Jumys berýshi men qyzmetker arasynda jalaqy ýaqytyly tólenbeýine baılanysty máseleler týyndap turady. Osy rette árbir azamatqa jalaqy tóleýdiń tártibi men merzimderiniń zańdylyǵyn bilgen artyq etpeıdi.

QR Eńbek kodeksiniń 113-babyna saı, jalaqy QR-nyń ulttyq valútasynda aqshalaı nysanda belgilenedi jáne aıyna bir retten sıretpeı, kelesi aıdyń birinshi onkúndiginen keshiktirilmeı tólenedi. Jalaqy tólenetin kún eńbek shartynda kózdeledi.

Osy norma jalaqyny tóleý tártibi men merzimderin aıqyndaıdy. Jalaqyny tóleý tártibi men merzimderi eńbekke aqy tóleý salasyndaǵy memlekettik kepildikterdiń biri (QR EK 102-b.).

Keıbir uıymdarda jalaqy beretin kún ujymdyq shartta aıqyndalady, al keıbir uıymdarda (kóbinese ol, ujymdyq sharty joq jáne shtattaǵy jumyskerlermen eńbek sharttary jasalmaıtyn memlekettik organdarda) tólemaqy normalaryn ustanady. Óziniń normatıvtik qujattarynda jalaqyny tóleýdiń naqty merzimderin kórsete otyryp, kelesi aıdyń birinshi 10 kúninen keshiktirmeı tóleıdi.

Kóptegen uıymdarda ujymdyq sharttarǵa nemese jumys berýshiniń aktisine sáıkes, jalaqy tóleýdiń avanstyq júıesi paıdalanylady. Bul rette aıdyń jartysynda tarıftik mólsherlemeniń (laýazymdyq aılyq aqynyń) bir bóligin qamtıtyn avans jáne turaqty sıpattaǵy (eńbektiń zıandy jaǵdaılary jáne t. s. s.) ótemaqy tólemderi tólenedi, al kelesi aıdyń basynda-yntalandyrý tólemderin qamtıtyn qorytyndy esep aıyrysý júrgiziledi.

Sondaı-aq, túsindirme berilip otyrǵan bapta jalaqy berý kúni demalys nemese jumys emes kúnimen sáıkes keletin, erekshe erejeler kózdegen. Bul jaǵdaılarda jalaqy demalys nemese mereke kúniniń aldynda – jumystyń sońǵy kúni nemese aldyn-ala tólenýge tıis.

Jalaqy tóleý kezinde jumys berýshi árbir jumyskerge tıisti kezeń ishinde oǵan tıisili jalaqynyń quramdas bólikteri, júrgizilgen ustap qalýlardyń mólsherleri men negizderi týraly, onyń ishinde ustap qalynǵan jáne aýdarylǵan mindetti zeınetaqy jarnalary týraly, sondaı-aq tólenýge tıisti jalpy aqsha somasy týraly málimetterdi jazbasha nemese elektrondyq nysanda aı saıyn habarlaýǵa mindetti.

Túsindirme berilip otyrǵan bap jumys berýshini árbir jumyskerge tıisti kezeń ishinde oǵan tıesili jalaqynyń quramdas bólikteri, júrgizilgen ustap qalýlardyń mólsherleri men negizderi týraly, sondaı-aq tólenýge tıisti jalpy aqsha somasy týraly málimetterdi jazbasha nemese elektrondyq nysanda aı saıyn habarlaýǵa mindetteıdi.

Jumys berýshi jalaqyny tolyq kólemde jáne eńbek shartynda belgilengen merzimderde tólemegen kezde jumys berýshi Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdaryna sáıkes jaýaptylyqta bolady.

Jumys berýshi tólem kidirtilgen kezeń úshin jumyskerge bereshek pen ósimpul tóleıdi.

Ósimpul mólsheri jalaqy tóleý jónindegi mindettemelerdi oryndaý kúnine Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq Bankiniń qaıta qarjylandyrýdyń resmı mólsherlemesin negizge ala otyryp esepteledi jáne tólem júrgizilýge tıisti kelesi kúnnen bastap merzimi ótken árbir kúntizbelik kún úshin esepke jazylady jáne tólem jasalǵan kúnmen aıaqtalady.

Eńbek salasynda eńbek zańnamasynyń normalaryn buzý boıynsha QR-nyń zańdarynda belgilengen tártippen sotqa, ne memlekettik eńbek ınspeksıasyna júginýge quqyly.

Jumys berýshiniń jalaqyny tolyq kólemde jáne QR-nyń eńbek zańnamasynda belgilengen merzimde tólemeýi, sol sıaqty jumys berýshiniń kinásinen tólemdi keshiktirgen kezeńin buzǵany «Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly» kodekske sáıkes jaýapkershilikke tartylady.

Smagýlova Nazym Maqsatqyzy

Memlekettik eńbek ınspektory