Qazaqstanda oıynǵa táýeldilik qaýipti proporsıalardy qabyldady. Myńdaǵan adamdar jerasty kazınolarynyń, býkmekerlik keńselerdiń, qumar oıyndardyń naǵyz kepiline aınaldy. Patologıalyq qumarlyq jaǵdaıynda adamdar páterlerinen aıyrylady, nesıe alady, urlyqqa barady jáne kisi óltirýdi sheshedi! Al "kazıno" patshalary saraılar salady, ushaqtar satyp alady, elıtalyq mashınalardyń koleksıalaryn jınaıdy.

22 jasynda Sanjardyń artynda mıllıondaǵan qaryzdar, zań problemalary jáne qumar oıyndarǵa táýeldiligi bar. Jas jigit óziniń alǵashqy stavkasyn 14 jasynda jasady jáne jeńdi. Aqsha týystary men dostarynyń aldynda mańyzdy boldy, al jeńis qýanyshy tolqýdy týdyrdy. Stavkalar joǵarylap, shyǵyndar jıilep ketti, Sanjar dostarynan qaryzǵa aqsha alyp, úıden zattardy sata bastady. Ata-analar dabyl qaǵyp ketti.

"Meniń qaryzdarym 15-20 mıllıon teńgeden astam boldy, mende problemalar bolǵan kezde jáne t.b. Otbasynda týystary senbeıdi, úıge kelgende óte qıyn, al týystaryńyz sizden zattaryńyzdy jasyrady, sondyqtan siz olardy urlamaısyz jáne olarǵa stavka qoımaısyz. Qoıǵysy keletinderge men keńes berer edim, eger siz azap shekpeseńiz, ár stavkanyń belgili bir saldary bolady - aınalańyzdaǵy adamdar azap shegedi, ár jeńistiń artynda sizdiń jeńisińiz úshin jeńilgen adam bar", — deıdi Sanjar (aty ózgertilgen) .

Ótken jyldyń 9 aıynda ǵana qazaqstandyqtar qumar oıyndarǵa rekordtyq 456 mıllıard teńge jumsaǵan. Bul 2021-ten 8 ese kóp. Qazaqstanda oıynshylardyń sany artyp keledi. Dárigerlerdiń aıtýynsha, olarǵa kúnine eki-úsh táýeldi adam júginedi. Kóbinese mundaı naýqastardy únemi aldaý men aqshany soryp alýdan sharshaǵan týystary ákeledi.

"Ótinishter sany, qumar oıyndarǵa patalogıalyq tartymdylyǵy qalyptasqan adamdar sany artty. Buryn hımıalyq táýeldilikke baılanysty kóptegen adamdar bolǵan, sodan keıin QAZİR oıyn, bir jerde 50/50. Tipti qumar oıyndar qazir asyra aıtylýda", - deıdi ońaltý baǵdarlamasynyń jetekshisi Anatolıı Ichetovkın.

Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy emdelýge tıisti aýrýlardyń tizimine oıyndarǵa táýeldilikti qosty. Lýdomanıa qazir psıhologıalyq buzylys dep atalady.

Dárigerlerdiń aıtýynsha, oıynǵa táýeldilikten tek oıynshy ǵana emes, onyń jaqyn ortasy da zardap shegedi: týystary, dostary jáne tipti áriptesteri.

"Qumar oıyndar-bul sizdiń ǵana emes, aınalańyzdaǵy adamdardyń da ómiriniń eritkishi. Adam tolyǵymen degradasıaǵa ushyraıdy", - deıdi ońaltý baǵdarlamasynyń jetekshisi Anatolıı Ichetovkın .

Dárigerlerdiń aıtýynsha, táýeldilik úsh kezeńde qalyptasady-aldymen adam paıda tabý úshin stavkalar jasaıdy, sodan keıin qumar oıyndarynyń saıttarynda "jabysady", úshinshi kezeńde táýeldi adam jaı "kazınoda jumys isteıdi". Adam burynǵy prınsıpteri men qundylyqtarynan aıyrylady. Bul táýeldilikten qutylý ońaı emes.

Bıyl Úkimet pen májiliste eldegi lýdomanıamen qalaı kúresýge bolatyny týraly birneshe usynystar aıtyldy. Sonymen, Mádenıet mınıstrligi kazıno men býkmekerlik keńselerdiń klıentteri úshin jas shekteýlerin 21 jastan 25 jasqa deıin, al kazıno úshin — 18 jastan 21 jasqa deıin ózgertýdi usyndy. Ras, sarapshylar buǵan qarsy shyqty, olar bul iske tyıym salý kómektespeıdi deıdi. Basqalary qazaqstandyqtarǵa oıyn mádenıetin sińirý kerek dep talap etedi.

