Almaty irgesindegi Medeý aýdanyna qarasty «Dýman» yqshamaýdanynyń qazyǵy 1991 jyly qaǵylǵan. Mektebi, emhanasy, balabaqshasy, meshiti, t.b. kópshilikke qyzmet etetin oryndary bar. Búginde 25 myńǵa jýyq halyq turady qaǵaz júzinde, al shyntýaıtyna kelgende 45 myńǵa jetip, artylady. Óıtkeni, óz jerinde tek qazaqtarǵa ǵana jaldamaly páterde turý násip etilgen. Jan-jaqtan kelgen balaly-shaǵaly otbasylar, aýyldan jumys tappaı qalaǵa aǵylǵan aǵa-ápkelerimiz ben boıdaqtar – osy jaldamaly páterlerdiń turǵyndary. Qaısybiri jetisip keldi deısiń qalaǵa, sol qý tirshiliktiń qamy. Onyń ústine qalanyń keıbir aýdandarynda sharyqtap turǵan páteraqysy «Dýmanda» arzan, bir bólmeli páterdi kem degende 15 myńǵa tabýǵa bolady. Aqsha tabýdyń sara jolyn biletinder aýlalaryna keminde úsh-tórt aýyzdy páterler salyp tastaǵan. Kúnkóris osy...
Osydan birneshe jyl buryn jersiz, úısiz júrgen “turǵylyqty kvartıranttar" týra birinshi mamyr kúni Talǵar kúre jolyndaǵy bos jatqan jerlerdi taıly-tuıaǵy qalmaı, bala-shaǵasymen basyp aldy. Ashynǵan jurt ózderi qalaǵan jerlerge qazyq qaǵyp, jatyp aldy. Qara jerge zar bolǵan qaıran qazaq sol kúni bir ǵaıyptan taıyp ultaraqtaı jerge qaryq bolyp qalǵan edi-aý. Otbasyma qaıtsem de baspana salyp berem degen qarýly jigitter kúrekterin arqalaı da barǵan. Qýanysh jasy tez qurǵady, óıtkeni ol jerlerdiń ıesi qazaq emes, túrikter bolyp shyqty. Bılikti shýlatyp, birlik meıramynyń shyrqyn buzǵan qazaqtardy qamady, bala-shaǵa, áıeline qaramaı kúsh kórsetip qýyp shyqty. Dármensiz halyqty jarylqaıtyn tiri pende tabylmady. Qarasha halyq jaldamaly páterde tursa da, "Dýman" degen kıeli jerdi halqyna syıǵa tartqan birtýar azamattyń esimin eske alyp, shúkirshilik etip tarasqan edi, amalsyzdan, sharasyzdan...
Kezinde bul jerlerge qazaqtar ońaı qol jetkizgen joq, Almaty shaharyna ákim bolyp turǵandaǵy birtýar azamattyń márttigi edi. "Shańyraq", "Taýgúl", "Baqaı", "Dýman", t.b. qalanyń shetindegi jerlerdi qalyń qazaqtyń qamyna bergen – qaıran Zamanbek Nurqadilov edi. Ol kisiniń eline degen janashyrlyq qasıetin kózderi kórgen qarıalar "qala shetindegi jerlerge ıe bola berińder, ózim zańdastyryp beremin" degen sózin áli kúnge aýyzdarynan tastamaı aıtyp júredi. Búginde qamqor azamattyń umytylmas jaqsylyǵyn biri bilse, biri bilmeıdi. Nege biz "qazaǵym" dep eńiregen erdiń atyn umyttyq!? Joq, umytý múmkin emes, umytylmaıdy da... Bolashaqta ol kisiniń esimi altyn áriptermen qazaq eliniń, urpaqtyń júreginde saqtalmaq.
