TMD elderiniń kóshbasshysy sanalatyn Qazaqstan sońǵy jyldary halyqaralyq sarapshylar tarapynan oń kózqarasqa ıe bolýda. Ekonomıkamyzdy qaıta jandandyrý, daǵdarys jaǵdaıynan utymdy shyǵý, halyqtyń álsiz qamtylǵan tobyn qorǵaý tárizdi jaıttar búginde álemdik saıası arenada oń baǵalanyp jatyr. Osyǵan oraı, Qazaqstan halyqaralyq jáne aımaqtyq uıymdardyń múshesi ǵana emes, batys jáne shyǵys elderiniń senimdi áriptesine aınalǵan el.

Táýelsizdiktiń eń alǵashqy jyldarynda-aq Qazaqstan bitimgershilik saıasatyn qýattady. Qazaqstan Respýblıkasynyń tuńǵysh Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń  bastamasymen syrtqy saıasat salasyndaǵy ózindik kúsh-jigerimiz qalyptasa tústi. Osynyń arqasynda biz álemdik qoǵamdastyqta buryn-sońdy bolmaǵan jaǵdaıǵa qol jetkizip, ıadrolyq qarýdan óz erkimen bas tartqan memleket atandyq.

1992 jyly BUU Bas Assambleıasynda elimizdiń memleket basshysy retinde sóz sóılegen N.Nazarbaev Qazaqstannyń ustanyp otyrǵan beıbit pozısıasyn jarıalady. Sodan beri elimiz bitimgershilik saıasatyn ustanyp qana qoımaı, syrtqy saıasatta da bedelge ıe boldy. 1992 jyly naýryzda Qazaqstan BUU-na qabyldandy, sol kezden bastap biz ustanǵan bitimgershilik tujyrymdama álemdik deńgeıde jarıalanyp qana qoımaı, jalpy adamzattyq máselelerdi sheshýge belsendi qosylýǵa múmkindik berdi. Álemdik qaýymdastyq aldynda Qazaqstannyń bedeli arta tústi. Mysaly, álemde jekelegen aımaqtarda jaǵdaı ýshyǵa túskende Qazaqstan bitimgershilikke shaqyratyn sharalarǵa qatysa bastady. Atap aıtqanda Iýgoslavıanyń kúıreýi, Taýly Qarabaq úshin soǵys, Ońtústik Osetıa qaqtyǵysyn talqylaýda Qazaqstannyń oıly oramdary halyqaralyq sarapshylardy eleń etkizbeı qoımady.

Jýyrda reseılik jáne amerıkalyq sarapshylar Nú-Iorktegi saıası pikirsaıystarǵa arnalǵan saraptamalyq talqylaý barysynda da Qazaqstannyń ustanǵan bitimgershilik saıasatyna oń baǵa berdi.

«Qazaqstan Prezıdenti óz sózinde BUU áskerı qaqtyǵystardyń aldyn-alý men toqtatýdyń jetkilikti belsendi quraly emes ekenin basa aıtty. Sonymen qatar, ol BUU buryn bolǵan jaǵdaılarǵa emes, qazir bolyp jatqan naqtylyqtarǵa jaýap berýi kerek ekenin atap ótti. Qazirgi format. Al jańa formatta jańa oıynshylar men jańa elder paıda bolady. Qazaqstan – damý qarqyny jańarǵan el, mundaı memleketter BUU-da da óz pikirlerin aıtýy kerek » deıdi halyqaralyq sarapshylar.

Sondaı-aq MGIMO taldaý ortalyǵynyń dırektory Andreı Kazansev óz kezeginde «Qazaqstan damyǵan ınstıtýttary bar jáne ınvestısıalyq jáne ekonomıkalyq tartymdylyǵy bar turaqty el» dep atap ótti.

«Sýdanda Afrıka odaǵynyń bitimgershilik kúshterine shabýyl jasaldy. Osy ýaqytta terrorıstter beıbit turǵyndarǵa shabýyl jasaǵan Aýǵanstannyń ońtústik-shyǵys provınsıasynda keleńsiz jańalyqtar boldy. Voleıbol alańynda balalar qaıtys bolady. Somalıden mıllıonǵa jýyq turǵyndar qazirdiń ózinde ashtyqta júrgeni týraly habarlanǵan. Bul qaıǵyly aqparat aǵymy BUU-nyń minberinde qorqynyshty sózdermen tolyqtyryldy. Spıkerler birinen soń biri aýysyp otyrady, al árbir ekinshi adamda elde kúrdeli problema bar. Ýkraına, Sırıa, Koreıa túbegi, basqa da elderde problema jetip artylady. Osy turǵydan alǵanda, teńdestirilgen, negizinen, Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń sózi erekshe» deıdi reseılik sarapshy  Andreı Kazansev.

Jalpy, bıyl BUU-nyń qurylǵanyna 75 jyl tolyp otyr. Qazaqstannyń bul uıymǵa múshe bolǵanyna 28 jyl boldy.

28 jyl buryn, 1992 jyly 2 naýryzda Qazaqstan BUU-ǵa múshe boldy. Sol jyldyń 15 sáýirinde Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdentiniń Jarlyǵymen Nursultan Nazarbaev Qazaqstannyń BUU janyndaǵy tuńǵysh turaqty ókili – Aqmaral Arystanbekovany taǵaıyndady.

1992 jyly 5 maýsymda Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Qazaqstan Respýblıkasynyń BUU janyndaǵy Turaqty ókildigin qurý týraly Jarlyǵyna qol qoıyldy. 1993 jyly 16 aqpanda Qazaqstanda, Almatyda BUU keńsesi ashyldy.