Qoǵam belsendileriniń aıtýynsha, máseleni tek keshendi tásil sheshe alady. Sarapshylar qumar oıyndarǵa tartýdyń máni men psıhologıasyn zertteý mańyzdy ekenine senimdi.

"Bizdiń elimizdegi psıhologıa ınstıtýtyn kúsheıtý, ár adamdy egjeı-tegjeıli pysyqtaý, onyń problemasyn túsiný úshin adamdar ózderiniń táýeldi ekenin túsinetin jáne osy jaǵdaıdan shyǵýǵa kómektesetin onlaın-psıhologıalyq kýrs qura alady, oǵan bul tek negizgi problemadan aýlaq bolý ekenin túsinýge kómektesedi,  ol ózine qatty jabysyp qaldy", — deıdi qoǵam qaıratkeri Toqtar Bolysov.

Lýdomanıa tolyq túsinilmegen. Bul másele jańa, sondyqtan ony sheshý joldary tek izdelýde.

Bul rette býkmekerlik keńselerge tolyǵymen, shyndyqtan tys tyıym salý. Olar memlekettik búdjetke salyqtan úlken tabys ákeledi. Sondyqtan mamandar kem degende qumar oıyndardy jarnamalaýǵa tyıym salýdy suraıdy: áleýmettik jelilerde, metroda, bannerlerde jáne fýtbol machtarynda.

Qoǵam belsendileriniń aıtýynsha, bul máselede qumar oıyndarǵa qarsy keshendi jospar qajet, oǵan táýeldilerge aqysyz ońaltý jáne psıhologıalyq kómek jáne taǵy basqalar kiredi.

Qumar oıyndardy anyqtaý ońaı emes, biraq múmkin. Adam únemi aqsha jumsaıdy jáne qaryzǵa alady. Sonymen qatar, lúdomandar ózderine jaqyn emes adamdarmen aınalysýǵa tyrysady. Sozylmaly jalǵandyq paıda bolady. Oıynshy ne isteýdi josparlap otyrǵany, jumsalǵan aqsha mólsheri, ótkizilgen kesh týraly ótirik aıtady. Táýeldi adam basqa hobbıge, jumysqa, otbasyna degen qyzyǵýshylyǵyn joǵaltady. Psıhologıalyq táýeldilik onyń ómir súrý ortalyǵyna aınalady. Oıynshy buryn oǵan qýanysh ákelgen jáne qyzyǵýshylyq týdyrǵan nárselerge qyzyǵýshylyǵyn joǵaltady.

"Eger adam aýlaq bolsa, telefonǵa kóp ýaqyt bóledi, qaryzǵa aqsha, aldaý, ótirik aıtady, otbasyndaǵy manıpýlásıalar muny jáne onyń qandaı ómir saltyn ustanatynyn baıqaıdy. Adam emosıonaldy turaqsyz bolady, siz osy belgilerden bile alasyz", - deıdi ońaltý baǵdarlamasynyń jetekshisi Anatolıı Ichetovkın.

Qazaqstan Prezıdenti qazaqstandyqtar arasynda oıynǵa táýeldilikpen kúres boıynsha sharalar keshenin qabyldaýdy tapsyrdy. Ol jastardyń erekshe táýekel tobyna nazar aýdardy. Qasym-Jomart Toqaev memlekettik organdarǵa Qazaqstandyqtardyń jekelegen sanattaryna shekteýler qoıý jónindegi jumysty kúsheıtýdi tapsyrdy.

Jyl sońyna qaraı Úkimet jumysynyń alǵashqy qorytyndylary belgili boldy. Jaqynda elde býkmekerlik kompanıalardyń syrtqy jarnamalary shektelýi múmkin. Qazir bul usynys zańnamalyq deńgeıde qarastyrylýda.

Oıynshylardy teris paıdalanýdan qorǵaý úshin "jaýapty oıyn" halyqaralyq qaǵıdatyn engizý josparlanýda. Eger adam qumar oıynnan keıin qaryzdar jınaǵan bolsa, onyń derekteri kolektorlyq qyzmetterge beriledi. Bul sharalardyń barlyǵy 2024 jyly qabyldanady dep josparlanýda.

Oıynshyǵa kómektesý ońaı emes. Sarapshylar lúdomandarǵa aqsha berýdi toqtatýdy, onyń qaryzdaryn jappaýdy jáne máselelerdi sheshýdi, kelissózder úshin táýeldi adamdy qurmetteýdi jáne dárigerlerdiń kómegine júginýdi usynady.