵa áıgili «Kók týdyń jelbiregeni» ániniń sózin jazǵan, aqyn Almas Ahmetbekuly men belgili jýrnalıs, qalamger Qaınar Oljaı da arnaıy kelipti. Shara barysynda Qarasha jaıynda qysqasha baıandama jasaǵan Almas Ahmetbekuly onyń áıgili qolbasy Qabanbaıdyń tete aǵasy retinde bir dáýirde, bir aımaqta ómir súrip, Alakólden Syr boıyna deıin shegingen, shubyrǵan el-jurtyn jaýdan qorǵaǵanyn, nemereleri Jańqar men Jáýendirdiń Daraboz atanǵan batyrdyń sardarlary bolǵandyǵyn tilge tıek etti. «Shyǵys óńiri jarqyrap kúni shyǵatyn, elimizge jaryq pen jylý taratatyn myń ózeni burqyraǵan Shyǵys qana emes, sonymen qatar halqymyzdyń aqyl-parasatynyń, eldik rýhynyń da shyǵysy. Oǵan XVIII ǵasyrdaǵy otan azattyq kúresin Qabanbaı, Kókjal Baraq, Qojabergen, Er Jánibek, Aqtanberdi, Shyńqoja, Quttybaı, Baıǵara, Aqtaılaq,, Dáýletbaı, Jańqar, Jáýen syndy bıler men batyrlardyń esimimen aıtylatyn erlikterdi aıtýǵa bolady. Otarshyldar qarsylasyn qulatý úshin basyna soqqy jasaıdy. Shyǵys - qazaq rýhynyń, qazaq azat ıdealynyń, qazaq mádenıetiniń basy edi. Jaý qazaqty basqa soqty. Shyǵys eseńgirep qalǵan edi. Búgingideı shara rýhty babalaryn taný, olardyń erligin dáripteý, tulǵalyq beınelerin túsiný úshin qajet», - dedi aqyn.
Tarbaǵataı aýdanynyń týmasy Qaınar Oljaı shalǵaıdaǵy aýyl-aımaqtyń mańaıy bos jatpaı, osylaı abattanyp, gúldenip turýy kerektigin, bul dala qıratýǵa emes, gúldenýge arnalǵan dala ekendigin atap ótti. «Babalar uly dalany tegin qorǵaǵan joq. Urpaqtar eńbek etsin, el bolsyn dedi. Aýyldardyń ár shetin osylaı saıabaqqa aınaldyryp, adamdarǵa qolaıly, turmysqa laıyqty qyp jasasaq nur ústine nur emes pe?! Memlekettik-jeke menshik áriptestik degen jaqsy bastama. Memlekettiń qarjysy jetpeı jatqan jerlerge kásipkerler, aýyldan shyqqan azamattardyń kómektesýi quptarlyq dúnıe. Bar aqshany basyp alyp, shet elde taırańdap júrýge bolmaıdy. Osy dalanyń baılyǵymen kelgen dáýlet osy dalanyń ıgiligine jumsalýy qajet», - dedi belgili jýrnalıs.
Saıabaq ashylǵannan keıin Qarasha babaǵa arnap qatym túsirilip, quran baǵyshtaldy. Tús aýa jurt báıge tóbege jıylyp, kókpar men at jarysyn tamashalady. Kesh batýǵa jaqyndaǵanda Aqjar turǵyndary «Aıtaıyn arǵy atamyz Qarashany» atty respýblıkalyq aıtysty kórýge asyǵyp, ortalyq saıabaqqa qaraı aǵyldy. Ashyq dalada, aspan astyndaǵy sóz dodasyna azýly aqyn Rınat Zaıytov, Meıirbek Sultanhan, Farhat Maratuly, Ońǵar Qabden bastaǵan, Gúlnur Zulqarshyn, Manarbek Satypaldy, Nurjan Qaıratuly, Jasulan Maqaev, Gúljan Yqylas syndy aıtyskerler qatysty. Úsh saǵatqa jýyq ýaqytqa sozylǵan sóz básekesinde:
Túgelbekteı saıahatshy shyqqan jer,
Túgel sharlap jerdiń betin aınalǵan,
Velık mingen Túgelbekter myń artyq,
Gelık minip eldi umytqan baılardan, - dep Tarbaǵataıdyń arǵy-bergi tarıhyn túgendegen Syrdyń aqyny M.Sultanhan aıtysqa úlken daıyndyqpen kelgenin ańǵartyp, bas júldeni ıelendi. «17 aqyn shyqqan jerden keldim, 17 okrýgińdi shýlatqaly, - dep jyr tókken tisqaqqan aqyn Rınat Zaıytov 1-oryndy enshiledi. Zaıytovqa ájeptáýir qarsylyq tanytyp, tipti keıbir tustarynda basymdyǵyn baıqatqan Tarbaǵataıdyń týmasy Manarbek Satypaldy men «Qushaq-qushaq qaǵazdy jıdyrady, Osylaısha jigerińdi qum qylady» dep qujat jınaýdyń jyryn sózine tuzdyq etken Altaıdyń ar jaǵynan kelgen 18 jastaǵy aıtysker Gúljan Yqylas ekinshi orynǵa laıyq dep tanyldy. Farhat Maratuly men Ońǵar Qabden úshinshi oryndy qanjyǵalaryna baılasa, Gúlnur Zulqarshyn arnaýly syılyqpen marapattaldy.
Azamat QASYM,
«Egemen Qazaqstan»
Shyǵys Qazaqstan oblysy
