11 قىركۇيەكتە استانادا پارلامەنتتە قازاق تىلىنە ارنالعان جاڭا لاتىن ءالىپپيىنىڭ نۇسقاسى تانىستىرىلعانى بەلگىلى. كوپشىلىكتىڭ تالقىسىنا تۇسكەن جوبانى قۇپتاعاندار دا، كەمشىلىك تاپقاندار دا تابىلىپ جاتىر.

ءتىلىمىزدىڭ شۇبارلانىپ، قازىرگى تاڭداعى جاستارىڭ ماڭگۇرتتەنىپ بارا جاتقاندىعىنا الاڭداۋشىلىق بىلدىرگەن زيالى قاۋىم وكىلدەرى مەن بۇقارا حالىق ەلباسىنىڭ بۇل باستاماسىنا قوس قولداپ قولداۋ كورسەتىپ وتىرعانى بەلگىلى.

قازاق ءتىلىنىڭ ءالىپبيىن لاتىنعا كوشىرۋ بارىسىندا نەدەن ۇتامىز دەگەن سىندى سۇراق توڭىرەگىندە Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگىڭنىڭ ءجۋرناليسى الماتى قالاسى ءماسليحات دەپۋتاتى، «الماتى اقشامى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى سارسەنباي قالي قوشقارۇلىمەن سۇحباتتاسقان بولاتىن.

قالي قوشقار ۇلى، ءالىپبيىمىزدى لاتىن قارپىنە اۋىستىرۋ بىزگە نە بەرەدى، نەدەن ۇتامىز، نەدەن ۇتىلامىز؟

لاتىن ءقارپى ءبىزدىڭ تاريحىمىزدا دا بولعان. اتالمىش وزگەرىسكە ءبىز ىشتەي بولسىن دايىن بولدىق. عىلىم مەن ءبىلىم ءاۋ باستان لاتىن قارپىمەن قالىپتاسقان. ناقتى دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، الەمنىڭ 70 پايىز تۇرعىن لاتىن ءالىپبيىن قولدانادى، بىر-بىرىمەن اقپارات الماسادى. ءبىراز ۋاقىت بۇرىن ەلباسى ب ا ق وكىلدەرىمەن كەزدەسۋ بارىسىندا  وسى ماسەلەگە دە توقتالىپ ءوتتى. ءتۇسىنىدىرىپ، تالداپ تا بەردى. لاتىن ءقارپىنىڭ عىلىمي نەگىزى مىقتى جانە حالىقتى اداستىرمايتىنداي بولۋى ءتيىس. ءالىپبيدى قايتا-قايتا وزگەرتە بەرمەيتىنىمىز انىق. سوندىقتان اتالعان ماسەلە حالىقتىق دەڭگەيدە تالقىلانىپ، زيالى قاۋىمنىڭ تالىقىسىنان وتكەنى دۇرىس. حالىققا ۇعىنىقتى، ءتيىمدى، قولايلى، عىلىم تىلىندە دە تۇسىنىكتى نۇسقاسى قابىلدانۋ كەرەك.

پارلامەنتتە ۇسىنىلعان لاتىن ءقارپىنىڭ نۇقاسى مەن ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتى ۇسىنعان نۇسقانىڭ قايسىسى ءتيىمدى؟

اتالعان ەكى نۇسقا ءالى دە بولسىن كوپشىلىكتىڭ تالقىسىندا ءجۇر. ءدال ءقازىر قاي نۇسقانىڭ ءتيىمدى ەكەنىن ايتۋ قيىن. اسىقپاي، جان-جاقتى تالداۋ جاساپ بارىپ شەشىم قابىلداعان ءتيىمدى.  مەملەكەت باسشىسى ءوز سوزىندە 2022 جىلدان باستاپ مەكتەپتەردە 1-سىنىپتان باتساپ لاتىن الىپبيىمەن ءبىلىم الۋ ەنگىزىلەتىنى جايلى ايتىپ ءوتتى. ول ۋاقىتقا دەيىن حالىققا ءتيىمدى نۇسقاسى قابىلدانادى دەپ سەنەمىن.

پارلامەنتتە ۇسىنىلعان نۇسقا ديگراف نەگىزىندەگى ءالىپبي ەكەنى بەلگىلى. وسى جايىندا نە ايتا الاسىز؟

ءالىپبيدىڭ بارىنشا ىقشامدالعان ءتۇرىن پايدالانعان دۇرىس. قولدانىسقا ەنگىزىلەتىن الىپبيدەگى ارىپتەردىڭ بارلىعى قازاقتىڭ وزىنە ءتان اۋەزدىلىگىن ساقتاپ تۇراتىنداي بولۋى كەرەك.  قانداي نۇسقانى قابىلداساق تا ءتىلدىڭ تابيعي قالپى مەن ءۇنى، اۋەزى جوعالماي، ساقتالعانى دۇرىس. ەستىگەن قۇلاققا جاعىمدى كەلەتىن قازاق  ءتىلىنىڭ وزىنە ءتان بوياۋى قاي ءالىپبيدى پايدالانساق تا كورىنىپ تۇرۋى كەرەك.

لاتىن قارپىنە كوشۋ  بارىسىندا قانداي جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر؟

بۇگىنگى تاڭدا ءار ورتادا اتالعان ماسەلەنى تالقىلاۋ باستالىپ كەتتى. ارنايى كوميسسيا اتالعان تالقىلاۋلاردىڭ قورىتىندىسىن شىعارىپ وتىرۋى كەرەك. ءتۇرلى ۇسىنىستار مەن پىكىرلەر ەسكەرىلۋى قاجەت. سەبەبى، لاتىن قارپىنە كوشۋ – كەلەشەكتىڭ كىلتى، ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز. ال  بولاشاعىمىز ءبىزدىڭ بۇگىن اتقاراتىن ىسىمىزگە بايلانىستى بولماق.

سۇحباتتاسقان: ايگەرىم تاۋباي