Ózenderdiń lastanýy men qurǵap qalý problemalary, arnalarda zańsyz qurylystar salý faktileri, eldi mekenderdi sýmen jabdyqtaýdyń mardymsyz jaǵdaıy "Nur Otan" partıasynyń Ekologıalyq keńesiniń otyrysynda talqylandy.
Baspasóz qyzmetiniń málimetinshe, partıa alańynda "Nur Otan"-nyń óńirlik ekologıalyq keńesteri jasaǵan 200 túıindi máseleniń tizimi qaralǵan. Olardy júıeli túrde sheshý úshin otyrys qorytyndysy boıynsha Ulttyq jáne óńirlik deńgeıdegi ekologıalyq problemalar tizilimi bekitilgen.
Keńes múshesi, májilis depýtaty Dúısenbaı Turǵanovtyń aıtýynsha, búginde Atyraý oblysyndaǵy jaǵdaı kúrdeli. Óńir negizinen Jaıyq jáne Oıyl, Saǵyz ben Jem ózenderinen sý alady.
– Osy sý aǵyndaryndaǵy sý kóleminiń azaıýy jer asty kózderiniń sarqylýyna, eldi mekenderdi sýmen jabdyqtaýdyń nasharlaýyna, shabyndyqtar men jaıylymdardyń shóleıttenýine alyp keledi. Iaǵnı, halyq sany 2 mln adamnan asatyn batys óńiriniń ekologıasy men aýyl sharýashylyǵy óndirisine aıtarlyqtaı áser etedi, – dep atap ótti ol.
Sý tapshylyǵy men qurǵaqshylyq saldarynan mal jaıatyn jáne shóp shabatyn jerler nasharlap, mal shyǵynyna ákeldi. Máselen, Mańǵystaý oblysynda 2020 jyly mal óliminiń 4883 jaǵdaıy tirkelse, bıyl birinshi toqsannyń qorytyndysy boıynsha – 1332. Bul tek tirkelgen derekter ǵana. Osyndaı jaǵdaı Atyraý oblysynda da oryn alýy múmkin.
– Jem-shóp pen sýarý kózderiniń jetispeýshiliginen aýyl turǵyndary qazirdiń ózinde ustap otyrǵan maldarynan qutylýǵa májbúr. Jaıyq ózeniniń jaıy úlken alańdaýshylyq týǵyzady. Onyń baseıninde kólemi 10 mln. tekshe metrden astam 12 iri sý qoımasy jáne kúrdeli qurylystary bar 80-ge jýyq sý toraby salyndy. Baseınniń barlyq shaǵyn ózenderinde 3100-ge jýyq jer bógeti júıesiz turǵyzylyp, Jaıyq sýynyń deńgeıine orny tolmas zıan keltirdi, – dep atap ótti Dúısenbaı Turǵanov.
Sonymen qatar, baseın boıyndaǵy ónerkásiptik kásiporyndar sýdy munaı ónimderimen, aýyr metal qosyndylarymen jáne hlororganıkalyq pestısıdtermen, al adamdar qoqys pen qaldyqtarmen lastaıdy.
Ekologıa, geologıa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrliginiń aqparaty boıynsha, Jaıyq ózeniniń aǵysyn zerttegen kezde onyń jyldan-jylǵa qysqaryp bara jatqany anyqtalǵan. Bul batys óńirdiń ekonomıkasy úshin de, sol sıaqty ózenniń tómengi aǵysyndaǵy jáne Kaspııdiń soltústik bóligindegi ekologıa úshin de teris saldarlaryn tıgizip otyr. 2006 jyldan bastap Jaıyq ózenindegi sýdyń tómen deńgeıi sý tasqyny kezinde de, sabalyq kezeńderde de qatarynan qaıtalanyp keledi.
Óz kezeginde Ekologıalyq keńes ókilderi sý aǵyndaryn qorǵaý máselesinde salalyq vedomstvolar sylbyrlyq tanytty dep sanaıdy. Oǵan bútin bir aımaq úshin tirshilik náriniń negizgi kózi bolyp otyrǵan Jaıyq ózeniniń erekshe memlekettik mańyzy bar sý nysandarynyń tizimine enbeı qalýy dálel.
Sondaı-aq osy óńirdegi Jem, Oıyl jáne Saǵyz sıaqty basqa ózenderinde de aǵynnyń óte azdyǵy baıqalady. Onyń basty sebepterdiń biri – Aqtóbe oblysynyń aýmaǵynda óz betterinshe salyp alǵan bógender men bógetter. Dúısenbaı Turǵanovtyń aıtýynsha, Aqtóbe oblysynyń Muǵaljar, Qobda, Temir jáne Oıyl aýdandarynyń aýmaǵyn sholyp shyqqan kezde, Oıyl ózeniniń joǵarǵy aǵysy men baseınderinde ártúrli nysandaǵy 57 gıdrotehnıkalyq qurylys anyqtalǵan: 8 – respýblıkalyq menshik, 3 – komýnaldyq, sondaı-aq 34 ıesiz bógetter.
Osyǵan baılanysty Aqtóbe oblysynyń ákimdigine sý kózderin tazalaý jáne barlyq zańsyz gıdrotehnıkalyq qurylystardy buzý usynyldy.
Aqtóbe oblysy ákiminiń orynbasary Jaqsyǵalı Imanqulov búginde atalǵan jumystar bastalyp, jalpy óńirde ekologıalyq jaǵdaıǵa egjeı-tegjeıli taldaý júrgizilip jatqanyn aıtty. Onyń ishinde, Elek ózenin hromnan tazartý basy ashyq másele kúıinde qalyp otyr.
Jıyn barysynda keńes tóraǵasy, májilis depýtaty Eldos Abaqanov salada kadrlardyń jetispeıtindigine nazar aýdaryp, kóbinese úsh oblysta bir ınspektor jumys isteıtinin alǵa tartty.
Otyrys qorytyndysy boıynsha birqatar usynystar aıtyldy. Atap aıtqanda, Jaıyq ózenin erekshe memlekettik mańyzy bar sý nysandarynyń qataryna qosý jáne Atyraý oblysyn sharýashylyq-aýyz sýmen jabdyqtaý jónindegi óńirlik jospardy ázirleý. Budan basqa, jergilikti bılik Bas prokýratýranyń zańsyz salynǵan bógetterdi joıý jónindegi nusqamasyn oryndaýǵa jáne bógetter men sý qoımalaryn esepke alý men salýdy odan ári tártipke keltirý jóninde sharalar qabyldaýǵa tıis.
Pikir qaldyrý