مىنە، تاعى ءبىر جىل تاريح قويناۋىنا ەنىپ بارادى. جالپى ەل ءۇشىن #2017 تاريحي ءارى ابىرويلى جىل بولدى. ەلوردانىڭ تورىندە #ەكسپو2017 كورمەسى ءوتىپ، استانا يننوۆاسيالىق جوبالار مەن ءتۇرلى مادەنيەتتەردىڭ توعىسقان ورتالىعىنا اينالدى. سونداي-اق ەلباسىنىڭ جولداۋى مەن #رۋحانيجاڭعىرۋ باعدارلاماسى دامۋدىڭ تاعى ءبىر ساتىسىنا باعىتتادى. ال ەلىمىزدىڭ «باتىس قاقپاسى» – جايىق ءوڭىرى ءۇشىن ءوتىپ بارا جاتقان جىل نەسىمەن ەستە قالدى؟ ون جەتىنشى جىلداعى 17 جاڭالىقتى ءتىزىپ كورسەك...

بىرىنشىدەن، ەرەكشە اتاپ ءوتۋ كەرەك، جىلدار بويى «ءبىزدىڭ جولدار ناشار» دەپ كەلگەن ويىمىز وزگەرە باستادى. بيىل 500 شاقىرىمعا جۋىق جول جوندەلدى! بۇرىن-cوڭدى مۇنداي وقيعا بولىپ كورگەن ەمەس!!! تەك قالا ىشىندە 67 كوشەدە جوندەۋ جۇمىستارى جۇرسە، ونىڭ 61ء-ى بيىل اياقتالدى. رەسەي ەلىنە قاراي باعىت الاتىن حالىقارالىق ماڭىزى جوعارى جولعا دا اسفالت توسەلدى. اۋداندارداعى اۋىلىشىلىك جولدار دا نازاردان تىس قالعان جوق. ورالدان 600 شاقىرىم شالعايدا جاتقان بوكەيورداسى مەن جانىبەك اۋداندارىنىڭ ىشكى جولدارىنىڭ ءبىرازى جوندەۋدەن ءوتتى. كەلەر جىلداردا حان جاڭگىردىڭ ورداسى ورنالاسقان تاريحي مەكەنگە اپارار جول دا تەگىستەلىپ قالار دەگەن ءۇمىت زور.

ەكىنشىدەن، وبلىستىڭ 12 اۋدانىنىڭ 60 اۋىلىنا تازا اۋىز سۋ جەتتى. راس، باتىس قازاقستان وبلىسى تازا اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتىلۋى جاعىنان رەسپۋبليكا بويىنشا اسا ءبىر الدا كەلە جاتقان جوق ەدى. بيىل «نۇرلى جول» باعدارلاماسىنىڭ اياسىندا حالىق وسىنداي يگىلىككە قول جەتكىزىپ وتىر. قۇدىقتان سۋ تاسىپ، ءبىراز بەينەت كورگەن اۋىل تۇرعىندارى ءۇشىن تازا اۋىز سۋ قۇبىرلارى ەندى ۇيلەرىنە دەيىن جەتىپ تۇر.

وبلىستىڭ 6 اۋدانىنىڭ 35 اۋىلىنا گاز ءوتىپ، وبلىس بويىنشا كوگىلدىر وتىنمەن قامتىلۋ دەڭگەيى 100 پايىزعا جۋىقتادى. باسقاسى باسقا، ءوزىم ەرەكشە قۋاناتىن جاڭالىقتاردىڭ ءبىرى – وسى! اۋىل ادامدارىنىڭ قي ويىپ، كۇل شىعارىپ جۇرگەنىن كورگەندە ۇنەمى «اۋىل حالقى قاشان قالاداعىداي تۇرادى ەكەن؟» دەپ ويلاۋشى ەدىم. بالا كەزىمدە ۇيدەگى پەشتىڭ تەك ءبىر بولمەنى عانا جىلىتاتىن شاماسى بولىپ، ءبارىمىزدىڭ سول بولمەگە تىعىلىپ وتىراتىنىمىز ەسىمە تۇسەدى. ءقازىر كەرەمەت!

