Ilon Mask álemdegi eń baı adam ǵana emes, ol buryn-sońdy resmı tirkelmegen eń kóp baılyq ıesi. Juma kúngi jaǵdaı boıynsha onyń baılyǵy 208 mıllıard dollarǵa jetti. Jahandaǵy eń dáýletti adam atanǵannan keıingi Ilon Masktyń eń alǵashqy reaksıalarynyń biri – baılyǵyn qaıyrymdylyqqa qalaı berý týraly boldy.

Ilon Mask Twitter paraqshasynda "synı pikirler árdaıym óte joǵary baǵalanatynyn" aıtyp, "shyn máninde ózgeris ákeletin qaıyrymdylyqqa berý tásilderi" týraly surady. Mask ónimdi qaıyrymdylyq jolyn tabý ońaı sıaqty kóringenimen, is júzinde qıyn ekenin jazdy.

Batys elderinde fılantropıanyń damyǵan túrleri kóptep qalyptasqan. Mıllıarderlerdiń óz dáýletin túgelimen qaıyrymdylyqqa berýi nemese basym bóligin arnaý úrdisiniń birneshe ǵasyrlyq tarıhy bar jáne ol damyp keledi. 

Uzaq ýaqyt boıy álemdegi №1 dáýletti adam bolǵan Bıll Geıts pen onyń dosy Ýorren Baffet halyqtyń ómirin jaqsartýǵa kómektesý úshin 2010 jyly sýperbaılardy baılyǵynyń kem degende jartysyn qaıyrymdylyqqa aýdarýǵa shaqyryp, "Giving Pledge" (qazaqsha "berý kepili") bastamasyn oılap tapty.  

"The Giving Pledge (berý kepili) – mıllıarderlerge óz baılyqtarynyń jartysynan kóp bóligin qaıyrymdylyqqa berýge shaqyratyn qozǵalys. Ol kedeılikti joıýǵa, bilim berý, densaýlyq saqtaý salalaryna, bosqyndarǵa kómek, apattan qutylý, áıelder men qyzdardyń múmkindikterin keńeıtý, medısınalyq zertteýler, óner jáne mádenıet, qylmystyq sot tóreligi reformasy jáne ekologıalyq turaqtylyqqa jumsalady. 2020 jylǵy tamyzdaǵy jaǵdaı boıynsha baılyqtarynyń kem degende jartysyn qaıyrymdylyqqa berý týraly kepilge 211 mıllıarder qol qoıǵan. 

Bastamanyń teń quryltaıshylarynyń árqaısysy ondaǵan mıllıard dollar qolma-qol aqshany jáne aksıalardy qaıyrymdylyqqa arnaıdy. Tipti ózin mesenat retinde kórsete almaǵany úshin synǵa ushyraǵan Djeff Bezos ta sońǵy kezderi fılantropıaǵa jaqsy kóńil aýdardy. Ol ótken jyly klımattyń ózgerýine baılanysty máselelerge 10 mıllıard dollar berýge ýáde berdi jáne qarasha aıynda 16 ekologıalyq uıymǵa 791 mıllıon dollar bóldi.

Ilon Mask ta "Giving Pledge" bastamasyna qol qoıǵan. Odan bólek onyń "Musk Foundation" dep atalatyn qaıyrymdylyq qory bar. Mask qorǵa 257 mıllıon dollardan astam qarjy aýdardy. Sonymen qatar, "Ilon Mask 2016 jáne 2018 jyldar aralyǵynda 65 mıllıon dollardy shamamen 200 komersıalyq emes uıymǵa bóldi" deıdi Quartz saraptamasy.

Bir qyzyǵy, "eger Bıll Geıts qaıyrymdylyqqa baılyǵynyń jartysyn aýdaryp otyrmaǵan bolsa, Djeff Bezos ajyraspasa, onda olardyń dáýleti Masktyń baılyǵynan áldeqaıda kóp bolar edi" dep jazady Bloomberg. 

Al Ilon Mask baılyqty qaıyrymdylyqqa berý nemese tym bolmaǵanda adamzatty qutqaratyn jobalaryna, ıaǵnı ǵaryshty ıgerýge baǵyttaý úshin jınap jatqanyn dáleldep keledi. "Marsta qala salý úshin kóp resýrstar qajet. Men oǵan barlyq múmkindigimdi qoldanǵym keledi" dedi ol ótken aıda nemis tilshisi Aksel Sprıngerge bergen suhbatynda. 

Qazir qaıyrymdylyq salasyndaǵy mamandardyń suraǵy: Mask fılantropıany qalaı isteıdi?

Álemniń eń baı adamdary qaıyrymdylyqtyń ártúrli tásilderin qoldandy. Mysaly, Bıll Geıts barlyq ýaqytyn fılantropıaǵa arnaıtyn mesenatqa, qoǵamdyq densaýlyq saqtaý sıaqty salalardaǵy qoǵam qaıratkerine aınaldy. Twitter kompanıasynyń negizin qalaýshy Djek Dorsı ár qaıyrymdylyqty jalpyǵa qol jetimdi elektrondyq kestege ornalastyrý arqyly óziniń qaıyrymdylyqqa bólgen dáýletinniń esebin ashyq etti.

Al álemdegi eń baı adam bolǵannan keıin Ilon Mask Twitter paraqshasyna jazba jarıalap, taǵy da qaıyrymdylyqqa aqsha aýdaratynyn aıtyp, qaıda berý týraly jazylýshylarynan keńes surady.

Bir qyzyǵy, 2017 jyly Djeff Bezos ta tvıt jarıalap, basqalardan keńes suraǵan. Sol kezde, Bezostyń burynǵy áıeli Makkenzı Skott fılantorpıanyń bir úlgisin usyndy: Ol júzdegen komersıalyq emes uıymdar men oqý oryndaryna úlken aqsha chekterin berýdi durys dep tapty. Onyń qaıyrymdylyqqa bergenderi 2020 jyly shamamen 6 mıllıard dollar boldy.

Komersıalyq emes uıymdardy zertteıtin Ogaıo shtaty ýnıversıtetiniń profesory Braıan Mıttendorf Maskqa Skottyń jolymen júrýdi usyndy.

Ol taǵy "kóptegen mesenattardyń qateligi – olar qaıyrymdylyq joldaryn ózderi oılap tabýǵa umtylady" dedi. Onyń pikirinshe, qaıyrymdylyqtyń durys joly – buryn tájirıbeden ótken jáne mamandar jasaǵan daıyn tásilder. Ondaı tásilder arqyly qaıyrymdylyqqa bólingen qarajattyń muqtaj adamdarǵa áserin tipti de joǵarylatýǵa bolady.