قازاقستان تاۋەلسىزدىك العان 27 جىل ىشىندە ۇكىمەت باسشىسى 10 رەت اۋىستى. وسى ءاۋىس-تۇيىس اراسىندا ەڭ كوپ بيلىكتە وتىرعان ادام – كارىم ءماسىموۆ. ول – ۇكىمەت باسشىسى بولىپ ەكى رەت تاعايىندالعان جالعىز ساياساتكەر. ءقازىر ق ر ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى.
تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ جەتىنشى پرەمەر-مينيسترى بولىپ كارىم ءماسىموۆ 2007 جىلى ەلباسىنىڭ جارلىعىمەن 10 قاڭتاردا تاعايىندالعان. ۇكىمەتتە 5 جىل باسشىلىق ەتكەننەن كەيىن ورنىنا سەرىك احمەتوۆ كەلدى. ەكى جىل ۇكىمەتتىڭ تىزگىنىن ۇستاعان احمەتوۆتى قايتادان كارىم ءماسىموۆ الماستىردى.
ءماسىموۆ كىم؟
كارىم ءماسىموۆ – بەيجىندەگى تىلدەر ينستيتۋتىن، ۋحان زاڭ ۋنيۆەرسيتەتىن، قازاق مەملەكەتتىك ەكونوميكا ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەن. ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى. بۇگىن 53 جاسقا تولىپ وتىر.
ءماسىموۆ ەڭبەك جولىن 1991 جىلى قازاقستان ەڭبەك مينيسترلىگىندە باس ەكونوميست بولىپ باستاعان. 2000 جىلى كولىك جانە كوممۋنيكاسيا ءمينيسترى بولادى.
2001 جىلدىڭ قاراشاسىنان ق ر پرەمەر-مينيسترىنىڭ ورىنباسارى،
2002 جىلدىڭ شىلدەسىنەن ق ر پرەزيدەنتىنىڭ كومەكشىسى،
2006 – 2007 جىلدارى ق ر پرەمەر-مينيسترىنىڭ ورىنباسارى،
2007 – 2012 جج، 2014-2016 جج. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەمەر-مينيسترى قىزمەتتەرىن اتقاردى.
اعىلشىن، جۇڭگو، اراب تىلدەرىن مەڭگەرگەن.
ەڭ ۇزاق وتىرعان ۇكىمەت باسشىسى
1991 جىلى جەلتوقساندا تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعان قازاقستاننىڭ العاشقى پرەمەر-مينيسترى سەرگەي تەرەششەنكو بولدى. ءۇش جىلدان كەيىن بۇل قىزمەتكە اكەجان قاجەگەلدين كەلدى. تاعى ءۇش جىلدان كەيىن نۇرلان بالعىمبايەۆ ۇكىمەت باسقاردى. ەكى جىل قىزمەتىنەن كەيىن ورنىنا قاسىم-جومارت توقايەۆ وتىردى. ودان كەيىن قىسقا مەرزىمدە ۇكىمەت باسشىسى قىزمەتىن يمانعالي تاسماعامبەتوۆ اتقاردى. 2003-07 جىلدارى ۇكىمەت باسىنا دانيال احمەتوۆ كەلدى. 2007 جىلى پرەمەر-مينيسترلىككە ءماسىموۆ تاعايىندالدى.
2012-2014 جىلدارى پرەمەر-مينيستر قىزمەتىن سەرىك احمەتوۆ اتقارسا، 2014-2016 جىلدارى ۇكىمەت باسىنا كارىم ءماسىموۆ ورالدى.
ارينە، ۇكىمەت باسشىسىن ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تاعايىندايدى. ال پرەزيدەنت كومەكشىسى بولىپ قىزمەت اتقارعانىن، ودان كەيىن پرەمەر-مينيسترگە ورىنباسار بولعانىن، ارتىنشا ۇكىمەت بيلىگىن ەكى رەت قولعا العانىن ەسكەرسەك، ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپايەۆىڭ ءبىر سۇحباتىنداعى: «قانداي دا ءبىر مىقتى قولداۋسىز پرەمەر-مينيستر قىزمەتىندە ۇزاق وتىرۋ مۇمكىن ەمەس. كارىم ءماسىموۆتىڭ پرەزيدەنت قاراماعىنداعى ادامدارمەن بەلگىلى بايلانىسى بار ەكەنىن دە جوققا شىعارۋعا بولمايدى»، - دەگەن پىكىرى ورىندى ما دەپ قالاسىڭ.