«قايران مەنىڭ ءوز ءۇيىم، كەڭ سارايداي بوز ءۇيىم» دەمەكشى، ءوز باسپاناڭنىڭ بولعانىنا جەتەر بايلىق جوق شىعار؟! وسى ورايدا، مۇنداي بايلىققا بيىل 1500 وتباسى كەنەلىپ وتىر. ناقتىراق ايتسام، وبلىس بويىنشا بيىل قارجىلاندىرۋدىڭ بارلىق كوزدەرىنەن 380 مىڭ شارشى مەتر تۇرعىن ءۇيدىڭ قۇرىلىسى اياقتالسا، ونىڭ 115 مىڭ شارشى مەترى «نۇرلى جەر» باعدارلاماسى اياسىندا سالىندى. مەيرام سايىن جاڭا ءۇي پايدالانۋعا بەرىلىپ، وبلىس اكىمى ا. كولگىنوۆتىڭ ءوزى پاتەر يەلەرىنە سالتاناتتى تۇردە كىلتتەرىن تابىس ەتىپ كەلەدى. قالاداعى كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيلەرمەن قاتار، اۋدانداردا دا 188 ءبىرقاباتتى ءۇي بوي كوتەردى.

جىلدىڭ باستى جاڭالىقتارىنىڭ ءبىرى – بەرەزوۆ جانە بەستاۋ اۋىلدارىنىڭ تۇرعىندارىن كوشىرۋ تولىقتاي اياقتالدى! بارلىق تۇرعىندار جاڭا باسپانامەن قامتاماسىز ەتىلدى. ءوزىم بارىپ، كوزىممەن كورگەن ادام رەتىندە ەسكى ۇيلەردىڭ ورنىنا بەرىلگەن جاڭا ۇيلەردىڭ دەڭگەيى بۇرىنعىسىنان بىرنەشە ەسە ارتىق بولماسا، كەم ەمەس دەر ەدىم. بۇل ماقساتتا اقساي قالاسىندا 9 قاباتتى ەكى تۇرعىن ءۇي جانە ارالتال اۋىلىندا 100 ءبىرقاباتتى ءۇي سالىندى. كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيلەردىڭ ءارقايسىسى 153 پاتەردەن، ال ارالتالداعى ۇيلەر 95-105 شارشى مەتردەن بولسا، اۋلالارى 8-12 سوتوكتى قۇرايدى. مۇنىڭ سىرتىندا قارجىلاي كومەك تە كورسەتىلدى. سونداي-اق وسى ەكى اۋىل بالالارى ءۇشىن ارنايى بالاباقشا مەن مەكتەپ تە دايىن تۇر. جاڭا جىلدان باستاپ ارالتال اۋىلىنا كوشىپ كەلگەن بالالار جاڭا مەكتەپكە  باراتىن بولادى.

ەۋروپانى كورۋدى ارمانداپ جۇرگەندەر مەن بيزنەس وكىلدەرى ءۇشىن دە تاماشا مۇمكىندىك تۋدى. ورال قالاسىنان فرانكفۋرتقا تىكەلەي قاتىنايتىن اۋە رەيسى اشىلدى. ەندى ەۋروپاعا شىعۋ ءۇشىن استانا مەن الماتىعا، كورشى ەلدىڭ قالالارىنا بارۋدىڭ قاجەتى جوق. ونىڭ ۇستىنە بۇل - ولكەمىزدىڭ ينۆەستيسيالىق الەۋەتىن ارتتىرۋدىڭ تاعى ءبىر  مۇمكىندىگى. جانە! بيىل ەكى كورشىلەس مەملەكەت باسشىلارىنىڭ كەلىسىمى ناتيجەسىندە "تۇلپار-تالگو" جۇردەك پويىزى جولعا شىقتى. استاناعا جول 14 ساعاتقا، ال الماتىعا جەتۋ 26 ساعاتقا قىسقاردى. رەسەيمەن اراداعى شەكارالىق تەكسەرىستەر جەڭىلدەتىلدى.

