ماسكەۋ بيلىگى ميگرانتتارعا ورىس ەرتەگىلەرىندەگى كەيىپكەرلەر ارقىلى ءوزىن قالاي ۇستاۋ كەرەكتىگىن ايتىپ بەرەدى. جادىنامادا ميگرانتتاردى ەتنيكالىق ورىستارعا قارسى قويعان جانە ورىس ءتىلىن جەتىك بىلمەيتىن ادام ءۇشىن ونىڭ مازمۇنى تۇسىنىكسىز بولادى دەپ حابارلايدى bbc.com.  

قازان ايىنىڭ سوڭىندا ماسكەۋ قالالىق ۇلتتىق ساياسات، ايماقارالىق بايلانىس جانە تۋريزم دەپارتامەنتى  «ميگرانتتىڭ ماسكەۋدە ءجۇرىپ-تۇرۋ ەرەجەسى تۋرالى» ادىستەمە قۇرالىنا تاپسىرىس بەردى. بۇل مەملەكەتتىك ساتىپ الۋلار تۋرالى سايتتا جاريالاندى.

دەپارتامەنت وكىلدەرى، جادىناما استانانىڭ قالا رەتىندە جاقسى ءيمميدجىن ساقتاۋ ءۇشىن جانە  شەتەلدىك جۇمىسشى ميگرانتتارىنىڭ رەسەيلىك قوعامعا بەيىمدەلۋى ءۇشىن قاجەت دەيدى.

كونكۋرستى «ماسكەۋدىڭ ەڭبەك ەتىپ جاتقان ميگرانتتارىن قولداۋ» ايماقتىق قوعامدىق ۇيىمى  جەڭىپ الدى. ەكى ايدان كەيىن جەلتوقساننىڭ سوڭىندا ول 100 بەتتى  كىتاپشانى 50 مىڭ دانامەن ورىس تىلىندە شىعارعان.

«وسى اپتادا ۇلتتىق ساياسات دەپارتامەنتى ول جوبانى شىعارىپ، كىتاپشالاردى تاراتا باستايدى» دەيدى «ماسكەۋدىڭ ەڭبەك ەتىپ جاتقان ميگرانتتارىن قولداۋ» ايماقتىق قوعامدىق ۇيىمىنىڭ باسشىسى الەكساند كالينين.

«ماسكەۋگە شەتەلدىك ازاماتتار كەلەدى. ءبىز ولاردى ەرتەگى كەيىپكەرىندەي كورەمىز جانە ولاردى دا رەسەيلىك ەرتەگى كەيىپكەرلەرى قارسى الادى. ولار كەلۋشىلەرگە قالادا ءجۇرىپ-تۇرۋ ەرەجەلەرىن تۇسىندىرەدى» دەيدى كالينين.

ميگرانت-كەيىپكەرلەر باستاپقى كەزدە ۇلتى بويىنشا جازىلعان، كەيىن ەشكىم رەنجىمەۋى ءۇشىن بۇل يدەيادان باس تارتتىق دەيدى ول.

اقپاراتتىق جادىنامانى ميگرانتتاردىڭ قۇقىعىن قورعايتىن زاڭگەرلەر جاساعان. كىتاپشا ءتىلىن ميگرانتتاردىڭ تىلىنە قاراي يكەمدەۋ كوزدەلگەن. ونى ميگرانتتاردىڭ تىلدىك ءبىلىمىن تەكسەرەتىن مۇعالىمدەر اتقاردى.

جادىنامانىڭ ءبىرىنشى بولىمىندە ميگرانتتار ءوزىن كوشەدە قالاي ۇستاۋ قاجەت ەكەنىن جازعان.

«ەڭ باستى ەرەجە اينالاداعى ادامدارعا ىڭعايسىزدىق تۋدىرماۋ» دەپ ەسكەرتەدى اۆتورلار.  

وزگە ەلدەردەن كەلگەندەرگە كەتىپ بارا جاتقان ايەلگە قاراماۋعا، كوشەدە تاماق جەمەۋگە جانە كوشەدە ۇزاق، قاتتى سويلەمەۋگە كەڭەس بەرەدى.

