ءيا، قاعازباستىلىقتىڭ زاردابى تۋرالى از ايتىلعان جوق. «ايتا-ايتا التايدى، جامال اپام قارتايدى» دەگەن بار. سونىڭ كەبى ءسوزبۇيداعا تۇسكەنداي بولدى. ءتىپى بۇل ماسەلەمەن كۇرەس مەملەكەتتىك دەڭگەيگە كوتەرىلىپ، ءتۇرلى جۇمىستار دا اتقارىلدى. الايدا كەشەندى ءبىر باعدارلاما بولماي، تۇيىتكىلدى تاقىرىپتى ءبىرجولا جابۋ قيىندىق تۋدىردى. راس، كوپ مەكەمەنىڭ كوڭىلى قۇلازىپ، كوپكە اقتارار مۇڭى – وسى ءبىر قاعازباستىلىق تۋراسىندا توقايلاسادى.

ەلباسىنىڭ بۇدان بىرنەشە جىل بۇرىن ايتقان ءسوزى ءالى كوكەيىمىزدە. سول كەزدە مەملەكەت باسشىسى: «ءبىز اكىمشىلىك رەفورما جۇرگىزىپ جاتىرمىز. بۇل – قاجەت ەمەس قاعازباستىلىق پەن قۇجات اينالىمىنىڭ قولايسىز ۇدەرىسىنە اينالماۋى ءتيىس. بۇگىندە اكىم جۇمىسىن باعالاۋ ميلليونداعان قۇجاتقا اينالدى. مەن ءبىلىم جانە عىلىم مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىكتەرىندە قانشا قۇجات اينالىمى بولىپ جاتقاندىعى تۋرالى ايتقان بولاتىنمىن. وسى ماسەلەنى قاراڭدار دا، بۇل قاعازدىڭ بارلىعىن جويىڭدار»، – دەپ اتاپ وتكەن-دى. ودان بەرى بىرنەشە جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. پرەزيدەنت كوتەرگەن ماسەلە تولىق جويىلدى دەپ ايتا المايمىز.

حالىقتىڭ كوپشىلىگى حقو-ىنداعى ۇزىن-سونار كەزەككە شاعىم ايتىپ، الدەبىر جۇمىسىن ءبىتىرۋ ءۇشىن قىرعىن قاعاز تولتىراتىندىعىن ءجيى ءسوز ەتەدى. ال، اۋرۋحاناعا كۇنىڭىز تۇسسە، كەزەكشى دارىگەر دەرتىڭىزدى ويلاپ دەگبىرى قاشپاي-اق، قاعازىنا شۇقشيعان كۇيى سۇراق-جاۋاپتىڭ استىنا الار ەدى. مەكتەپتەگى مامانداردىڭ جاعداي امبەگە ايان. قاعازعا كومىلگەن ءمۇعالىم قاشان كورسەڭدە قالامىن قولدان تاستاماي، باس كوتەرمەي وتىرادى. مۇنىڭ ءبارى قاعاز بىتكەندى كۇرەسىنگە تاستاپ، زامان اعىمىنا وراي ەلەكتروندى فورماتقا كوشۋ قاجەتتىلىگىن تۋىنداتادى.

ەندى مىنە، سيفرلىق مەملەكەتكە كوشۋ باستاماسى – كوپتەگەن مەملەكەتتىك ماسەلەلەردىڭ الدىن الماق. ياعني، «سيفرلى قازاقستان» باعدارلاماسى اياسىندا اتالمىش پروبلەمالاردى شەشۋ جۇمىستارى قولعا الىندى. ءسوزىمىز قۇرعاق بولماۋى ءۇشىن ناقتى دالەلدەرگە جۇگىنسەك.

ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى قاعازباستىلىقتان قۇتىلۋدىڭ ەكى جولىن ايتادى. ولار: ءبىرىنشىسى – ۇلتتىق ءبىلىم بەرۋ دەرەكتەر قورى، ەكىنشىسى – ەلەكتروندى جۋرنال. ۇلتتىق دەرەكتەر قورى بويىنشا مۇعالىمدەر جىلىنا ەكى مارتە (كۇز، جاز) اقپارات تولتىرادى. وعان باسقا مەملەكەتتىك ورگاندار قاجەت ەتەتىن اقپاراتتاردىڭ ءبارى ەنۋى ءتيىس. بۇل – ءار مەكەمەگە قاعاز جونەلتۋدەن شارشاعان ۇستازدار قاۋىمى ءۇشىن ءتيىمدى بولا تۇسپەك. بارلىق دەرەك ءبىر جەرگە توعىسادى، سۇرانىس جاساعان ورگان وزىنە قاجەتتى اقپاراتتى سول جەردەن الا الادى.

ال، ۇلتتىق ءبىلىم بەرۋ دەرەكتەر قورى اقپاراتتارىنىڭ ناقتىلىعى باسقا ماسەلەنىڭ شەتىن شىعارادى. مينيستر ەرلان ساعادييەۆتىڭ ءوزى ساپا كورسەتكىشى تۋراسىندا جۇمىستانىپ جاتقاندىعىن ايتادى. 