#ەكسپو2017 كورمەسىنىڭ ناتيجەسىندە وڭىردە فيندەرمەن بىرلەسكەن ءۇش بىردەي ينۆەستيسيالىق جوبا جۇزەگە اسۋدا. «ستەكلوسەرۆيس» ج ش س مەن فيندىك لاممين جانە دجەنەرال فينلاند كومپانيالارى بىرلەسىپ، ەسىك- تەرەزە شىعاراتىن سەحتى ىسكە قوسسا، الدا تۇتاستاي جيھاز فابريكاسىن اشۋعا نيەتتى. سونداي-اق قۇرىلىس سالاسىندا اق قۇرىلىس سالاسىندا 3D جوبالاۋ جوباسى مەن تۇرمىستىق قالدىقتاردى وڭدەيتىن كاسىپورىن سالىنباق.

كاسىپكەرلىك سالاسىندا دا وڭ ناتيجەلەر كوپ.  بيىل 10 ينۆەستيسيالىق جوبا قولعا الىنسا، شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ۇلەسى جالپى وڭىرلىك ءونىمنىڭ 42 پايىزىن قۇرادى. سىرتقى تاۋاراينالىم وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 56 پايىزعا وسسە، ەكسپورت 42 پايىزعا ارتتى.

شاھارىمىز «سمارت سيتي» تۇجىرىمداماسىن جۇزەگە اسىرا باستادى. «اشىق اكىمدىك» جوباسى ىسكە قوسىلدى. سونداي-اق سيفرلاندىرۋ باعىتىندا قىرۋار جۇمىس اتقارىلدى. ماسەلەن، قالاداعى №3 ەمحانا ەلەكتروندى كەزەك جۇيەسىنە كوشتى، وبلىستىق اۋرۋحانادا سيتۋاسيالىق ورتالىق اشىلدى. زاماناۋي تالاپتارعا ساي ەڭ ۇزدىك قوندىرعىلارمەن جابدىقتالعان جەدەل جاردەم كولىكتەرى ساتىپ الىندى. شاقىرتۋ ۋاقىتى 12-دەن 9 مينۋتقا قىسقاردى. پاتەر يەلەرى كووپەراتيۆتەرى دە ەلەكتروندى جۇيەگە كوشە باستادى. كوشەلەردە قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا 1500-نان اسا بەينەباقىلاۋ كامەراسى ورناتىلدى.

وبلىس ورتالىعىندا اپاتتى دەپ تانىلعان 7 ەسكى تۇرعىن ءۇي بۇزىلىپ، ورنىنا مەملەكەتتىك-جەكەنمەنشىك ارىپتەستىك اياسىندا كوپقاباتتى زاماناۋي تۇرعىن ۇيلەر قۇرىلىسى باستالدى. ابدەن ەسكىرىپ، قابىرعاسى جارىلعان ءۇيدىڭ ورنىندا پايدا بولعان دەپوۆسكايا كوشەسىندەگى ادەمى عيماراتتى بايقاماي ءوتۋ مۇمكىن ەمەس.

قالا ورتالىعىنداعى №4 جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ وقۋشىلارى مەن مۇعالىمدەرى ءۇشىن ءتىپتى ەرەكشە قۋانىشتىمىن. ەسكى عيماراتتىڭ ورنىندا 4 قاباتتى كەڭ، جارىق ءبىلىم ورداسى بوي كوتەردى. كورسەڭ كوزىڭ تويادى. ەسكى مەكتەپتىڭ سۋرەتىن وسىندا سالارمىن. ايىرماشىلىعىن ايتپاي-اق، كوزبەن كورىڭىزدەر. وسى تۇستا بيىل وبلىس بويىنشا جالپى سانى 24 ءبىلىم بەرۋ نىسانىنىڭ قۇرىلىسى قولعا الىنعانىن دا ايتا كەتكەن دۇرىس.

ءار عيماراتى ءبىر تاريح(!) #مەنىڭورالىم -دا «رۋحاني جاڭعىرۋ» مۋزەيى اشىلى. ول جەردە الاش قايراتكەرلەرى مەن ولكەمىزدىڭ وتكەنىنەن سىر شەرتەتىن قۇندى جادىگەرلەر ورنالاستى.