«جاڭا تانىستارىڭىزبەن بىردەن «سەنگە» كوشۋگە اسىقپاڭىز» دەپ ايتىلادى جادىنامادا. اۆتورلار جاڭا تانىستىقتى بىردەن دوستىققا اينالدىرماۋعا كەڭەس بەرەدى. ىسكەرلىك جانە جەكە بايلانىس ۇستاۋ ءۇشىن ميگرانتتارعا بايلانىس تەلەفوندارىن  بەرۋ  قاجەتتىگىن ايتادى.

"جادىناما ەڭ الدىمەن زاڭسىز ەلگە كەلگەن ميگرانتتارعا ارنالعان. ءبىز ولاردىڭ ساۋاتتىلىق دەڭگەيىن كوتەرگىمىز كەلەدى» دەيدى كالينين.

ەڭ الدىمەن كەلۋشىلەرگە ميگراسيالىق كارتا الىپ، تىركەلىپ، جۇمىسقا پاتەنت الۋ كەرەكتىگىن تۇسىندىرەدى. ەرتەگى كەيىپكەرى ماسكەۋدە الىنعان پاتەنت قالا شەكاراسىندا عانا كۇشى بار ەكەنىن ايتادى.

اۆتورلار پوليسەيلەدىڭ ميگرانتتاردىڭ قۇجاتتارىن تەكسەرۋگە قۇقىعى بار ەكەنىن ەرەكشە اتاپ وتەدى. بالۋان كەيپىندەگى كوكىرەگىندە «ءىىم» دەگەن جازۋى بار پوليسەيلەر «پوليسەيلەر سىزدەرگە ايىپ تاعىپ تۇرعان جوق، ونىڭ قۇجاتتاردى كورسەتۋ تۋرالى ءوتنىشى سىزدەردىڭ جەكە باستارىڭىزعا نۇقسان كەلتىرمەيتىنىن ەستە ۇستاڭىزدار» دەپ كورسەتىلگەن.  

شەتەلدىكتەر جادىناماداعى اقپاراتتى جاقسى ءتۇسىنۋ ءۇشىن اۆتورلار ولارعا تەست تاپسىرۋدى ۇسىنادى. ەڭ قيىنى قۇجاتتاردى راسىمدەۋ تۋرالى سىناق.

تەست سۇراقتارىنىڭ بىرىندە «تاجىكستان ازاماتى ماسكەۋدە 90 كۇن تۇرىپ، رف اۋماعىنان شىعىپ كەتتى. قايتا ورالدى. ءبىراق وعان پاتەنت راسىمدەۋگە رۇقسات بەرىلمەدى. نەگە؟» دەلىنگەن.

ورىس ءتىلىن ءبىلۋ دەڭگەيىن انىقتايتىن سۋرەت تۇرىندەگى تەستتە اقشاقار «دالادا ءقازىر سۋىق، سوندىقتان مەن...ا) پاناما كيەمىن، ب) كوزىلدىرىك كيەمىن، ۆ) تون كيەمىن» دەيدى.

ماسكەۋ تاريحىن ءبىلۋ دەڭگەيىن انىقتايتىن كروسسۆورد سۇراقتارىنىڭ بارلىعى دەرلىك 1ء-شى پەتردىڭ ءومىرى جايىندا. كىتاپشانىڭ سوڭىندا تەستىڭ جاۋابى بەرىلگەن.

ميگرانتتارعا ارنالعان جادىناما مازمۇنىنان ميگرانتتاردى جابايى، مادەنيەتتەن جۇرداي، قاراپايىم ادەپ ەرەجەلەرىن بىلمەيتىن، ساۋاتسىز ادام رەتىندە كورەتىنىن بايقاعانداي بولدىق. كىتاپشاداعى كەڭەستەر ەرىكسىز ادامعا كۇلكى سىيلايدى. وڭ مەن سولىن تانىپ ۇلگەرمەگەن مەكتەپ تابالدىرىعىن ەندى عانا اتتاعان 1ء-شى سىنىپتىڭ وقۋشىسىنا ادەپ ەرەجەلەرىن ۇيرەتىپ جاتقانداي اسەر قالدىرادى، باسقا ۇلتتاردى كەمسىتۋشىلىك بايقالاتىنداي. ءاربىر كوزى اشىق ميگرانت اتالمىش جادىنامانى وقىعاننان كەيىن قۇراستىرۋشىلارعا رەنجيتىنى انىق.

اۋدارعان: اسەم المۇحانبەت