Qazirgi ýaqytta elimizdegi hırýrgıa salasy, onyń ishinde plasıkalyq hırýrgıa jaqsy damyp keledi. Mamandarymyz kez kelgen sheteldik hırýrgpen teń deńgeıde dep aýyz toltyryp aıta alamyz. Shetelge qaraǵanda tehnıkalyq jabdyqtaý jaǵynan sál arttamyz. Degenmen jyl saıyn qural-jabdyqtar da túgendelip keledi. Bettiń ájimi, kózdiń qabaǵy, qalqan qulaq, qısyq muryndy túzetý syndy kez kelgen operasıany otandyq dárigerlerimiz jasaýǵa daıyn.

Plasıkalyq otanyń baǵasy ártúrli. She­telmen salystyrǵanda, elimizde ana­ǵur­lym arzan. Salystyrmaly túrde «arzan» degen aty bolmasa,  qarapaıym halyq úshin quny bar somma. Sonda da baǵasyna qaramastan pyshyq kómegine júginip jatqandar sany az emes.  Áıtse de, bul otalardyń qajettiligi, paıdasy nede? Sán úshin de plasıkalyq otaǵa júginetinder sany nege artty? Elimizde bet-jaq álpetterine ota jasaı­tyn­dardyń 50 %-y jol apatyna ushy­raǵandar nemese túrli jaǵdaıda oryn alǵan oqys oqıǵalarda zardap shekken adamdar kórinedi. Taǵy da óziniń syrt kelbetine kóńili tolmaıtyn jandar dál osy otaǵa júginip jatady. Operasıaǵa baratyndardyń 80%-y qyz-kelinshekter. Olar qabaǵyna qatpar salý, qulaq, muryn, erniniń pishinin ózgertý, ájimin tartý, emshek bezderin úlkeıtý, artyq maıdan arylý sıaqty máselelermen keledi. Biraq, dárigerlerdiń aıtýynsha olardyń bárine birdeı operasıa jasalmaıdy. Nege deseńiz, operasıaǵa kelgen qyz-kelinshektiń, aıtalyq qulaǵy, murny ózine jarasyp-aq turýy múmkin. Tek janyndaǵy qurbysynyń «Murnyń pushyq nemese qulaǵyń qısyq» degen sózin kóńiline alyp, soǵan bola ózgertýdi oılaǵandar bar. Sondyqtan operasıa jasamas buryn kelgen adammen psıhologıalyq turǵyda jan-jaqty sóılesip, keńes beriletini oryndy.

Sońǵy ýaqytta qyzdar arasynda kóki­rek­ti úlkeıtý de sánge tipti dástúrge aınaldy desek bolady. Ardaqty ájelerimiz ben aıaýly analarymyzdyń tarapynan «jasandy (sı­lıkon) keýde bala emizgende zıa­nyn tıgizbeı me» degen qarsylyǵy men qorqynyshy basym. Alaıda, keri pikir ustanatyn mamandardyń aıtýynsha, «kókirekti ulǵaıtatyn ar­naıy sılıkondar bar. Olar reseılik, qy­taılyq, amerıkalyq bolyp bólinedi». Osy tusta bóliný sebebi, sılıkonnyń sapasyna baılanysty ma dep te tereńnen oılanasyń. Em­shek beziniń astyndaǵy úlken bulshyq etti kesip, onyń astyna selıkon qoıady eken. Ýaqyt óte kele álgi sılıkon terige sińip ketedi. Biraq, ár nárseniń jaramdylyq merzimi baryn umytpaǵaısyz.                 

Jasandy sulýlyq jarǵa jaqpasyn dep da­byl qaǵyp júrgender de jeterlik. Dese de, tabıǵat jaratylysyna ózgeris engizý – úlken táýekel. Adamyna qaraı zamany boldy ma, elikteýshilikten kóz ashpaı qanshama mardymsyz dúnıeniń qurbany bolyp kelemiz. Qysqasy, qalaǵan keıipimizge enemiz dep, tabıǵat syıy bolyp tabylatyn shynaıylyǵymyzdy joıyp jibermesek bolǵany.

Aqerke Sabyrqyzy

Usynǵan: Ásel Bolatqyzy