ق ر پرەمەر-مينيسترى باقىتجان ساعىنتايەۆ مىرزاعا

ق ر قورعانىس جانە اەروعارىش

ونەركاسىبى ءمينيسترى بەيبىت اتامقۇلوۆ مىرزاعا

تورعاي ەلى حالقى اتىنان نارازىلىق ارىز

قۇرمەتتى ازاماتتار! ءقازىر پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ ۇكىمەتكە، ياعني سىزدەرگە بار بيلىكتى بەردى. سوندىقتان ول كىسىگە ارىزدانباس بۇرىن وسى ءبىر شۇعىل شارۋامىزدى الدىمەن سىزدەرگە جولداپ وتىرمىز! ءبىز بۇل ارىزدى قازاقتىڭ قارا شاڭىراقتارىنىڭ بىرەگەيى، ۇلى ۇستاز ىبىراي التىنساريننىڭ، ۇلت ۇستازى احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ، «ويان، قازاق!» دەپ جار سالعان ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆتىڭ، قايراتكەرلەر ءالىبي جانگەلدين مەن امانگەلدى يمانوۆتىڭ جانە دە كوپ قازاق ارىستارىنىڭ تۋىپ-وسكەن جەرى، ۇلى قايراتكەر ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ تۇڭعىش رەت «الاشوردانىڭ» شاڭىراعىن كوتەرگەن ەلى – تاريحي تورعايدان جازىپ وتىرمىز. ءبىزدى بۇلاي جەدەل ارىزدانۋعا سەبەپكەر قىلعان، بۇكىل تورعاي حالقىن شوشىندىرعان مىنا ءبىر وتە سوراقى ارەكەت. سىزدەرگە قارايتىن «بايتەرەك» بىرلەسكەن كاسىپورنىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى ەردەن يبرايەۆ دەگەن ازامات رەسەيدىڭ «روسكوسموسىنان» ءبىر ورىستى الىپ كەلىپ، ءبىزدىڭ اۋدان ورتالىعى تورعايدان 20 شاقىرىم جەردەگى شوپتىكول قونىس ورنىن «سويۋز-2» راكەتاسىنىڭ ءبىرىنشى ساتىسىنىڭ قالدىقتارىن تاستايتىن الاڭ رەتىندە پايدالانۋعا، پوليگون ەتۋگە جەر سۇراۋدا. ونىڭ سىرتىندا ولار تاعى دا 100 گەكتار جەر الماقشى دەگەندى ەستىپ جاتىرمىز. بۇلار كوپتەن بەرى وسى ءبىزدىڭ تورعايدان 40600 گەكتار جەردى وسىنداي پوليگونعا العان. سول جەرگە راكەتا قالدىقتارىن تاستاپ جاتىر. ول جەر تورعايدان 80 شاقىرىمداي جەر. وعان دا قارسى بولعانبىز. ءبىراق تورعاي حالقىمەن ەشكىم ساناسپادى. ەندى تورعايدان 20 شاقىرىم جەردى الماقشى. بۇل دەگەن ماسقارا زورلىق ەمەس پە؟! ەردەن يبرايەۆ دەگەن ازامات اۋداندىق گازەتكە  «جەرلەستەر، سىزدەردىڭ قولداۋلارىڭىزدى وتىنەمىز» دەپ ۇلكەن ماقالا جازعان بولاتىن. ول ماقالاسىندا: «راكەتا قالدىقتارىنان ەش زيان جوق، 400 كگ-داي وتىن قالدىقتارى عانا تۇسەدى. ول گەپتيل ەمەس، جاي جەرماي عانا. زىمىراننىڭ ءبىرىنشى ساتىسى – 15 (ون بەس) توننا، ۇزىندىعى – 19،6 م، ەنى – 2،6 م. ولاردا ەش ۋلى زاتتار جوق. بولىنەتىن