Aty shýly bas bankır Qaırat Kelimbetovtyń ár málimdemesi qazaqstandyq BAQ-ta qyzý talqylanyp, táýelsiz ekonomıserdiń synyna ushyrap, kekesin – kelemejdiń keıipkerine aınalyp jatatynyna da kózimiz úırengen.
Ádettegideı Ulttyq banktiń tizginin ustaǵan Qaırat Kelimbetovtyń kezekti málimdemesi sarapshylardyń synyna ilikti.
15-maýsym kúni QR Senaty aldynda baıandama jasaǵan Q.Kelimbetov byltyrǵy jylǵy ınflásıa mólsheri - 8%-dy quraǵanyn, 2014 jyldyń qorytyndysy boıynsha jyldyq ınflásıa 7,4%-ǵa jetkenin, 2015 jyldyń mamyr aıyndaǵy ınflásıa mólsheri - 0,3% bolyp, jyl basynan bergi kólem - 1,5%-ǵa jetkenin aıtqan.
Alaıda, aty shýly makroekonomıst Qaırat Nematulynyń, ınflásıa baǵamyn baqylaýda bul ádistiń tıimsiz ekenin, Qazaqstandaǵy ınflásıa dınamıkasy mınımaldy tutynýshylar bazasynyń baǵasynyń turaqtylyǵymen esepteletinin bilse kerek-ti. Sondyqtan da, kóptegen qazaqstandyq sarapshylar bas bankırdi qatań synǵa alǵan bolatyn.
Iá, ınflásıa baǵymyn baqylaýda bul ádisti Qazaqstan ǵana emes, álemniń ózge de memleketteri paıdalanýda. Degenmen, jalǵan statısıka jasap, halyqty ǵana emes, halyq qalaýlylarynyń ózin aldap soqpaq bolǵan bas bankırdiń, «Qazaqstandaǵy ınflásıa kórsetkishi óte tómen», deýi senimsizdik týdyratyny jalǵan emes. Ásirese, 2014 jylǵy «devalvasıa terapıasynan» soń qazaqstandyqtardyń bas bankırge degen senimi joǵalǵan bolatyn.
Kelimbetov – Shoý jalǵasýy tıis
Sonymen qatar, Ulttyq bank basshysynyń «Qazaqstandaǵy ınflásıa mólsheri 2014 jylmen salystyrǵanda aıtarlyqtaı tómendegen. Ásirese, azyq-túlikke jatpaıtyn taýarlar baǵasynyń arzandaýy men alys-jaqyn shet elderden ımporttalatyn taýarlar baǵasynyń aıtarlyqtaı tómendegeni – eldegi ınflásıanyń túsýine sep boldy», degen sózimen Qazaqstandaǵy ınflásıamen kúresýdiń nátıjesin kórsetkendeı bolǵan.
Degenmen, Senatty sózine sendirgen bas bankır Qaırat Kelimbetovtyń valúta naryǵyna qatysty málimdemesi senimsizdeý estildi. «2015 jyldyń 1 maýsymyndaǵy baǵam boıynsha teńgeniń $1-ǵa shaqqandaǵy móshleri – 185,95 teńge bolǵan. Qazirgi tańda Ulttyq bank turaqty kýrstyq saıasatty ustanýda. Endi Qazaqstanda teńge devalvasıasy bolmaıdy. Eger qajettilikten devalvasıa jasalýy kerek bolsa, biz aldyn ala habarlaımyz.»
Qaırat Nematuly jaqyn arada devalvasıa bolmaıdy dep qansha shyryldaǵanymen, 2014 jylǵy tosyn ózgeris halyqtyń qaltasyna salmaq salǵany el esinen umytyla qoıǵan joq. Basqasha aıtqanda, Ulttyq bank devalvasıa qashan tıimdi dep eseptese, sol kúni teńge kýrsyn quldyrata salýy múmkin. Bas bankırdiń aıtyp otyrǵan kýrstyq saıasaty osy bolsa kerek-ti.
Kelimbetov neni jasyryp qaldy?
Endi bas bankırdiń Senat aldynda irkip qalǵan sózderine toqtala ketsek.
Birinshiden, bank sektoryndaǵy teńge ótimdiliginiń jetkiliksizdigi.
Ekinshiden, bank júıesindegi aktıvterdiń qysqarýy. Mysaly, keıbir derekkózderide súıensek, 2014 jyldyń qorytyndysy boıynsha qazaqstandyq ekinshi deńgeıli bankterdegi aktıvtere 2%-ǵa kemigen.
Úshinshiden, depozıtter bazasynyń 3,7%-ǵa kemýi.
Aıtpaqshy, mundaı kórsetkishterge táýelsiz sarapshylar ǵana emes, bankırlerdiń ózderi de alańdaýshylyq bildirýde.
Ulttyq banktiń basqarma múshesi Úmit Shaıahmetova:
- Ázirge bul sıfrlar sektor úshin qaýipti emes. Degenmen bulaı jalǵasa beretin bolsa, depozıttik bazadaǵy teńge aınalymyna qaýiptiń týyndaıtyny jasyryn emes.
Qoryta kele, Qazaqstannyń ekonomıkalyq ahýaly - qýantarlyq emes. Ár baıandamasynda bas bankır túsiniksiz statısıkalarmen árlep, jaqsartyp kórsetýge tyrysqanymen, túıtkildi máseleler sheshimin tappaı, ekonomıkanyń ósýi múmkin emes ekeni ámbege aıan. Dese de,Ulttyq bank basshysy úshin, problemalardyń sheshiminen, ımıj basymyraq bolyp turǵany jasyryn emes. Múmkin, Qaırat Nematuly birinshi kezekte qarjyger emes, jaqsy menedjer, makroekonomıst bolǵandyqtan shyǵar. Halyqtyń seniminen shyqqan bankırdiń balamasy joq pa álde? Múmkin, Aqorda úshin bas bankırdi qyzmetinen bosatyp, oryna laıyqty fıgýra izdestirý áldeqaıda tıimdirek bolar ma edi?
Derekkóz: KazTAG
Nurgeldi Ábdiǵanıuly