ەلەكتروندى جۋرنالعا كەلسەك، ساباق جوسپارلارى، باعا قويۋ – ءبارى وسى جۋرنالعا ەنگىزىلەدى. بۇل ءمۇعالىم جۇمىسىنىڭ ازايۋىنا بىردەن-بىر كومەك بولارى داۋسىز. ۇستازدار قاۋىمىنىڭ ۋاقىتىنىڭ كوبى ساباق جوسپارىن ازىرلەۋ مەن كۇندەلىك تەكسەرۋگە، ودان قالا بەردى توقسان سايىن ەسەپ تولتىرۋعا كەتەدى. قاعازعا كومىلىپ وتىرۋدىڭ كەسىرى ءبىلىم سالاسىنداعى دەڭگەيدىڭ تومەندەۋىنە دە ءوز اسەرىن تيگىزەدى. ال، ەلەكتروندى جۋرنال مۇعالىمدەردى باسى ارتىق جۇمىستاردان قۇتقارىپ، بوس ۋاقىتىن كوبەيتىپ، ءوزىن-وزى جەتىلدىرۋگە مۇمكىندىك سىيلاماق.

ق ر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى ديپلوماتيالىق قىزمەت ءۇشىن ءبىرىڭعاي اقپاراتتىق جۇيە قۇرىپ، e-residence جوباسىن ىسكە قوسۋعا نيەتتى. ديپلوماتيالىق قىزمەتكە ارنالعان ءبىرىڭعاي اقپاراتتىق جۇيە وسى سالاداعى قاعازباستىلىقتان قۇتىلۋعا جاعداي جاساپ، جۇمىستى جاڭعىرتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ەلەكتروندى رەزيدەنت – قازاقستان اۋماعىندا بولماي-اق كاسىپ جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. سول ارقىلى شەتەلدىك ازامات سالىق تولەۋ، زاڭدى تۇلعا تىركەۋ سەكىلدى بيزنەس جۇرگىزۋگە قاجەتتى بۇكىل پروسەستى جاساي الادى. زاڭدى تۇلعاعا ءوزىنىڭ ەلەكتروندى سيفرلىق قولتاڭباسى بار ID كارتا بەرىلەدى. ونىڭ كومەگىمەن ول قانداي دا ءبىر كەلىسىمدەر جاساسىپ، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ سەرۆيسى ارقىلى قۇجاتتارعا قول قويا الادى.

ءبىز ءسوز ەتكەن ماسەلە مەديسينا سالاسىندا دا وزەكتى. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى بۇل تىعىرىقتان شىعۋ ءۇشىن بىرنەشە باستاما كوتەردى. ماسەلەن، الداعى ۋاقىتتا ەلىمىزدىڭ ءاربىر ازاماتىنىڭ جەكە ۇياشىعى، ياعني، دەنساۋلىعىنىڭ ەلەكتروندى پاسپورتى بولادى. جانە دە جەكەلەگەن قىزمەتتەردىڭ جۇمىسى اۆتوماتتاندىرىلادى: مەديسينالىق ساقتاندىرۋ قورى، قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ مەن دارى-دارمەكپەن قامتاماسىز ەتۋ سالاسى.

دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى بيىلعى جىلدىڭ قاڭتارىنان باستاپ مەديسينالىق قۇجاتتامانى قاعازسىز جۇرگىزۋگە كوشۋ پروسەسى بىرتىندەپ باستالعانىن ايتقان-دى. باستاپقى مەديسينالىق قۇجاتتامانى قاعاز قولدانباي جۇرگىزۋ جۇمىستارى كەزەڭ-كەزەڭىمەن كوشىرىلەتىن بولادى:

2018 جىلعى قاڭتاردان باستاپ —اقمولا، قاراعاندى، قوستاناي، باتىس قازاقستان وبلىستارى؛

2018 جىلعى ساۋىردەن باستاپ الماتى، ماڭعىستاۋ، پاۆلودار، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستارى؛

2018 جىلعى ماۋسىمنان باستاپ اتىراۋ، جامبىل، قىزىلوردا، سولتۇستىك قازاقستان وبلىستارى؛

2018 جىلعى قازاننان باستاپ اقتوبە، شىعىس قازاقستان وبلىستارى جانە استانا مەن الماتى قالالارى.

ەلباسى جولداۋىندا: «اقپاراتتىق جۇيەلەردى بىرىكتىرۋ، موبيلدىك سيفرلىق قوسىمشالاردى قولدانۋ، ەلەكتروندىق دەنساۋلىق پاسپورتىن ەنگىزۋ، «قاعاز قولدانبايتىن اۋرۋحاناعا» كوشۋ ارقىلى مەديسينالىق كومەكتىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ قاجەت»، - دەپ ناقتى كورسەتىلگەن بولاتىن. ولاي بولسا، ءبىرتانوۆ باستاعان مينيسترلىككە ارتىلار جاۋاپكەرشىلىكتىڭ جۇگى اۋىر.

ءبىز تىلگە تيەك ەتكەن باستامالار «سيفرلى قازاقستان» باعدارلاماسى اياسىندا اتقارىلىپ جاتقان ىستەردىڭ ءبىر پاراسى عانا. ەڭ باستىسى «قاعاز داۋىرىنەن» ءوتۋدىڭ العىشارتتارى جاسالدى. ناتيجەسى بولاشاق ەنشىسىندە.

سانسىزبەك جاڭاباي