Qazaqtarǵa jer berý máselesinde Zamanbekpen birge qyzmettes bolǵan jáne sol úlken tarıhı oqıǵanyń kýágeri Sapýra Júsipovanyń esteliginen: "Almatynyń aınalasyndaǵy shaǵyn aýdandar men eldimekenderge qazaqtardyń qonystanýyna birden-bir sebepker bolǵan adam – Nurqadilov. Qala syrtyndaǵy "Dýman", "Shańyraq", "Baqaı", "Taýgúl" aýdandaryn, Rysqulov kósheleriniń tómengi jaǵyndaǵy, Ál-Farabıdiń joǵarǵy jaǵyndaǵy ıen jerlerdiń bárine qazaqtardyń qonystanýy Nurqadilovtiń kezinde bastaldy. Birde ol meni shaqyryp alyp, baspanasyz júrgen qazaqtardy qala syrtyna qonystandyrýǵa jaǵdaı jasaıtyn sheshim daıyndaýdy tapsyrdy. Biz shuǵyl arada on jeti sheshim daıyndap, 15 myń qazaqqa jer berýge negizi bar qujatty Zákeńniń aldyna qoıdyq. Ol menen: "Bári durys pa?-"dep surady. Men: "Árıne, durys!"- deımin. Zákeń: "Durys ekenin bilip otyrmyn, bári qazaq pa degenim ǵoı?.."- dep, maǵan jymıa qarady da sheshimniń shekesine "Bekitemin" dep, kóksıte qol qoıdy. Sondaǵy Zákeńniń rahattana qol qoıǵan beınesi áli kúnge kóz aldymnan ketpeıdi. Osy kúnge deıin Almatyny basqarǵan qaı basshy qazaqqa Nurqadilov jasaǵan jaqsylyqtyń tym quryǵanda jurnaǵyn jasady eken?" ("Dat"10 qarasha, 2010 j.).
Sapýra hanymnyń jazbasyn oqyp, eriksiz kózime jas aldym. Qańǵyp júrgen myńdaǵan qazaqtyń jerge ıe bolǵany úshin qýanyshtan shyqqan jas bolsa, bir shetinen aramyzdan armanda ketken nar tulǵanyń eline bereri kóp edi, mańdaıymyzǵa syımaı ketti, ókinish jasy edi... Iá, ol kisideı eshkim qarasha halqyn jarylqaı alǵan joq!
Zamanbek aǵa óz ultyn sheksiz jaqsy kórdi, topyrlaǵan jegish tobyrdan halqyn arashalap alǵysy keldi, átteń... ómiri qysqa boldy.
Búginde Zamanbek aǵa syıǵa tartqan Almatynyń shetindegi jerler qalanyń kórkin ashatyn yqshamaýdandarǵa aınaldy. Bir ókinishtisi, ol kisiniń atynda birde-bir kóshe, eldimeken nemese mektep joq eken. Batyr tulǵanyń asqaq bıik eskertkishi de boı kótermepti. İshimiz ashıdy, janymyz jabyrqaıdy, sondaı márt tulǵanyń esimin esirkeı almaı júrmiz. Mine, qaısar azamatqa kórsetken syı-qurmetimiz.
Biz «Dýman» yqshamaýdanynyń halqy bir aýyzdan qarashasyna qamqor bolǵan, joǵyn túgendep, baryn baǵalaı bilgen, júregi máńgilik qazaq dep soqqan ultjandy, namysqoı, birtýar Zamanbek Nurqadilovtiń esimin osy aýdandaǵy nómiri 172 mektep-gımnazıasyna berýdi joǵarydan ótinip suraıdy. Ári mekteptiń aýlasyna batyr tulǵaly aǵamyzdyń eskertkishin ornatsaq, ol kisiniń halqyna jasaǵan jaqsylyǵynyń óteýi bolar edi. Bul mektepte búginde eki jarym myń bala oqıdy, sol bolashaq urpaq Zamanbek aǵadaı ultjandy, eline shyn jany ashıtyn naǵyz parıottar bolyp tárbıelense, baqytty el bolatynymyz sózsiz.
Saltanat Bakeeva
Pikir qaldyrý