ءماسىموۆتىڭ بۇگىنگى قۇزىرەتى
پرەمەر-مينيستر بولىپ باقىتجان ساعىنتايەۆ 2016 جىلى تاعايىندالدى. ال ەكى رەت ۇكىمەت باسشىسى بولعان ءارى ەڭ ۇزاق مەرزىمدە مينيسترلەر كابينەتىن «ۇستاپ تۇرعان» ءماسىموۆ 2016 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى بولىپ تاعايىندالدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى — پرەزيدەنتكە تىكەلەي باعىناتىن جانە ەسەپ بەرەتىن ارناۋلى مەملەكەتتىك ورگان.
ياعني قازاقستاننىڭ بارلىق اسكەرىنىڭ ءىس-قيمىلى مەن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ورگاندارىنىڭ قىزمەتىنە، ەل شەكاراسىنىڭ قورعالۋىنا، مەملەكەتتىك قۇپيالاردى ساقتاۋ سالاسىندا ءبىرىڭعاي ساياساتتىڭ ىسكە اسۋىنا پرەزيدەنتتەن كەيىن جاۋاپ بەرەتىن بىردەن-بىر ادام كارىم ءماسىموۆ بولىپ وتىر. ۇكىمەتتىڭ باسىندا وتىرماسا دا، ەلدىڭ تىنىشتىعىن ويلاپ قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ جايلى كرەسلوسىندا وتىر. ءتىپتى، جۋرناليستەرمەن، حالىقپەن بايلانىسۋعا دا ۋاقىتى جوق.
ءماسىموۆ نەسىمەن ەستە قالدى؟
كارىم ءماسىموۆ العاش رەت ۇكىمەت وتىرىسىن باستان-اياق قازاقشا جۇرگىزگەن ۇكىمەتباسى رەتىندە ەستە قالدى. 2009 جىلى ءساۋىردىڭ 14ء-ى كۇنى ول كەزەكتى ۇكىمەت وتىرىسىندا الداعى بارلىق جيىن مەملەكەتتىك تىلدە وتەتىنىن ەسكەرتكەن ەدى. ءبىراق ءىس جۇزىندە ولاي بولعان جوق.
سونىمەن قاتار ءماسىموۆ باستاپقىدا بارلىق الەۋمەتتىك جەلىگە تىركەلىپ، حالىقتىڭ تالاپ-ارىزىنا قۇلاق تۇرەتىندەي كورىندى. اقىرىن-اقىرىن ول دا قالدى. ءماسىموۆ پرەمەر-مينيستر بولىپ تۇرعان كەزدە حالىقپەن تىكەلەي بايلانىسقا شىققان ەمەس. ءتىپتى، پرەمەر-مينيستردىڭ سايتىندا «سۇراق-جاۋاپ» ايدارى دا بولماعان.
ۇكىمەت باسىندا وتىرعان كەزدە دە ءبىر جىل ىشىندە قازاقستاننىڭ ءبىر وبلىسىنا عانا ىسكەرلىك ساپار جاساعان. ونىڭ ءوزى اتىراۋدىڭ زيالى قاۋىمىنا جاڭا اكىمدى تانىستىرۋ ءۇشىن. پرەمەر-مينيستر كەزىندە حالىقتىڭ جاعدايىن استاناداعى كابينەتىندە، مينيسترلەر مەن اكىمدەردىڭ ەسەپ-قيسابىنان ءبىلىپ وتىرعان.
قازاقستان مۇسىلماندارى وداعى مەن ورتالىق ازياداعى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى مۇسىلمان كوميتەتى 2013 جىلدىڭ ەڭ بەدەلدى مەملەكەتتىك قايراتكەرى دەپ كارىم ءماسىموۆتى اتادى. بۇل دا ۇكىمەت باسىندا وتىرعان كەزدەگى جەتىستىگى ەدى. ودان بەرى ءماسىموۆتىڭ ءسوزى بار دا، ءوزى جوق.
پىكىر قالدىرۋ