Bıznesti josparlaǵanda klıenttiń ornyna ózimdi qoıyp kóremin. Keıde kedergilerdi oı, keısterdi sheshkende mı jetpeı ketetindigi ras. Bizdiń eldegi búdjetti josparlaıtyn mamandarǵa tańym bar. Ne shegetinin túsine almaı qoıdym. Sebebi, men sheshimin túsindirýge tyrysyp kóreıin.
Damyǵan elderdiń tájirıbesin alyp qarasaq, jumysshyǵa ekbek aqy tóleýdi úshke bólip qarastyrýǵa bolady:
1) Saǵatyna tólenetin
2) Kúndigine tólenetin
3) Aptasyna tólenetin
Úsheýiniń artyqshylyǵy da, kemshil jaqtary da baryn baıqaýǵa bolady.
+2-3 jerde jumys isteý eńbek ónimdiligin arttyrady.
+ Jumysty bitirýge ketetin ýaqyt qysqarady. Aılyq dep aıdan aıǵa sozbaıdy. Kúndikke, saǵatyna, tym quryǵanda apta ishinde atqarady.
+Jumys berýshi tapsyrǵan jumysyn baqylaýyna qolaıly. Ári jumystan shyǵyp ketken ne shyǵarylǵan qyzmetkeri úshin artyq shyǵynnan ózin saqtaıdy.
+Aılyq jalaqydan joǵary nemese qajetin qamtamasyz etýine jaqsy.
+ Qarjy jınaýdy úırenedi. Ári ysyraptan qutylady. Ár tyıynnyń qadiri bolady.
+ Olqylyǵy úshin qyzmetker emes, kompanıa jaýapqa tartylady. Nátıjesinde jumys ornynyń bedeli úshin qyzmet etedi. Jumysshynyń bedeli, ar-namysy qorǵalady.
- Syrqattanyp qalǵan kúnderde, ne bir jaǵdaı bolǵanda tek avans qana ala alady. Alaıda, ol kúngi jalaqysy tólenbeıdi.
- Jumys orny jabyq bolatyn kúni kúndik jalaqy ne saǵatyna tólenetin jalaqysy kelisimshart boıynsha retteledi. Ne bolmasa jarty sýmmasy tólenedi.
- Qymbat dúnıe satyp alý úshin biraz ter tógýine týra keledi.
- Ár salada qyzmetker sany qysqarady. Nátıjesinde jańa jumys oryndaryn ashý qajettiligi týyndaıdy.
- Aýyl sany qysqarady.
Damýshy eldiń tájirıbesinde eńbekaqyny aılyq, ne kúndik dep qarastyrýǵa bolady. Aptasyna, ne saǵatyna tóleıtin jerler joqtyń qasy deýge keledi. TMD elderinen halyqtyń údere kóshýiniń negizgi sebepteriniń biri osy.Mysaly, saýda-sattyqqa da aılyqtyń, ne zeınetaqynyń beriletin ýaqyty áser etedi. Servıs quldyraıdy. Kúndelikti aınalysta aqsha júrse, kúndelikti damý jolyna túsedi. Deı turǵanmen, damýshy elder APTASYNA, NE EKİ APTADA bir ekbekaqyny bólip ala alatyn júıege ótip, keıin KÚNDİGİNE,SAǴATYNA tólenetin rejımge ótse damýshy elder DAMYǴAN ELDERDİŃ QATARYNA iligedi dep oılaımyn. Aldaǵynyń istegenin istemeseń, onyń tistegenin tisteı almaısyń.
Taǵy bir mysal. Bizdiń eldegi 75000 tg alatyn qyzmetkerdiń kúndik eńbeginiń aqysy 2500 tg. Oǵan ne keledi? Eń tómengi jalaqynyń 1 paıyzy 420 tg. Bir bólke nan jumysqa baryp-kelý. I to eń kúnkóris deńgeıi tómen qaladaǵy jaǵdaı bul. Endi kúnige 4000-5000 tg aıyna 120-150000 tg bolmaı ma? Joqtan bar. Balansqa kele bastady ma? Ekinshi jaǵynan, memlekettik baǵdarlamamen jumys-pumys degen nárse qyrtqan áńgime.
Aıyna bir qadam jasaǵan adam, saǵatyna, ne kúnine, ne aptasyna bir qadam jasaǵan adammen qalaı teń ómir súredi. Álem elderi ishindegi dısbalanystyń basty sebebi osynda jatyr. Jalaqyny jylda kótere berýdiń aldyn alý úshin ári kóptiń qarjyny basqarýdy úırenýi úshin úkimet osy aıtqandarymdy eskerse deısiń. Ysyraptan da saqtanar edik.
Alysqa barmaı 600 mln tg dýal jóndeýge, 650 mln tg mektep soǵýǵa, 100 mln-nan kóp teńge tógip, jıyn uıymdastyryp jatyr. Aıta bersek mlrd-tap shyǵarýǵa bolady.
Toqeteri, toǵyz táýlikte Toqaevty tolǵantpaǵan tolǵanysym osy edi. Joǵaryda aıtqanymdaı, qadam jasaıtyn ýaqyt keldi.
P.s. Sizge qalaı? Aılyqty kútip, barlyǵyn tez-tez jaratqan unaı ma? Eki aptadan bólip alǵan ekbekaqy tıimdi me?
Nurtaza Shoqataev
