Búgin mereke kórinedi. «Qazaqstan halqy birliginiń kúni» dep jatyr. Aty jaqsy. Burynyraqta bul tap kúresiniń merekesi, jumysshylardyń mıtıńke, demonstrasıaǵa shyǵatyn kúni bolatyn. Zaman ózgerdi de, merekeniń de máni qosa ózgerdi. «Mıtıń, demonstrasıa» dese qazir Qazaqstan úkimetiniń júregi ushyp, jany shoshıdy.
Reseıde Birinshi Mamyr – Kóktem men eńbek merekesi. Tájikstanda tap solaı. Bul kún Armenıada, Ýkraınada, Belorýssıada, Avstrıada, Argenınada «Eńbek merekesi». Al bizdiń elimizde «Qazaqstan halqy birliginiń kúni» dep atalady. Biraq osy merekege meniń ishim jylymaıdy. Qoldan jasalǵandyǵy kórinip turady. Qabyǵy jyltyraq, ishi bos! Formasy bar da mazmuny joq.
Durysynda memlekettiń ishki tynyshtyǵy men turaqtylyǵy memleket quraýshy ulttyń tolerenttylyǵyna tikeleı táýeldi. Qarasańyz, dál qazaqtaı tolerantty, qazaqtaı momyn halyq joq. Biraq eldegi búkil saıasat memleket quraýshy ulttyń tóńiregine, memlekettik tildiń tóńiregine toptastyrylǵanda ǵana baıandy.
Máselen, Reseıde barlyq ishki saıasat orys halqy men orys tiliniń tóńiregine, Gúrjistanda gúrji halqy men gúrji tiliniń tóńiregine, Ózbekstanda ózbek halqy men ózbek tiliniń tóńiregine shoǵyrlandyrylǵan.
Sol sıaqty bizde de memleket quraýshy ult retinde Qazaq halqy Qazaqstanda turyp jatqan túrli ult ókilderine qamqor ári olardyń damýyna jaýapty ekendigi konstıtýsıalyq normalarmen bekitilýge tıis edi. Eldegi kúlli saıasat qazaq halqynyń tóńiregine shoǵyrlandyrylǵanda ǵana myqty armatýradaı ózek paıda bolatyn.
Al is júzinde qalaı bolyp shyqty?
Bizde 130 ult turady dep jalpaqshesheı bolamyz. Demografıalyq qurylymǵa qarasańyz sany 100 myńnan asatyn nebary toǵyz ǵana etnos bar.
Qazaq halqynyń mártebesi solarmen birdeı dıasporalyq deńgeıge túsip qalǵan. Qazaqstan qazaq halqynyń memlekettiligi bolǵanymen ony eshkim moıyndap jatqan joq.
Moıyndatatyn memlekettiń sury anaý: konstıtýsıalyq normany oryndaýdy talap etýdiń ornyna bóten tildiń aldynda tizerlep turǵan. Ár etnos – ózinshe bir qudaı. Turmystyq qarym-qatynasta qazaqtardy mensingisi kelmeıdi. Óz eli, óz jerinde ádiletsizdikke shydamaǵan qazaq jigitteri keı tusta amalsyz óz namysyn judyryqpen qorǵaýǵa májbúr.
Túrli dıasporlardyń basyn qosatyn ózektiń (sterejen) bolmaýy dári toltyrylǵan kespektiń ústinde otyrǵandaı áser beredi! Ómirimiz kútpegen oqys oqıǵalarǵa toly. Qazaq-sheshen (Jańaózen – 1989), (Óskemen – 1992), (Aqtaý – 2006), (Malovodnoe – 2007), qazaq-túrik (Teńiz – 2006), (Býyryl – 2016), qazaq-uıǵyr (Shelek – 2006), qazaq-kúrd (Maıatas – 2007), qazaq-tájik (Bostandyq aýyly, OQO – 2015), qazaq-armán (Qaraǵandy – 2018), qazaq-duńǵan (Qordaı – 2020) qaqtyǵystary sonyń dáleli.
Dıasporalardyń basyn qosýǵa tıisti Qazaqstan halqy Assambleıasy «armatýrasy» bolmaǵan soń múlde dármensiz, taza býtaforıalyq qurylymǵa aınalǵan. Sodan Qazaqstan «birligi» óte amorfty, bereketi kem. Búginde Qazaqstandaǵy ultaralyq ıdeologıa tek Nazarbaev esimine táýeldi. Onyń ózi ýaqytsha. Jaǵdaı úreıli.
Osyndaı jaǵdaıda «Qazaqstan halqy birliginiń kúni» sıaqty aty bar da zaty joq saıası merekeniń ataýyn jaı «Eńbek merekesi» deı salǵan jón shyǵar. Al shynaıy saıası mereke etemiz desek, qazaq halqynyń memleket quraýshy mártebesi konstıtýsıalyq jolmen baıandy etilýge tıis!
Bir ulttyń, bir tildiń, bir dinniń aınalasyna toptasqan memleket qana utady!
Marat Báıdildauly (Toqashbaev)
Jazýshy-pýblısıst
Facebook paraqshasynan
Pikir qaldyrý