ولكەمىزدىڭ 6 تاريحي ورنى ەلىمىزدىڭ قاسيەتتى جەرلەرى تىزىمىنە ەندى. ءۇش باتىسقازاقستاندىق "100 جاڭا ەسىم" جوباسىنىڭ جەڭىمپازى اتاندى.

#رۋحانيجاڭعىرۋ باعدارلاماسى اياسىندا جىل بويىنا جالپى سوماسى 2،5 ملرد تەڭگەگە 62 جوبا ىسكە استى. ال جۋىردا وتكەن "تۋعان ولكەم - تىرەگىم" اتتى مەسەناتتار فورۋمىندا ءوڭىر كاسىپكەرلەرى كەلەر جىلى 1،6 ملرد.تەڭگە كولەمىندەگى ءوز قارجىلارىنا الەۋمەتتىك جوبالاردى جۇزەگە اسىراتىن بولىپ ۋادە بەردى.

15.بيىل سىرىم باتىردىڭ تۋعانىنا 275 جىل تولۋى، جاھانشا دوسمۇحامەدوۆتىڭ 130 جىلدىعى، الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ قۇرىلعانىنا 100 جىل تولۋى، اقجايىقتىڭ ايناسى اتانعان قوس باسىلىم «ورال ءوڭىرى» جانە «پريۋرالە» گازەتتەرىنىڭ ءبىر عاسىرلىق تويلارى اتاپ ءوتىلدى.

قالانىڭ قاق ورتاسىندا قازاقتىڭ ءۇش قايسار قىزى - ۇلى وتان سوعىسىنىڭ باتىرلارى مانشۇك مامەتوۆا، ءاليا مولداعۇلوۆا جانە حيۋاز دوسپانوۆاعا ەسكەرتكىش ورناتىلدى.

#2017 جىل ونەردىڭ قارا شاڭىراعى وبلىستىق قازاق دراما تەاترىنا دا كوپتەن كۇتكەن قۋانىش سىيلادى. ونەر ورداسىنا ۇكىمەت قاۋلىسىمەن كورنەكتى ونەر قايراتكەرى حاديشا بوكەيەۆانىڭ،  ال وبلىستىق مادەنيەت جانە ونەر ورتالىعىنا  اقيىق اقىن  قادىر مىرزا ءاليدىڭ ەسىمى رەسمي تۇردە بەرىلدى.  قالاداعى №30 جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ قازاقتان شىققان ۇشقىش قىز، باتىر حيۋاز دوسپانوۆانىڭ ەسىمىن يەلەندى.
__
بۇل ءوتىپ بارا جاتقان جىلدا ءوڭىر دامۋىنداعى مەنىڭ ەسىمدە ەرەكشە ساقتالعان وقيعالار عانا. جىل بويىنا ونداعان الەۋمەتتىك جوبالار مەن جۇمىسپەن قامتۋ، مەملەكەتتىك باعدارلامالاردى جۇزەگە اسىرۋ، ينۆەستيسيا تارتۋ، دەمەۋشىلىك كورسەتۋ سەكىلدى جۇزدەگەن يگىلىكتى ىستەر اتقىرىلدى. مۇنىڭ بارلىعى ەلباسى ن.نازاربايەۆتىڭ ساياساتى مەن وبلىس باسشىلىعىنىڭ جانە ەل ءۇشىن قالتقىسىز قىزمەت ەتۋدى پارىز ساناعان  ازاماتتاردىڭ ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسى ەكەنى ءسوزسىز.
_

P.S. مەنىڭ تۋعان ولكەمدە، قاسيەتتى جايىقتا وسىنداي جەتىستىكتەردىڭ ورىن الىپ، ورالدىڭ كۇننەن كۇنگە كوركەيە ءتۇسۋى كەۋدەمدى ەرەكشە ماقتانىش سەزىمىنە تولتىرادى. كەلەر جىل دا جاقسىلىققا تولى بولعاي!

جيدەگۇل امانعالييەۆا

سۋرەتتەر الەكساندر كۋپريەنكو مەن ايباتىرنۇراشتىك