Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń baılamynsha, Qazaqstanda "elektrondyq tutyný júıeleriniń" (ETJ), veıpterdiń taralýy jáne paıdalanylýy "epıdemıa sıpatyna ıe". Sebebi, olar baqylaýsyz satylady, ári baǵasy da jasóspirimderge meılinshe qoljetimdi. Qynjyltatyny sol, elektrondy sıgaretter, veıpter jastar arasynda sánge aınaldy, dep jazady inbusiness.kz.

Mınıstrlik anyqtaǵandaı, bul problemany birneshe faktor ýshyqtyryp jatyr. Birinshiden, ol aýmaqtyq turǵydan qoljetimdi: ETJ-veıpter árbir derlik iri azyq-túlik dúkeninen tabylady, saýda ortalyqtarynyń kireberisinde kóbine kelýshilerdi osy ónim satylatyn stendter men dúńgirshekter qarsy alady.

Ekinshiden, olar arzan turady: bir veıptiń quny 2 myń teńgeden aspaıdy: 1 devaıstyń baǵasy orta eseppen 1 700 teńgeden. Saldarynan, ony jastardyń, oqýshylardyń tutynýy "geometrıalyq progresıada" ósip barady. Máselen, sońǵy 6 aıda ETJ-veıpterdiń saýdasy 372%-ǵa artqan. Áleýmettik zertteý barysynda bul ónimdi tutynýshylardyń negizgi bóligi 21-ge tolmaǵan jastar ekeni áshkerelengen.

Úshinshiden, saýdagerlerdiń kóbi quqyqtyq nıgılızm tanytyp, temeki ataýlyny ashyq satýǵa tyıym salatyn zańnama talaptaryn aıaqasty etedi: bul ónimderdi ashyqtan ashyq pash etedi. Balalarǵa da sata beredi. Nátıjesinde, shymyldyryq ishine jasyrylatyn temeki ónimderine qaraǵanda adamdar úshin endi syrtqy qaby kóz jaýyn alatyn veıpter anaǵurlym tartymdy kórine bastady.

Tórtinshiden, ETJ-veıpterdiń elge baqylaýsyz ákelinýi jolǵa qoıylypty. Besinshiden, óndirýshiler óz óniminiń shynaıy quramyn qasaqana jasyrady, onda ýly zattardyń, tipti nıkotınniń baryn atap kórsetpeıdi. Munyń bári ETJ-veıpterge tolyq tyıym salýǵa negiz bola alady:

"Osyǵan baılanysty veıpterdiń aınalymyna tolyq tyıym salý – múmkin bolatyn jalǵyz retteý tetigi bolyp esepteledi" degen toqtamǵa keldi DSM.

Mundaı tyıym Densaýlyq kodeksine túzetýler engizetin "Halyq densaýlyǵy jáne densaýlyq saqtaý júıesi týraly" QR Kodeksine ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly" jańa zań jobasynda qarastyrylǵan.

Basylym zań jobasy kúshine enýi úshin alda úkimetke osy ónimdi óndirýshilerdiń, ımporttaýshylardyń lobbıin jáne daý-janjalyn eńserip, parlamentte qorǵap shyǵý qajet bolatynyn jazady.

Mamandardyń málimetinshe, veıp sekildi ónimderdi tutyný adamnyń júıke júıesine jáne endokrındi júıesine teris áser etedi. Halyqaralyq túrli zertteýler kórsetkendeı, jas adamdar nıkotınge tez táýeldi bolyp qalady. Bul zat olardyń bas mıyndaǵy qosylystardyń ózgerýine soqtyrýy múmkin, saldarynan eseıe kele bıpolárly buzylý, depressıa jáne basqa da psıhıkalyq dertterge shaldyǵady. ETJ-veıpter jasóskinderdiń ókpesin qandaı qorqynyshty kúıge jetkizetini beınelengen rolıkter, zertteý nátıjeleri ınternette jeterlik.

AQSH-tyń Berklıdegi Lorens atyndaǵy ulttyq zerthanasynyń mamandary osy elektrondy sıgaretalardy shegý kezinde adam boıyna 31 qaýipti zat darıtynyn áshkereledi. Bý týdyrý úshin qurylǵynyń akýmýlátoryn qyzdyrǵan kezde aty jaman aýrýǵa soqtyratyn konserogendik zattardyń shoǵyrlanýy aıtarlyqtaı artady.