بولشەكتەر، قۇلاعان كونسترۋكسيالار اۋدان سىرتىنا شىعارىلىپ جويىلادى، شۇڭقىرلار مەن جەرماي توگىلگەن جەرلەر قايتا قالپىنا كەلتىرىلەدى. ارينە، راكەتا ۇشىرۋعا دەيىن بىرنەشە تاۋلىك بۇرىن حابارلاۋعا، بولجالعان قۇلاۋ اۋداندارىندا تۇراتىن حالىقتى جۇمىلدىرۋعا جانە ۋاقىتشا ورنالاستىرۋعا بايلانىستى كوپ جايسىزدىقتار بولادى. ءبىراق ونىڭ ءبارىن ءبىز ءوزىمىز، «بايتەرەك» اق شەشەتىن بولامىز» دەپ جازعان بولاتىن. جانە دە «سىزدەردى وسى جەردەن ايىرىپ، باسقا مەملەكەتكە بەرۋدى ەشكىم قالامايتىنىن راستاۋمەن ءبارىڭدى جايلاندىرامىز» دەپ جۇباتادى. ءبىزدى، تورعاي حالقىن بۇل مىرزا اقىماق كورىپ العان. ال ءبىز، تورعاي حالقى بۇعان بۇتىندەي قارسىمىز. زىمىران قالدىقتارىن تاستاۋعا ەشقانداي جەر بەرمەيمىز. ال، الماقشى بولعان 100 مىڭ گەكتار جەردى الۋلارىنا دا قارسىمىز. بۇكىل تورعاي حالقى قارسى، ءبارى دە اشىنىپ، دۇرلىگۋدە. ولارعا اقساقالدار باسۋ ايتىپ توقتاتۋدا. جاقىندا عانا سونداي زىمىران قالدىقتارىنان قاراعاندى وبلىسىندا 10 مىڭ گەكتار جەر ورتەنىپ، ەكى ادام قازا بولدى. بۇرىن دا «روسكوسموستىڭ پروتوندارى» قازاق جەرىنە تالاي قۇلاپ، ويرانداعان بولاتىن. ءتىپتى، 600 (التى ءجۇز) توننا گەپتيلمەن اسپاندا بومبا جارعان. وعان رەسەي جاعى كوك تيىن دا تولەمەدى. سونداي سوراقى اپاتتار بولىپ جاتقاندا، ءبىز تۋرا تورعايدىڭ جانىنان زىمىران قالدىقتارىن تاستايتىن جەر سۇراۋدى ناعىز قازاق ەلىنە، قازاق حالقىنا، اسىرەسە، تورعاي حالقىنا تىكەلەي جاسالعان قاستاندىق دەپ بىلەمىز. ءبىز، تورعاي حالقى بۇلارعا قارسى ەكەنىمىزدى قانشا ايتساق تا، قايتا-قايتا كەلۋدى قويار ەمەس. ءبىز ولاردان «تورعاي حالقى كەلىستى» دەپ جالعان ايتىپ، ويلارىن ىسكە اسىرماق پا دەپ كۇدىكتەنەمىز. سوندىقتان دا، قۇرمەتتى ازاماتتار، قازاق ەلىنە، قازاق حالقىنا جاندارىڭىز اشيتىن ازامات بولساڭىزدار، مىنا سوراقى ارەكەتتى توقتاتىڭىزدار! تورعاي ەلىن، جەرىن زىمىران قالدىقتارىن تاستايتىن پوليگون جاساۋعا سۇراۋ تۇگىلى، ءتىپتى ويعا الۋعا تىيىم سالساڭىزدار ەكەن. ەردەن يبرايەۆ دەگەن ازاماتتى ءقازىر بۇكىل تورعاي حالقى قارعاپ، لاعىنەت ايتۋدا. ەل قاتتى اشىنۋدا. وسىنى ەسكە الساڭىزدار ەكەن. بۇل ارىزعا تورعاي ەلىنىڭ ءبىر اقساقالى راحىم رىسكەلديننىڭ شىعارعان ولەڭىن قوسىپ وتىرمىز. وقىڭىزدار، ويلانىڭىزدار! سىزدەر تەز ارادا بۇل ارەكەتتى توقتاتار دەپ سەنەمىز جانە وسى ارىزعا قولىمىزدى قويامىز.