Buǵan qatysty Syrtqy ister mınıstrliginiń Almatydaǵy ókildiginiń basshysy Erlan Ysqaqov: «28 jyl ishinde Qazaqstan men BUU arasyndaǵy yntymaqtastyqty aımaqtyq jáne ǵalamdyq deńgeıde damytý úshin úlken jumys atqaryldy» dedi.

Óz kezeginde, Qazaqstan Respýblıkasynyń BUU janyndaǵy Turaqty ókili (1993-2003 jj.) Madına Jarbosynova Aqmaral Arystanbekovadan keıin Qazaqstannyń atynan ókildik etý úlken qurmet ekenin aıtty.

«BUU – eń ámbebap halyqaralyq uıym. Bizdiń 1992 jyldyń 2 naýryzynda BUU quramynda biraýyzdan qabyldanǵandyǵymyz táýelsiz Qazaqstannyń tarıhyndaǵy mańyzdy kún boldy jáne bolyp qala beredi» deıdi Madına Jarbosynova.

Onyń aıtýynsha, Qazaqstan BUU-nyń 168-shi múshesi boldy. Bul kúni uıym 175 memleketti, onyń ishinde segiz postkeńestik keńistikti biriktire bastady.

«BUU-ǵa múshe bola otyryp, biz, ásirese respýblıkanyń ómirlik múddeleri aıasyndaǵy máselelerdiń sheshimderin ázirleýge tolyqtaı qatysýǵa quqyly jáne naqty múmkindik aldyq. 28 jyl ishinde Qazaqstan halyqaralyq arenada óziniń laıyqty ornyn aldy jáne jahandyq uıymnyń álemdegi turaqtylyq pen qaýipsizdikti qamtamasyz etýdegi jan-jaqty kúsh-jigerine óz úlesin qosýda» dedi ol.

Ózderińiz bilesizder, Qazaqstan BUU-ǵa múshelik barysynda jeti basymdyqty aıqyndady: ıadrolyq qarýdan azat álem qurý; jahandyq soǵys qaýpin joıý jáne aımaqtyq qaqtyǵystardy retteý; aımaqtyq qaýipsizdik pen yntymaqtastyqty nyǵaıtý kezinde Ortalyq Azıa múddelerin ilgeriletý; terorızmmen kúres; Afrıkadaǵy beıbitshilik pen qaýipsizdik; qaýipsizdik pen turaqty damýdyń ajyramas baılanysyn qamtamasyz etý; sonymen birge Qaýipsizdik Keńesiniń jáne búkil BUU júıesiniń HHİ ǵasyrdyń qaýipteri men synaqtaryna beıimdelýi.

«Táýelsizdik jyldarynda jáne BUU-ǵa múshe bolǵan jyldary, Qazaqstan teńgerimdi jáne dáıekti syrtqy saıası baǵyttyń arqasynda úlken tarıhı tájirıbeni basynan ótkizdi, álemdik uıymnyń bedeldi múshesi jáne halyqaralyq yntymaqtastyqtyń jaýapty seriktesi boldy» dep atap ótti Madına Jarbosynova.

Ol sonymen birge BUU birlesken is-qımyldardyń jalpyǵa birdeı tanymal ortalyǵy bolyp qala beretinin jáne halyqaralyq beıbitshilik pen qaýipsizdikti saqtaý men nyǵaıtýda, sondaı-aq memleketter arasyndaǵy yntymaqtastyqty damytýda mańyzdy ról atqaratynyn atap ótti.

BUU Jahandyq komýnıkasıalar departamentiniń basshysy Vlastımıl Samek bul mereıli shara tek Qazaqstan úshin ǵana emes, sonymen birge BUU ǵalamdyq uıymy úshin de erekshe ekenin aıtty.

Vlastımıl Samektiń paıymynsha, halyqaralyq quqyqtyń sýbektileri myqty, halyqaralyq deńgeıde tanylǵan memleketter ǵana BUU músheleri bola alady. BUU-nyń Jarǵysyna sáıkes, BUU-ǵa múshelikke qabyldanýǵa Jarǵyda kórsetilgen mindettemelerdi ózine alatyn jáne Uıymnyń sheshimi boıynsha osy mindettemelerdi oryndaýǵa nıet bildiretin jáne beıbitshilikti súıetin barlyq memleketterge ashyq.

Uıymǵa múshe retinde kez kelgen osyndaı memleketti qabyldaý Qaýipsizdik Keńesiniń usynysy boıynsha Bas Assambleıanyń sheshimimen júzege asyrylady. Jańa múshe bolý úshin Qaýipsizdik Keńesine múshe 15 eldiń kem degende 9-y qoldaýdy qajet etedi. Qaýipsizdik Keńesiniń usynysy maquldanǵannan keıin másele Bas Assambleıanyń qaraýyna jiberiledi, onda qosylý týraly rezolúsıa qabyldaýǵa úshten eki daýys qajet.

BUU-nyń onyń Jarǵysynda bekitilgen maqsattary: halyqaralyq beıbitshilik pen qaýipsizdikti saqtaý, beıbitshilikke tónetin qaterdiń aldyn alý jáne joıý, agresıa aktilerin jolyn kesý, halyqaralyq daýlardy beıbit jolmen sheshý nemese sheshý, teń quqyqtar men ózin-ózi anyqtaý qaǵıdattaryn qurmetteýge negizdelgen ulttar arasyndaǵy dostyq qatynastardy damytý; násiline, jynysyna, tili men dinine qaramaı-aq, ekonomıkalyq, áleýmettik, mádenı jáne gýmanıtarlyq salalardaǵy halyqaralyq yntymaqtastyq, barsha adamdar úshin adam quqyqtary men negizgi bostandyqtaryn qurmetteý jáne damytý.

Atalǵan is-sharalarǵa búginde Qazaqstan óz deńgeıinde úles qosyp keledi.

Ánýar QAIYRBEK