1.كاربوزوۆ كاكىمجان

2.مولدابەكوۆ نۇريددەن

3.ابجامالوۆ تىنىشتىق

4.بىرماعامبەتوۆ قارساقباي

5.رىسكەلدين راحىم

6.باكىروۆ جىلقىباي

7.ەسەتوۆ ءابدىراسىل

8.تۇرعانوۆ مامەت

9.قالييەۆ بۇحارباي

10.يبرايەۆ جاقسىلىق

11.احمەتوۆ جاقسىلىق

12.حۇسايىنوۆ سابيتبەك

13.ءسادۋاقاسوۆ جۇماقان

14.جۇماكين عابدىمالىك

15.ابدىكاريموۆ ەسىم

تورعايدا پوليگون جاساماڭدار!

قۇداي-اۋ، مىناۋ حابار نەتكەن جامان،

تورعايدى لاڭ پوليگون ەتكەن جامان.

از با ەدى قويعانى ەلدى قاڭىراتىپ،

اقتابان عىپ بوستىرعان اڭىراتىپ.

تۋدى ما ۇلتتان بيلىك كەتكەن زامان؟

قاراڭدارشى، ەي، حالقىم، ازاماتتار،

بۇرىن بەرگەن رەسەيگە 40 مىڭ گەكتار،

الماق جانە رەسەيگە 100 مىڭ گەكتار،

تاعى قىلماق تورعايعا تۋرالار زار

شوپتىكولگە پوليگون بومبا تاستار.

ونسىز دا تولعان زىمىران ەن دالاسى،

كەمتار بوپ پوليگوننان ەل بالاسى.

حالىقتىڭ باستان استى شەر-نالاسى،

تورعايدان باسقا جەر جوق پا، سەن قاراشى

قازاقتىڭ بوس جاتىر عوي كەڭ دالاسى.

بۇل تورعايدان حالىقتى كوشىرۋ عوي،

تاريحتان اتىن-زاتىن ءوشىرۋ عوي.

قاسيەتتى مەكەندى جاتىر تاپتاپ،

بايلىقتى جيناپ جەردەن ميللياردتاپ

قازاقتىڭ كوز جاسىنان كوسىلۋ عوي.

تورعاي ءقازىر ونسىز دا قاڭىرادى،

امالسىز كوشكەن جىلاپ اڭىرادى.

تورعايدى قورلاما ءارى ساناڭ بولسا،

قىلاتىن رەتىڭ بار ما قاراڭ سونشا

قازاقتىڭ تورعاي قارا شاڭىراعى.

العاندا ازات ەلدىك، تاۋەلسىزدىك،

ءتىپتى ازدىپ، پوليگون بوپ كوزدى ءسۇزىپ.

تورعاي ەلى ءاز شاقشاق جانىبەكتىڭ،

احمەت، ءمىرجاقىپتىڭ جانە كوپتىڭ

تىڭداڭدار، قارسىلىقتى ءسوزدى ءبىزدىڭ.

ءاز تورعاي – الاشوردا وتانى بۇل،

سىلتەگەن قازاعىم دەپ سوتانى بۇل.

الاشقا بيىل ءجۇز جىل بولعان شاقتا،

ماسقارا ول، مازاق بولۋ جاۋ مەن جاتقا

تاپتار ۇلتتىق نامىستى، جوتانى بۇل.

قارت تورعاي – قاسيەتتى اتامەكەن،

قارسى ايتساق پوليگونعا قاتا ما ەكەن.

سەمەيدى كەڭەس كەتتى قانجوسا عىپ،

تورعايدى قانداۋ كەپ تۇر پوليگون عىپ

قورلاۋعا قوس شاڭىراق جاتا ما ەكەن؟!

تورعايعا كەلگەندە ءىستىڭ شاتا ءبارى،

مۇنىمەن قازاق لاڭعا باتادى ءالى.

قورلاماڭدار، تورعايدىڭ كيەسى بار،

قورلاعاندى كەپيەت، كيەسى ۇرار

ەرتە، كەشپە وندايدى اتادى ءالى.

سوندا ولار سۇم ىسىنە وكىنەدى،

تولادى شەر-شەمەنگە كوكىرەگى.

تورعايدىڭ ەلىن، جەرىن قورلاعاندار،

ءولىپ تە قۇتىلام دەپ ويلاماڭدار

وندايلار كورىندە دە وكىرەدى.

بولعاندا بوستان، تەڭدىك – باس ارماندار،

تورعايعا كەلمەسىن لاڭ باس اماندار.

بولساڭدار ەلىم دەگەن ەر ازاماتتار،

ەلىڭە، قازاعىڭا ەتپە ازاپ،

تورعايدا لاڭ پوليگون جاساماڭدار!

ەرلەرى قازاق ۇلتتىڭ، سۇيىكتى ەلدىڭ،

تىڭداڭدار، زار تىلەگىن كۇيىكتى ەلدىڭ.

كورگەن مىڭداپ ولگەنىن كيىكتەردىڭ،

قابىل ەت ەل تىلەگىن، بيىكتەرىم

تۇتقاسىن ۇستاعاندار بيلىكتەردىڭ!

ر.رىسكەلدين

02.06.2017 ج.

نارازىلىق حاتقا بارلىعى 138 ادام قول قويدى. قول قويۋ ءالى دە جالعاسۋدا.

جاۋابىن مىنا مەكەن-جايعا حابارلاۋلارىڭىزدى وتىنەمىز: قوستاناي وبلىسى جانگەلدين اۋدانى تورعاي سەلوسى. نۇرحان كوشەسى، 48 ءۇي. رىسكەلدين راحىم.